Beethoven’ın ayak izleri

Ruhr havzasını kapsayan bir endüstriyel kültür alanları turunu Bonn’da düzenlenen Beethovenfest’e katılarak nihayete erdirdik. İşin Ruhr bölümü bir sonraki yazıya olsun. Zira, Bonn’dayız ve burası dünyaca ünlü besteci Ludwig Van Beethoven’ın (1770-1827) doğup büyüdüğü ve müzik eğitimini aldığı şehir. Hal böyle olunca, şehrin her noktasını saran festival konserlerini fonumuza alıp, Beethoven’ın ayak izlerini takip eden bir şehir turu yapıyoruz. Beethoven’lar atadan, üç kuşak müzisyen bir aile. Ama yetenek önce torunda, sonra büyükbabada toplanmış, arada kalan baba oldukça vasatmış. Ki bu da oğluna (müzik eğitimi ve performansında) baskı ve kimi zaman da şiddetle yansımış. Beethoven ilk sahne deneyimini sekiz yaşında yaşıyor ve 14 yaşındaysa saray korosunda maaşlı çalışmaya başlıyor ve hayatı boyunca da müzikten para kazanıyor.

ÜSTADIN İLK AŞKINI GÖRDÜĞÜ PUB

Öyle kuru kuru gezilmez. Bir mekân önerisiyle geziyi keyiflendirelim: Eski belediye binasına bitişik, Marktplatz’da yer alan Em Höttche isimli pub Bonn’un en eski pub’ı. Tarihi 1389’lara kadar gidiyor. Beethoven’ın da takıldığı bu pub aynı zamanda, bestecinin ilk aşkı olarak anılan Babbette’in (Moonlight Sonatı’nın ithaf olunduğu düşünülen kadın) babasının sahip olduğu kitapçının karşısında yer alıyor. Dönem flörtünün ve ‘kesme ortamı’nın hem ruhuna hem de ölçeğine vâkıf olmak için artistik bir ortam.

Üstat çok âşık olmuş, lakin vuslat pek nadir olmuş. Hiç evlenmemiş ve çocuğu da olmamış. Bir keresinde çok yaklaşmış ama kadın onu terk edip, başka birisiyle evlenmiş. İşte, Diabelli Varyasyonları’nı da bu aşkı için bestelediği söyleniyor. Hakeza Babette de peşi sıra bir dükle evlenip, düşes oluyor. Muhtemel bir sürü tutkulu besteyi Beethoven’ın bu dalga boyu yüksek aşk hayatına borçluyuz. Beethoven, yaşamının önemli bir kısmını da Viyana’da geçiriyor; annesinin rahatsızlığı için döndüğü kısa bir dönemi saymazsak, doğduğu toprakları çok özlemesine rağmen, bir nedenle bir daha hiç dönmüyor. Yaşamının önemli bir bölümü, genç yaşında başlayıp gittikçe artan sağırlık problemi ile geçtiği için, insanlardan kopuyor ve 21 sene birkaç kişi hariç neredeyse kimseyle iletişim kurmuyor. Buna rağmen Viyana’da cenazesini 20 bin kişi uğurluyor.

BEETHOVENFEST

Belki de Avrupa’nın en eski festivallerinden biri olan Beethovenfest’in geçmişi, bestecinin ölümünün 75’inci yılına, Münsterplaza’da yapılan heykelinin açılışına kadar uzanıyor. İki dünya savaşında verilen aralar hariç devam eden festivalin bugünkü modern versiyonuna kavuşmasının tarihiyse 1999. Beethovenfest 2014, 6 Eylül ile 3 Kasım arasında Bonn’da düzenleniyor. 21 açık ve kapalı mekânda 60 etkinlik (konser, sergi, film, ders, okuma, atölye çalışmaları, vs...) düzenleniyor. Festivale katılan sanatçı sayısı iki binden fazla. Çocuklarla öğrencilere özel etkinlik ve atölye çalışmaları organize ediliyor. Üç yıldır Türkiye’yle de ortak program yapılıyor. Bu senenin davetlisi de Bilkent Gençlik Senfoni Orkestrası. Şef Işın Metin yönetiminde 23 Eylül’de 9. Senfoni’yi Kreuzkirche Korosu’yla birlikte seslendirecekler. Beethovenhalle’deki konserde Bilkent Kompozisyon Bölümü öğretim üyesi Doç. Dr. Tolga Yayalar’ın festival için bestelediği yeni eserinin dünya prömiyeri yapılacak (www.beethovenfest.de).

16 ADIMDA BEETHOVEN KEŞFİ

1. BEETHOVEN EVİ: Gezinin en hissi ve hassas yeri. Bestecinin doğduğu ve çocukluğunu geçirdiği ev. Lakin aile sadece burada yaşamıyor. Babanın maddi durumu iyi olmadığı için, sürekli yer değiştiriyorlar. Evin içinde, bestecinin Bonn ve Viyana’da geçirdiği dönemlere ait parçalar olduğu kadar, yaşamında önemli yer tutan insanların tabloları da bulunuyor. Ve tabii küçük orgu, piyanoları ile kendisinin pek hazetmemesine rağmen babasının zoruyla çaldığı bir de keman. Özellikle sağırlığı döneminde geliştirilen, tuşları özel olarak yapılan (Beethoven’ın sesten ziyade hareketi takip ederek müziği anlamasını sağlayan düzenek) piyanoyu da burada görebilirsiniz.

2. ODA MÜZİĞİ SALONU: Beethoven Vakfı tarafından, 100’üncü yıl anısı olarak açılan konser salonu.

3. ESKİ RHINGASSE 24: Ailenin iki küçük aralık hariç 1787 yılına kadar yaşadığı diğer bir ev.

4. ST. REMIGIUS KİLİSESİ: 10 yaşındaki Ludwig’in sabah altıda orgunu çaldığı, zamanın Minorit, bugünün Katolik kilisesi. Orgun tuş takımı, Beethoven Evi’nde korunuyor.

5. ANA ÜNİVERSİTESİ BİNASI: Eski kışlık sarayı. Ludwig’in, büyükbabasının ve babasının da çalıştığı saray orkestrasının yer aldığı bina. 1777 yangınında ve 2. Dünya Savaşı’nda büyük zarar görüyor.

6. SARAY KİLİSESİ: Besteci Christian Gottlob Neefe’den org dersleri aldığı yer.

7. ESKİ ZEHRGARTEN: Ludwig’in diğer koro sanatçılarıyla birlikte zaman geçirdiği ev.

8. ESKİ BREUNINGSCHES EVİ: 1777 yangınında hayatını kaybeden, kraliyet danışmanı Von Breuning’in dul eşi ve dört çocuğu genç Ludwig’e hamilik yapmışlar ve Bonn’un aristokrat ortamıyla tanıştırmışlar.

9. MANASTIR OKULU: Ludwig’in Latince, gramer, retorik ve mantık dersleri aldığı, şu anki adıyla Bonn Katedrali. Sonrasında katedralin orgunu da çalmış.

10. BEETHOVEN HEYKELİ: Beethoven’ın anısını yaşatmak için bir araya gelen Bonnlu müzik çevreleri iş para toplamaya gelince pek başarılı olamıyor. Daha sonra, devreye ünlü Macar besteci Franz Lizst giriyor ve maliyetin kalan yüzde 20’sini karşılıyor. Heykel, katedralin de yer aldığı şehrin önemli meydanlarından Münsterplatz’da.

11. NO. 6 DREIECK: Beethoven ailesinin yaşadığı diğer bir ev.

12. BEETHOVEN BÜSTÜ: Beethoven’ın en iyi bilinen portresinden hareketle heykeltraş Klaus Kammerichs’in 1986’da yaptığı heykel, Beethoven Konser Salonu önünde yer alıyor.

13. BEETHOVEN SALONU: 1959’da açılan ve mimar Siegfried Wolske tarafından inşa edilen konser salonu.

14. BEETHOVEN'IN ANNESİNİN MEZARI: Tüm izleri yok olmasına rağmen, 1932’de Beethoven Vakfı tarafından keşfedilen ve 1970’te mezar taşı tekrar dikilen mezar Bornheimer sokağında.

15. BALLHAUS 'LA REDOUTE', BAD GODESBERG: Besteci Joseph Haydn’ın Viyana-Londra yolculuğu sırasında biraz zaman geçirdiği ve Ludwig’le tanıştırılıp, onu çalışmaları konusunda cesaretlendirdiği söylenen yer.

16. LIPPESCHES PALAIS, BEUEL-OBERKASSEL: Beethoven’ın bir müddet zaman geçirdiği düşünülen hane.