Batı’dan birazcık çalmış ama DoÄŸulu kalmış insanların egzotik ülkesi FAS

Afrika, Arap, Berberi ve Avrupa kültürlerinin harmanlandığı, Batı’dan birazcık çalmış ama DoÄŸulu kalmış insanların yaÅŸadığı bir ülke Fas. Bir yandan bembeyaz zirvelere ev sahipliÄŸi yapan, kayak pistleriyle süslenmiÅŸ Atlas DaÄŸları, diÄŸer taraftan gizemiyle büyüleyen ve büyüklüğüyle insanda hiçlik duygusu yaratan Sahra Çölü, tezatlar diyarında olduÄŸunuzun habercileri gibi. Roma dönemi kalıntıları ve Berberi kaleleri ise sürprizlerden bazıları...Osmanlılar’ın Afrika’da ulaÅŸamadıkları tek ülke olan Fas, MarakeÅŸ, Fez ve Meknes gibi dünyanın en iyi korunmuÅŸ ortaçaÄŸ ÅŸehirleri ve Ä°slamiyet’in görkemli eserleriyle bezenmiÅŸ yerleÅŸim birimleriyle ziyaretçilerini hayal kırıklığına uÄŸratmayan, egzotik bir diyar. Akdeniz ve Atlas Okyanusu’na sahili olan bu ülkede plajlarda güneÅŸin tadını çıkarabilir, çöl safarileri ve daÄŸ köyleri gezilerinde görüntüleri hafızalarınıza ve kameralarınıza kaydedebilirsiniz...Otuz milyon insanın yaÅŸadığı Fas’ın bilinen ilk halkı olan Berberiler ÅŸu anda ülke nüfusunun yarısını oluÅŸturuyorlar, diÄŸer yarı ise Araplara ait. KonuÅŸtukları farklı diyalektlere göre üç gruba ayrılan Berberiler, asırlar önce OrtadoÄŸu kökenli Fenikeliler’le ticari iÅŸbirliÄŸi yapmışlar. EgemenliÄŸi altında yaÅŸadıkları Kartaca, Roma, Hıristiyan ve Ä°slam uygarlıklarından büyük ölçüde etkilenmiÅŸler. Daha ziyade daÄŸlık alanlar ile çöllerde yaÅŸayan Berberiler ÅŸehirleÅŸmenin etkisiyle Araplar’la karışmış ve iki grup arasındaki belirgin farklılıklar azalmış.1912’de Fransızlar’ın egemenliÄŸine giren Fas, 1956’da tekrar bağımsızlığına kavuÅŸmuÅŸ. Anayasal monarÅŸiyle idare edilen ülkede, Kral ‘Müminlerin Amiri’ olarak adlandırılıyor ve ekonomi dahil bütün gücü elinde bulunduruyor. Bizim güvece benzeyen ‘Tajine’ nin, kuskusun ve güvercinden yapılan dürüm ‘Pastilla’nın milli yemekler olduÄŸu bu memlekette, UNESCO tarafından dünya kültürel mirası listesine alınan Eski Fez, MarakeÅŸ, Meknes ve Volubilis antik kenti dahil olmak üzere görülecek çok sayıda yer var. Hadi toplayın valizlerinizi, Fas’a gitmenin tam vakti ÅŸimdi.KIZIL ÅžEHÄ°R MARAKEÅžPortakal aÄŸaçlarıyla süslü bulvarları, renklerin dansına sahne olan Suk’larıyla (Pazar Yeri) meÅŸhur olan ÅŸehir Fas Sultanlığı’nın ilk baÅŸkenti ve 1062 yılında kurulmuÅŸ. Sahra Çölü’ne açılan kervan yollarının bu kuzey kapısına, binalardan yollara, duvarlardan topraÄŸa kadar her yer kızıl olduÄŸundan ‘Kızıl Åžehir’ deniyor. Eskiyle yeninin büyüleyici uyumundan dolayı AÄŸa Han mimarlık ödülünü almış bulunan Marakeş’e Güneyin Ä°ncisi ve Mücevheri gibi isimler de veriliyor. Fas, Cezayir ve Tunus’tan oluÅŸan ve MaÄŸrib (GüneÅŸin Battığı Yer) denilen ülkelerdeki ortak özelliklerden biri olan Medine (Eski Åžehir Merkezi) bizdeki Kapalıçarşı’yı andırıyor. Kokuların dışarıya taÅŸtığı baharatçılar, geometrik desenlerin büyülü uyumunun göz kamaÅŸtırdığı halıcılar, kuyumcular, seramikçiler, bakırcılar, tahta oymacıları gün boyu müşterilerini bekliyor. Fas viskisi dedikleri, milli içecek olan nane çayı da mesleklerini icra eden esnafa yarenlik ediyor. Fas’ta pazarlık çok yaygın. Fiyatın dörtte birini ya da yarısını teklif edin. Para biriminin dirhem olduÄŸu ülkede bir dolar yaklaşık olarak 8,6 dirhem civarında. Fas’ta iki türlü taksi var: ‘Petit’ dedikleri ufak ve hesaplı. ‘Grand’ olanlar ise Mercedes ve pahalı.Marakeş’in ünlü meydanı Cema ül Fena zamanın durduÄŸu bir ortaçaÄŸ panayırı gibi. Gündüz de hareketli olan meydanda perde akÅŸamüstü beÅŸ gibi iniyor ve ortaya Spielberg’in film platolarını anımsatan bir görüntü çıkıyor. Her türlü yemeÄŸi piÅŸirip satan seyyar satıcılar, müzisyenler, falcılar, akrobatlar, ÅŸifalı ot satıcıları, yılan oynatıcıları, sokak bahisçileri baÅŸ aktörler olarak sahnedeki yerlerini alıyorlar. Her gösterinin bir bedeli var, bahÅŸiÅŸleri hazırlamayı unutmayın. Sahte rehberlere ve yankesicilere de dikkat edin. Marakeş’in sembol binası olan ve 67 metrelik görkemli minaresiyle dikkat çeken Kutubiye Camii ise yaklaşık 800 yıldır ÅŸahitlik yapıyor bu renkli dünyaya. 19. yüzyılda inÅŸa edilmiÅŸ olan Bahya Kraliyet Sarayı, Fas’ın en çok fotoÄŸraflanan yerlerinden olan Menara Bahçeleri ve Ahmet el Mansur tarafından 1602’de yaptırılan El Badi Sarayı ÅŸehrin mutlaka görülmesi geren yerlerinden. Fas’ta Riad’lar konaklama için ilginç olabilir. La Maison Arabe (1, Derb Assahbe, Bab Doukkala. www.lamaisonarabe) şık bir seçim. Restoranı da çok güzel. Barında bir ÅŸeyler atıştırmak istiyorsanız ‘Küçük Lezzetler’ mönüsü var. KÃœLTÃœREL BAÅžKENT FEZFas’ın kültürel baÅŸkenti olan Fez, Arap dünyasındaki en iyi korunmuÅŸ ortaçaÄŸ ÅŸehrinin de merkezi. Eski Fez (Fez ül Bali) dar sokakları, camileri, medreseleri, çarşıları ve atölyeleriyle dünyadaki en büyük ve ilginç Medine’ye sahip. MuhteÅŸem sur ve kapılarla dolu Medine’ye en uygun giriÅŸ kapısı olan Bou Jeloud’ün yanında bulunan, 1357 yılından kalma Bou Ä°nania Medresesi Fas’ta Müslüman olmayanların girebildiÄŸi nadir dini eserlerden biri. Çatıdan ÅŸehrin güzel manzarasını kaçırmayın. Tunuslu Fatma Bin Feheri’nin 862 yılında inÅŸa ettirdiÄŸi Kairaouine Camii Ä°slam alemindeki en güzel kütüphanelerden birine sahip. Yeni Fez’deki (Fez Cedid) baÅŸlıca tarihsel yapılar ise renkli minaresiyle ünlü Büyük Cami ve bitiÅŸiÄŸindeki Kraliyet Sarayı. Fransızlar’ın Yeni Kent (Ville Nouvelle) dedikleri yerleÅŸim ise 1916’dan kalma. Fas’ın Versailles Sarayı olarak geçen Meknes, Fez’e çok yakın. Moulay Ä°smail döneminde, 1673’te baÅŸkent olan bu yerleÅŸim yaklaşık 25 kilometre uzunluÄŸundaki surlarıyla da dikkat çekiyor. Hemen yanında da ünlü Roma harabelerinden Volubilis bulunuyor. Adını kalıntıların arasından hálá çıkan bir çiçekten alan ve vaktinde zeytincilikle uÄŸraÅŸan zengin Romalılar’ın yaÅŸadığı bu yer özellikle mozaikleriyle göz dolduruyor. Sakin bir muhitte yer alan La Maison Bleue Fez’de kalabileceÄŸiniz güzel bir Riad. (33, Derb El Mit Talaa Kbira, www.maisonbleue.com). Restoran olarak da Dar Saada’yı deneyebilirsiniz. (21, Rue Attarine. www.restaurantdarsaada.com)Renkleri kelimelere dökülemez, sadece tuvallere yansıtılabilir Vaktiniz varsa Fas’ta görülecek çok yer var. Yüksek Atlas DaÄŸları’nın bulunduÄŸu bölgeye, Zagora’ya giderken palmiye ormanlarıyla dolu olan yol görsel bir şölen. 2260 metre yüksekliÄŸindeki Tizin Tichka geçidi insanı büyülüyor. Zagora’daki ‘Timbuktu 52 gün’ levhası ise eski zamanda kervanların çölü kaç günde geçtiklerini gösteriyor. Yolunuz Quarzazate’ye uzanırsa Gladyatör, Arabistanlı Lawrence ve Çölde Çay filmlerinin çekildiÄŸi bu eÅŸsiz yeri görün ve Chez Dimitri’de yemek yiyin. Bu arada ‘Peki Casablanca’ya ne oldu?’ diye soracak olursanız, tavsiyem onu filmlerde bırakmanız. Adı Beyaz Ev anlamına gelen Arapça’da ise Dar ül Beyza olarak geçen bu ÅŸehir Mekke’den sonra dünyanın ikinci en büyük camiinin (Kral Hasan) bulunduÄŸu yer. Humprey Bogart’ın filminin ünlü ÅŸarkısı kulaklarımda yankılanırken, Fest Travel’ın Fas programını da yapan Faruk Pekin’in bir cümlesi takılıyor aklıma: ‘Fas’ın renkleri kelimelere dökülemez, sadece tuvallere yansıtılabilir.’ Â