Amerika'da çılgın alışveriş başlıyor

Çoğu mağazanın yüzde 50 indirimle ürün sattığı Black Friday yılın en fazla alışveriş yapılan günü. 2014 haricinde her sene rekor kırılan bir zaman. Bir tek 2014’de ekonomik durgunluk nedeniyle satışlarda düşüş görülmüştü. Esasında Black Friday 1932 yılından beri yılbaşı alışveriş sezonunun başlangıcı olarak anılıyor. Ancak Black Friday adını alması 1961’de Philadelphia’da polisin yaya ve araç trafiği için bu tanımı kullanmasıyla oluyor. Tabii ekonomide şirketlerin kara geçtikleri zaman bunu siyahla gösterilmesi de ismin kalıcılığına etki ediyor.

İlk zamanlar Black Friday olarak yapılan tanımlama çok hoşa gitmese ve bunun yerine Big Friday deyimi kullanılmak istense de halk Black Friday’i tercih ediyor. Gerçi 1985’e gelindiğinde ülkenin bir kısmında bu terimin pek bilinmediği sonradan ortaya çıkıyor. Zaten Black Firday esas ününü 2003 yılında kazanmaya başlıyor. O zamana kadar yılın en fazla alışveriş yapılan 10 gününden biriyken 2003’te zirveye tırmanıyor.

2008 yılında ise Black Friday’de ilk ölüm gerçekleşiyor. New York’ta Wal-Mart’ın önünde bekleyen 2000 kadar kişi kapılar açılınca içeri hızlıca girince bir çalışanın ezilerek ölümüne neden oluyor.

Teknoloji bağımlılarının günü
Bu denli çılgınca alışveriş yapılmasının esas nedeni büyük indirimler gibi görünse de Şükran Günü ve hafta sonu ile birleşen dört günlük tatilin de etkisi büyük. ABD’de 23 eyalet Şükran Günü’nden sonraki Cuma’yı tatil ilan ettiği için çoğu aile bugünü alışverişe ayırıyor. Gerçi son yıllarda Black Friday daha çok göçmen Amerikalıların, düşük gelirlilerin, turistlerin ve bir de teknoloji düşkünlerinin eğlencesi haline geldi. Black Friday çılgınlığında değişmeyen durumlardan biri sabahın erken saatlerinde plazma televizyon için sıraya girilmesi. Ev hanımları ise mutfak alışverişi için önceden hazırladıkları listeler ile sabahın erken saatlerinde mağazaların kapısında beklemeye başlıyorlar.

Kimi markalar Şükran Günü akşamı mağazalarını açtığı için Şükran Günü sabahından sıraya girenler bile var. Bir grup Amerikalı aile Şükran Günü ve sonrasını aileleriyle buluşmak için geçiriyorken bir grubu da dört günü tatile ayırıyor. Bu aileler çoğunlukla istedikleri için saatlerce sıra beklemeyecekleri, Black Friday’in arkasından gelen Siber Pazartesi’yi (Cyber Monday) tercih ediyor.

Siber Pazartesi
Cyber Monday ya da 'Siber Pazartesi' çok da eski bir kavram değil esasında. Adını 2005 yılında Ellen Davis’in shop.org’un tanıtım bültenine yazmasından alıyor. Büyük mağazalar ile kıra kırana rekabet halinde olan online alışveriş siteleri rakiplerinin en karlı günlerinden kendilerine de bir pay çıkarmak ve alışveriş sezonunda müşterilerini kaybetmemek için bugüne büyük önem veriyor. Siber Pazartesi ile Black Friday arasında özellikle alışveriş yapacak kişiler için bazı farklar var. Black Friday’de mağazaya ilk girenlerden olup, tabiri caiz ise yağmaya katılmak gerekirken Siber Pazartesi’de klavyede hünerli olmak gerekiyor.

Kimi siteler ürünlerini belli zaman aralıkları ile indirime sokuyor. Müşteriler de almak istedikleri ürünlerin saatlerine bakıp o zamanda siteye bağlanıp alışveriş yapıyor. Ancak iki dakikalık gecikme bile bazen istenilen ürünün stokunun bitmesine sebep olabiliyor. Çoğu Amerikalının deneyimlediği ve haberlere de konu olan bir gerçek ise Black Friday’in özellikle teknolojik ürünlerde daha fazla indirim vermesi. Siber Pazartesi ise kozmetik ve kıyafet alışverişi için uygun bir gün.

Black Friday’e hazırlanmak
Black Friday eskisi gibi mağaza mağaza gezip en uygun ürünü almanın mümkün olmadığı bir gün. Çoğu kişi ve aile bugüne haftalar öncesinden hazırlanıyor. Kişinin öncelikle bir liste hazırlayıp, neleri almak istediğine karar vermesi gerekiyor. Ayrıca ürünlerin fiyatlarını da bilmekte yarar var. Sonrasında hepsi bir mağazada satılmıyorsa hangi alışveriş bölgesinin en stratejik yer olduğuna karar vermek lazım. Amerika’da kupon olarak gelişmiş bir sistem. Kimi mağaza veya markalar ürünleri için yılın belli dönemlerinde indirim kuponları veriyor. Bunları yakından takip eden ev hanımları da Black Friday’i beklemeden hatta kimi zaman Black Friday’den daha ucuza gelecek şekilde ev ürünlerini alıyor. O yüzden kupon verilmeyen ürünleri belirlemek önemli.

Hazırlıklar başladı
Kimi evler yılbaşı için ışıklandırılmaya başlansa da bazılarında Şükran Günü’nü temsilen hindi süslemeleri yerlerini almış. Aileler bir kısmı tatile gitmek için son hazırlıkları yaparken sayıları giderek azalan bir kesim de sülalenin bir araya geleceği buluşmayı bekliyor. Black Friday çılgınları ise alınacak eşyaların listesinin son kontrollerini yapıyor. Hava ne kadar soğuk olursa olsun onları Perşembe gecesinden sırada beklerken görmek mümkün. Kim bilir belki ileride Black Friday için sırada beklemek bir gelenek olur.