Mudanya Mütareke Müzesi onarılmalı

Şimdiye kadar o müzeye gitmemiştim. Edebiyat tarihçisi ve bilim insanı Prof. Dr. İnci Enginün, oraya mutlaka gitmemi söylemişti.

Yağmurlu ve soğuk bir gündü, üç kişilik bizim ekibimizden başka daha iki kişi gelmişti müzeye.

Mudanya Mütarekesi (Mudanya Ateşkes Antlaşması) hakkında kısa bir bilgi aktarmalıyım ki, önemini ortaya koyabileyim.

Kurtuluş Savaşı’nın TBMM Orduları’nın zaferiyle sonuçlanması üzerine, 11 Ekim 1922 günü Mudanya’da, İtilaf Devletleri ile TBMM Hükümeti arasında imzalanan ateşkes anlaşmasıdır.

26 Ağustos 1922 sabahı başlayan Büyük Taarruz’un 30 Ağustos’ta Başkomutan Meydan Savaşı’nda düşmanın kesin yenilgiye uğratılması ve 9 Eylül’de İzmir, 10/11 Eylül’de de Bursa’nın işgalden kurtarılmasından sonra, ateşkesin sağlanması amacıyla 3 Ekim’de Mudanya’da bir konferans düzenlenmesi kararlaştırıldı. Bu konferansa TBB adına Garp Cephesi Komutanı İsmet Paşa, İngiltere adına General Harrington, Fransa adına General Charpy, İtalya adına da General Monbelli katıldılar. Yunanistan temsilcisi Albay Mazarakis çağrılı olmasına karşın konferansa katılmayarak Mudanya açıklarındaki bir gemide bekledi.

Görüşmeler birkaç kez kesintiye uğramasına rağmen, 11 Ekim 1922 tarihinde ateşkes anlaşması imzalandı.

* * *

MUDANYA MÜTAREKE (Evi) MÜZESİ nerede ve özelliği nedir?

Mudanya ilçe merkezi Fevzi Çakmak Caddesi’nde, İnönü Anıtı kuzey karşısında bulunan ve Mudanya Ateşkes Antlaşması’nın imzalandığı yalı/konak. Bina XIX. yüzyıl sonlarında Rus asıllı tüccar Aleksandr Ganyanof tarafından yaptırılmıştır. Dönemin yalı tipinin özelliklerini taşır.

Müze, içinde bulunduğu binanın mimari özelliğinin yanı sıra, asıl olarak Kurtuluş Savaşı’nı sona erdiren Mudanya Konferansı’nın toplandığı ve Ateşkes Antlaşması’nın imzalandığı yer olması bakımından önem taşımaktadır.

Zemin katta görüşmelerin yapıldığı salonda, anlaşmanın üzerinde imzalandığı masa, yazı takımları, çevrede o günlerde kullanılmakta olan eşya ve duvarlarda anı fotoğrafları bulunmaktadır. Öteki odalarda, çalışma ve dinlenme amaçlı kullanılmış olup konferanstaki Türk delegasyonu ile ilgili bazı anı eşya ve fotoğrafları vardır. Başlangıçta Mudanya Belediyesi bünyesinde etkinliğini sürdüren müze, 1959’da Anıtlar ve Müzeler Genel Müdürlüğü’ne devredilmiştir.
Müze binasının tarihini öğrenmek, yalnız bir binanın, müzenin kuruluşunu değil, bize Cumhuriyet’in kuruluşuna dair de izdüşümleri sunacaktır.

* * *

BİRİNCİ katta eşya ve o günün kişilerini canlandıran mankenler var. Üst katta İsmet İnönü’nün yatak odası ve salonlar bulunuyormuş. Ne yazık ki o odaları göremedik. Çünkü depremden sonra orası kapanmış. Bu yüzden “muş” diye yazabiliyorum. İnci Enginün, o günlere dair çok önemli belge ve bilgilere sahip ve daha önce bunları da yazdı.

Müzeye dair en üzücü olay, hâlâ bir kataloğunun olmaması. Yani Cumhuriyet’in kuruluşunun, Kurtuluş Savaşı’nın galibiyetle sona erdiğinin imzalandığı, ülke tarihinde birçok şeyin başlatıcısı olan konuşmaların yapıldığı mekânın bir kitabı yok.

Oysa bu kitapla, bu olayın ve müzenin önemi anlatılır, ziyaretçinin ilgisi çekilebilir.

Müzeler Genel Müdürlüğü kadar, yerel yönetimin de bu müzenin onarımında yer alması gerekiyor.

Ama en başta ve acilen bir katalog gerekiyor. Çünkü gelenlerin eline tutuşturulan küçük bir Mudanya broşürü ne yazık ki çok yetersiz.

* * *

BAKANLIĞIN ilgisini bekliyorum.