Isınan, krizle sarsılan dünyamıza El Niño’nun muhteşem dönüşü!

Hayrettin Karaca’nın “Ekolojik kriz, ekonomik krizi aratacak” sözünü ciddiye almakta yarar var. Yaşadığımız global finans krizi El Niño nedeniyle ağırlaşabilir. Bu ihtimal beni korkutuyor.

World Watch Enstitüsü’nce hazırlanan, “Dünyanın Durumu” serisi 1984’ten beri 36 farklı dilde yayımlanıyor. Kitap, yakın geleceğimizde bizi bekleyen yaşamsal önemde, kitlesel çevre sorunlarına karşı uyarıcı ve önerileriyle önleyici bir yaklaşımla ortaya konmuş önemli bir referans. TEMA Vakfı, 1993 yılından beri Dünyanın Durumu serisini Türkçeye çevirerek doğa dostu okuyucularına sunmakta. Okunması çok kolay kısa makalelerden oluşan bu kitapları herkes okumalı.

FATURASI 10 MİLYAR DOLAR

TEMA Onursal Başkanı Hayrettin Karaca, Türkiye İş Bankası Kültür Yayınları ve TEMA Vakfı’nca yayımlanan “Dünyanın Durumu 2009” adlı raporu, “Ekolojik kriz, ekonomik krizi aratacak” sözü ile adeta özetledi. World Watch Enstitüsü tarafından hazırlanan “Dünyanın Durumu 2009” kitabının tanıtımında Hayrettin Karaca, Türkiye’nin de iklim değişikliğinin olumsuz ya da tehlikeli etkileri açısından risk grubu ülkeler arasında görülmesi gerektiğini de belirterek, “Türkiye, büyük bir olasılıkla kaybedenler arasında yer alacaktır” dedi. 40’ı aşkın uzman yazarın çabaları ile oluşturulan bu çalışma acil ve işlevsel bir eylem planı oluşturma konusunda bir yol haritası ortaya koyuyor.

Bu acil ve işlevsel eylem planına çok ihtiyacımız var. Çünkü bu günler El Niño ile insan kaynaklı küresel ısınmanın birleşmesi, okyanus suyu sıcaklığını ölçümlerin başlatıldığı 1880 yılından sonraki en yüksek düzeye çıkardı. Geçmiş yıllarda El Niño’nun neden olduğu maddi zararların yanı sıra, insan kayıpları da çok büyük olmuştu. Örneğin, 1982-1983 El Niño’su dünya genelinde 10 milyar dolardan daha fazla zarara neden oldu.

El Niño meteorolojistler için, “El Niño/Southern Oscillation”nun (ENSO’nun) kısa adıdır. El Niño ile La Niña olaylarının oluşumu birbirlerini izler. Geçtiğimiz aylar bunların arasındaki geçiş dönemini yaşadık ve Türkiye normalinin üzerinde yağışlıydı. Şimdi ortaya çıkan El Niño dünyanın değişik yerlerinde alışılmışın dışında kuraklık ve sellere yol açıyor. Örneğin, Güney Amerika kıyılarında yer alan çöllere yağmur yağmaya başlar ve çöllerde seller oluşur.

HAMSİYE TALEP ARTACAK

1998 yılında El Niño nedeniyle dünya 1400 yılın en sıcak yılını yaşamıştı. En iyimser tahminle Türkiye’de yağışlar mevsim normalinde kalsa bile mevsim normallerinin üzerinde seyredecek olan hava sıcaklıkları kar yağışlarını azaltıp buharlaşmayı artırabilir.
Böylece, El Niño ciddi ekonomik kayıplara da yol açabilir. Örneğin, Orta Amerika’da El Niño yıllarında görülen kuraklık nedeniyle kahve ve kakao üretimi düşerek fiyatları yükselir. Kuraklıkta büyükbaş havyanlar öleceği için El Niño yılının başında satılır. El Niño yıllarında Ekvator ve Peru açıklarında planktonlar ve balıklar da bölgede ısınan su yüzünden kitleler halinde ölür. Böylece, normal zamanlarda dünyanın en iyi balıkçılık alanlarından biri olan kuzey Peru açıklarından çoğunluğu sardalye türünden olmak üzere 10 milyon ton balık El Niño yılında yakalanamaz. Bunun sonucunda da Karadeniz’in hamsisine, hamsi unu ve yağında talep patlaması yaşanır.

ŞİMDİDEN TAHMİN YAPILMALI

El Niño yıllarının tahmini, tarım alanlarının planlanması, su kaynaklarının yönetimi, tahıl, petrol ve doğalgaz stoklarının belirlenmesi açısından tüm dünyada büyük önem taşır. Böylece örneğin Peru çiftçileri, El Niño yıllarında bol suya kavuşacağı için pirinç; La Niña yıllarında ise kuraklığa daha dayanıklı olan pamuk ekimine zamanında karar verebilir.
Türkiye’deki hava şartlarını da, dünya atmosferindeki değişimlerden soyutlamak mümkün değil. Bununla birlikte maalesef ülkemizde, bu tür iklim olaylarının sosyo-ekonomik yönü, hem gözardı edilmekte hem de “yaramaz çocuk” gibi magazin malzemesi olarak kullanılıp önemleri ve gerçek anlamları sulandırılmakta...