İç hatlarda pervaneli uçak devri

Yüksek hıza sahip bu yeni nesil uçaklar, ekonomik uçuş maliyetleriyle yolcu potansiyeli az, kısa pistli meydanlara sefer yapacak. Halen izin çalışmalarını sürdüren AyJet, uçuşlarını kendi adına veya uçakları ekipleriyle birlikte havayollarına kiralayarak yapmayı hedefliyor. Bu konuda havayolu şirketleriyle görüşmeler sürüyor.

HAVAYOLLARINI KURTARACAK PROJE

Hızla yükselen yakıt fiyatları son yıllarda havayollarının belini bükmüş durumda. Kısa uçuşlar için 150-180 koltuklu jetlerin hem operasyon maliyetleri yüksek hem de şirketler uçakları doldurmakta zorlanıyor.

Geçmişte gürültülü ve yavaş olduğu için havayolları pervaneli uçakları filolarından çıkartırken bugün yeni nesil turboprop uçaklar düşük uçuş maliyetleriyle adeta sektörün kurtarıcısı oldu. Bu nedenle Kanadalı Bombardier Dash 8Q400 ile, İtalyan-Fransız ortaklığındaki ATR de 42 ve 72 modelleriyle adeta sipariş rekoru kırıyor.

KONFORU YÜKSEKMALİYETLERİ DÜŞÜK

Emniyet oranı yüksek: Bilinenin aksine pervaneli yolcu uçaklarının ölümlü kaza oranları jetlere göre daha düşük. IATA rakamlarına göre son beş yıldaki ölümlü uçak kazalarının yüzde 57’sini jetler yaptı. Geçen yıl ölümlü kazalarda pervaneli yolcu uçaklarında 6, jetlerde 10 kaza meydana geldi. Birçok olayda turboprop uçaklar yola veya düzlüklere yaptıkları mecburi inişle yolcularının hayatlarını kurtardı.

Yakıt tasarrufu yüzde 30: 300 ila 800 kilometrelik uçuşlarda kullanılan pervaneli uçaklar, bölgesel jetlere göre yüzde 30 daha az yakıt tüketiyor. 140 doları zorlayan petrolün varil fiyatı ve havayollarının maliyetlerinde yakıtın payının yüzde 35 gibi orana ulaştığı göz önüne alındığında bu şirketlere ciddi bir avantaj sunuyor.

Gürültü ve titreşim minimumda: Uzun yıllar "Yolcu pervaneli uçağa binmez" inanışı yeni nesil teknolojiler sayesinde artık bitmiş durumda. Kabin içine konulan özel mikrofonlar seslerin ve titreşimlerin yoğunlaştığı noktaları tespit ediyor. Ses ve titreşim dalgalarının aksine yapılan yayın, bu sorunu ortadan kaldırıyor.

Kısa meydanlara inip kalkabiliyor: Yeni nesil pervaneli uçakların sürati saatte 600 kilometreyi aşıyor. Bu uçaklar çabuk hızlanıp yavaşlayabilme özellikleriyle tam yüklü 1200 metrelik pistlere inip kalkabiliyor. Aynı zamanda dik yaklaşma açılarıyla dağlar arasındaki meydanlara rahatlıkla uçabiliyor. Bu performansta pervaneli uçakların sahip olduğu jet motor prensibine göre çalışan ancak gücü pervaneye veren turboprop motorların önemli bir etkisi var.

Fiyatı 22 milyon dolar

Kanadalı Bombardier şirketinin geliştirdiği Dash 8Q400’lerin yolcu kapasitesi 80’e kadar çıkıyor. Standart donanımlı fiyatı 22 milyon dolar olan uçağın en önemli özelliği buzlanma şartlarındaki yüksek performansı. Dash 8Q400, acil durumlarda tek motorla 6 bin metre yüksekliğe kadar rahatlıkla yükselebiliyor. Hızı saatte 666 kilometre.

Genç pilotlar yetişecek

Projenin bir başka önemi de genç pilotların tecrübe kazanması. İlk pilotlarını tip eğitimi için Kanada’ya yollayan AyJet’in ekibinde uçuş okulunu yeni bitirmiş üç de ikinci pilot adayı var. 16 kaptan pilot tarafından kurulan uçuş okulunun deneyimli ekibiyle uçacak bu pilotlar Dash 8Q400’lerde tecrübe kazanacak. İkinci pilotlar daha sonra jet motorlu yolcu uçaklarında görev yapacak. AyJet’in ilerleyen yıllarda hedefi ABD’deki gibi pilot adaylarına Ticari Pilot Lisansı’nın yanı sıra en az bin saat büyük uçaklarda tecrübe kazandırıp sektöre daha donanımlı sunabilmek.

Türkiye’de pervaneli uçaklar

Türkiye’de, ilk jet yolcu uçağı DC-9’ların Türk Hava Yolları’nda 1967’de hizmete girmesine kadar piston motorlu DC-3 Dakota, ilk turboprop motorlu yolcu uçağı Vc-7 Viscount ve Fokker F27’ler filonun ana yapısını oluşturdu. 1980’lerde dört motorlu Dash 7 uçakları kısa pistlere sahip eski Samsun, Trabzon gibi meydanlara uçtu. THY’nin son pervaneli uçak denemesi, 1991-1993 yılları arasında Türk Hava Taşımacılığı’nda uygulandı. ATP tipi çift motorlu pervaneli uçaklar kısa süre sonra yerini jet motorlu RJ100 ve 70’lere bıraktı. Maş Air 1992-96, Top Air 1993-1996 arasında Antonov 24, AirGroup 1993-94 arasında ATR42 tipi pervaneli uçaklarla iç hatlarda uçtu.

iPod’la eğlenceli uçuşlar

Adeta bağımlılık yaratan "iPod" müzik çalarları artık uçaklardaki eğlence sistemlerinde de kullanılabiliyor. Apple şirketinin uçak içi eğlence sistemleri imal eden Panasonic Avionics ile ortak geliştirdiği sistem sayesinde iPod’unuzu "eXport" kabloyla koltuğunuzdaki eğlence sistemine bağlayabiliyorsunuz. Böylece bir yandan iPod’unuz şarj olurken diğer yandan hafızasındaki müzikleri dinleyip videoları izleyebiliyorsunuz. İlk olarak Singapur Havayolları’nın Airbus A380 tipi uçağında hizmete giren sistem önümüzdeki aylardan itibaren şirketin uzun menzilli Boeing 777’lerinde de kullanılabilecek.

Yağmur uçağı sessiz sedasız ABD’ye döndü

İstanbul Büyükşehir Belediyesi tarafından geçen yıl Pan Havacılık’tan kiralanan yağmur uçağı, sessiz sedasız ABD’ye geri döndü. Sadece birkaç defa uçan Piper PA31T Cheyenne II tipi uçaktan verim alınamadı. Yaklaşık 8 aylık sürede uçak, iki pilot ve iki uzman için Büyükşehir Belediyesi, Pan Havacılık şirketine 2.5 milyon dolar ödedi.

Havadan yağmur bulutlarının tohumlaması aralarında ABD, Rusya, Çin, İsrail ve Yunanistan gibi 50’nin üzerinde ülkede yapılırken uçaktan verim alınamaması soru işaretlerini de yanında getirdi. 1989-1990 yılları arasında Nurettin Sözen’in başkanlığı döneminde İstanbul Büyükşehir Belediyesi, kuraklıkla baş etmek üzere Cessna 340 tipi uçağı 4 milyon dolar ödeyerek kiralamıştı. Uygulama, Recep Tayyip Erdoğan’ın başkan olmasıyla sona erdirilmişti.

Yağmur bulutlarına yakın uçarak gümüş iyodürü püskürten uçak böylece buluttaki su buharının yoğunlaştırılıp yağmur yağdırılmasına yardımcı oluyor. 1990’da projede görev yapan Prof. Orhan Şen, uçak bulunması halinde bu teknoloji ve donanımın Türkiye’de bulunduğunu, çok daha düşük maliyetlerle yapılabileceğini söylemişti.

PAN HAVACILIK’TAN KİRALANIYOR

Yağmur uçağının geri dönmesiyle gözler İstanbul Büyükşehir Belediyesi’nin tüm uçak ve helikopter kiralama ihalelerini alan Ankara merkezli Pan Havacılık şirketine çevrildi. Halen Pan Havacılık şirketinin portföyünde Portekiz’den getirtilen AS365N3 Dauphin tipi çift motorlu dört helikopterle yangın söndürme görevlerinde kullanılan CL215 tipi amfibik, yani hem suya hem de karaya inebilen uçaklar bulunuyor.

Helikopterlerden her biri ambulans, arama-kurtarma, havadan canlı televizyon yayını ve VIP amaçlı donanıma sahip. Ancak sadece biri Türk tesciline geçirilebildi. Geri kalanı Portekiz bayrağıyla uçuyor. Tolga ÖZBEK

Boeing’de nöbet devri

Uzun yıllar Amerikalı imalatçı Boeing’in Türkiye’den sorumlu satış müdürlüğünü yapan Aldo Basile (solda), görevini Steven R. Aliment’e (sağda) devretti. Basile, Boeing Ticari Uçaklar Avrupa’nın Uluslararası Satışlardan Sorumlu Başkan Yardımcılığı’na terfi etti. Basile, Türkiye’nin yanı sıra Fransa, İtalya, İspanya, Hollanda, Yunanistan, Portekiz, Güney Kıbrıs, Malta ve İsrail’den sorumlu olacak. Boeing’de çalışmaya 1978’de başlayan 62 yaşındaki Basile, Napoli Üniversitesi Uçak Mühendisliği Bölümü mezunu ve Seattle Üniversitesi’nden işletme yüksek lisansına sahip.

Basile’den Türkiye Satış Direktörlüğü görevini devralan Steven R. Aliment, 1979’da Boeing’de çalışmaya başladı. 1998’den bu yana Avrupa’da satış direktörlüğü yapan Aliment, Puget Sound Üniversitesi İşletme Bölümü mezunu. Aliment, Harvard Business School’da MBA eğitimi de aldı.

A400M fabrikadan çıkıyor

Airbus’ın ilk askeri nakliye uçağı A400M, 26 Haziran’da İspanya’nın Sevilla şehrindeki imalat hattından çıkartılacak. Türk şirketleri TAI ve TEI’nin hem tasarım hem de imalatında görev aldığı uçağın yıl sonuna doğru ilk uçuşunu yapması planlanıyor. A400M uçağına Türk Hava Kuvvetleri’nin 10 adet siparişi bulunuyor. Teslimatların 2009 sonunda başlaması hedefleniyor.

Avrupa’da 1960’lardaki C-160 Transall’dan sonra ikinci nakliye uçağı projesinde Türkiye tasarım ve imalatçı olarak görev yapıyor. Ankara merkezli TAI, A400M uçağının ön orta, arka gövde ve kanat sistemlerinde, Eskişehir merkezli TEI motor konusunda tasarım ve imalat gerçekleştirdi. Aralarında Türkiye’nin yanı sıra Almanya, Fransa, İngiltere gibi 8 Avrupa ülkesiyle birlikte uçağın müşterileri arasında Güney Afrika, Malezya ve Şili de var. A400M’in sipariş sayısı ise 195.

Pegasus’tan ücretsiz otopark

Pegasus Havayolları, İstanbul Sabiha Gökçen Havalimanı’nda yeni otopark alanıyla yolcularına 72 saate kadar ücretsiz park imkanı sunuyor. Havalimanı girişindeki parktan yolcular 15 dakikada bir kalkan servis ile terminale ulaşabiliyor. Dördüncü günden itibaren park için günlük 7.5 YTL ücret alınıyor.

TAV ödül peşinde

TAV Havalimanları, 2007 Faaliyet Raporu’nda farklı bir tasarıma giderek "Pop Art" ile yazar Buket Uzuner’in "İstanbullular" romanını buluşturdu. Raporda Atatürk Havalimanı’nda geçen "İstanbullular" romanının karakterleri, illüstrasyon ve konuşma balonlarıyla canlandırıldı.

Káğıt ve boyut seçiminden kutusuna, içeriğinden tipografisine kadar tüm unsurlarının özel olarak tasarlandığı raporun klasik anlayıştan farklı bir boyuta taşındığını söyleyen TAV Havalimanları Holding Kurumsal İletişim Koordinatörü Bengi Vargül, uluslararası tasarım yarışmasına katılacaklarını söyledi.

İç hatlarda yeni CIP

Türk Hava Yolları’nın bir süredir yenileme çalışmaları nedeniyle kapattığı İstanbul Atatürk Havalimanı İç Hatlar Özel Yolcu Salonu (CIP) kullanıma yeniden açıldı. Büyütülen CIP’te business class ve Elite Plus ile Elite ve Classic Plus kart sahipleri farklı salonlardan yararlanacak. İkram konsepti yenilenen CIP’te uçağa biniş kapısı ve kontuar sayıları da artırıldı.

BA’ye ödül

İngiliz Havayolları British Airways (BA), 26’ncısı düzenlenen OAG Havayolu Sektörü Ödülleri’nde "En İyi Business Class" ve "En İyi Transatlantik Havayolu" dallarında birinci oldu. Dünyanın ilk 180 derece yatan business class koltuğu ile havacılık sektörüne yeni bir boyut getiren BA, geçen yıl "Club World" adını verdiği hizmetinde tasarımda değişikliğe gitmişti. Uzun menzilli uçuşlarda kullanılan daha geniş ve konforlu koltuklarda, yeni "z" yatak konumu, yolcuya ait özel alan, diz üstü bilgisayar, el çantası ve ayakkabılar için özel bölme sunuluyor.