O çocuğa yapılan işkence üzerine “Tipping point” olayı

Malcolm Gladwell yazmış. Yeni de değil bu kitap, eski.

Ama önemli.

Kitabı bana arkadaşım Zeynep Doğan, yaptığımız bir kitap gecesinde bulaştırmıştı. Bir nefeste okumuştum. Zaten kısa ve okuması kolay bir kitap.

Güncel ve gerçek örneklerle dolu olduğundan da çok ilginç. İnsan öyle havasına kapılıyor ki, kitaptaki her şeyi hemen uygulamak istiyor. Bu kitap dururken belediyeler neden mesela hiç örnek almaz diye saçını başını da yolmak istiyor, ama yolmuyoruz görüldüğü üzere.

Kitabı okurken hele de benimki gibi bir yapınız da varsa, gaza gelmemeniz imkansız.

Ne gibi örnekler mi var mesela?

Mesela New York’ taki suç oranının nasıl da aza indirildiğiyle ilgili uygulamalardan birkaç örnek var.

Harikalar!

Her şey önce yetkili herkesin “Ne alakası var yaw!” dediği küçük bir eylemle başlıyor. Metro trenlerindeki grafitiye savaş açıyorlar kurdukları ekiple. Bir treni 3 gün uğraşıp grafitilerle boyayıp zarar veren serseri çocuklara inat, o treni sabaha kadar gıcır gıcır yapıyorlar. Bir süre sonra çocuklar “Enayi miyiz, bu adamlarla baş edemeyiz!” deyip trenlere zarar vermekten vaz geçiyor.

Sıkı durun bu “inat” tam 6 yıl sürüyor ama, altı yıl!

Serseriler boyuyor, ekip temizliyor. Ekip temizliyor serseriler boyuyor. Serseriler en sonunda pes ediyor.

Aynı şekilde şehirdeki kırılmış camlar da tamir ediliyor. Çünkü suç analizi yapan kriminolog James Q. Wilson ve George Kelling’ e göre kırık cam mesela, insanı tahribat fikrine aşina kılan, insana serseriliği kanıksatan ve “kimse beni umursamıyor!” dedirten bir işaret. Ne kadar çok kırık cam, o kadar anarşi demek, suç geliyor demek. Adamlar da kurdukları ekiple en ufak düzensizlik çağrıştıran işareti bile ortadan kaldırılıyorlar. Azimle.

Diyorlarki tahribat ve şuç bir çeşit salgın gibidir. Bulaşıcı. Dolayısıyla onu tetikleyen ve besleyen her şeyi ortadan kaldırmadığımız sürece, suçla da suçluyla da başedemeyiz.

Bilmem siz de o hisse kapıldınız mı ama, işin özü bizim Nasreddin Hoca’ nın göle maya çalma hikayesi değil mi?

Gladwell düşünce, davranış ve ürünlerin virüsler gibi olduklarına inanıyor ve fısıltı gazetesinin önemini vurguluyor.

Haklı.

Bulup okuyun şu kitabı lütfen.

Benden de size küçük bir örnek vereyim bu arada. Sabahları tüm gıcıklıklarına rağmen güleryüzle uyandırdıkça çocuklarımı, onlar da gülerek uyanmaya başladı... 5 fenalık geçirten yılın sonunda. (Dayanamayacağım diyeceğim; azimle kaka yapan taşı deler arkadaşlar! J)

İşte o yüzden ben de düşündüm düşündüm ve kendimce süper bulaşıcı fikirler ürettim ilaç olacak bize.

Mesela,

Kötü haberlerden bahsetmeyerek ya da daha seçici davranarak kötülüklerin yok olmasını amaçlayacağım.

Terörün her türlüsünü bu köşeden uzak tutarak temizliğe bu köşeden başlayacağım.

Köşe komşum Özgür Bolat’ ın 7 Ocak’ taki yazısından alıntıladığım gibi “... Bir araştırmacı, Avusturya'da intihar haberlerinin yayımlanması yasaklandıktan sonra intihar olaylarında %80 bir azalma keşfediyor...” davranacağım.

Anlatabildim değil mi?

Bundan sonra sinirden patlasam da, çatlasam da olayların “bulaşıcı kötülükte olanlarına” bu köşede yer yok.

Yok anasını satayım.

Bir yolunu bulup olayları ters yüz etmeyi deneyeceğim. Ne kadar çok iyi olay anlatırsam, ya da olayı iyi tarafından anlatmayı başarırsam yayılacağına inanacağım.

İnanıyorum.

Ayrıca her sabah birbirine “Günaaaydııın! J” demeyen de eşek kulaklı olsun!

Pislikleri yıkayıp gıcır gıcır yapacağım. Ben gülümseyeceğim, siz de gülümsemeyi öğreneceksiniz. Güleceğiz başta zoraki, belki sonra içten.

Lekeli tek yazı yazmayacağım bize.

Kırık cam da olmayacak bu köşede.

Tecavüzcüler yakalanmış ve hakettikleri cezalarını almış olacaklar, çocuklara vuranların, onları kullananların da cezası adalatte yerini bulacak. Çocuklara işkence yapanlar yakalanacak. O çocuk kurtulacak. Ona sahip çıkanlar olacak. İyi insanlar sahip çıkacaklar o çocuğa ve başkalarına. O insanlar olacak burada ve bu yayılacak kulaktan kulağa.

Olacak.

Göle mayayı ben çalacağım, ben çaldıkça göle maya,

Size de bulaşacak. Siz de başlayacaksınız göle maya çalmaya.

Ve bu bulanık göl, bal gibi yoğurt olacak.

Olacak.

İnatla!

Yonca

“bal dök yala”