Yeni kaptan pilotun adı: Attol

Neredeyse her yıl bir kez Airbus fabrikalarına giderim. 10 yıldır ne zaman Airbus Toulouse tesislerine gitsem, bir pilotsuz yolcu uçağı uçuşu ile ilgili fısıltılar duyarım. Her seferinde testlerin başlamadığı, insanların pilotsuz bir yolcu uçağı ile uçmak için hazır olmadıkları vurgulanır. Hala pilotsuz bir yolcu uçağı uçuşu için en az 10 yıl var deniyor. Belki bu 10 yıl beklenenden çabuk gelir. Kestirmek zor. Airbus geçtiğimiz günlerde duyulan ve hala detayları ile hedefi tam olarak kestirilemeyen ATTOL sistemini resmen ilan etti. Sistemin orijinal adı: Autonomous Taxing, Take-Off and Landing sistemi.

TAM KONTROL

Yani uçağın otomatik olarak yerde taksi yapması sonra kalkması ve yine otomatik olarak inmesini içerin bir sistemler topluluğu. Uydular üzerinde yapılan çalışmalarda uçağın çeşitli meteorolojik koşullarda da kontrolünü de tam olarak sağlıyor. Aslında sistem Airbus’un başına gelen olaylardan ders alarak geliştirdiği bir sistemler topluluğu. Örneğin Okyanus üzerinde yunuslamaya giren ve düşen bir Air France uçağı kazasından sonra pilotlar bu anormal durumdan çıkamamıştı. Sonra eklenen sistem pilot inisiyatifinden bu durumu büyük ölçüde aldı. Ve uçağın stoll yani süratsiz kalmasını önleyerek çıkmasını sağladı. Böyle, onlarca talihsizlik için insan hatasının sorumluluğu ve geleceğini garantiye almak isteyen Airbus sonunda ATTOL sistemini yüzlerce saat test ederek başardı. Son olarak en gelişmiş uçağı A350-1000 serisinde 500 test uçuşu ile deneyen şirket havacılık endüstrisi için dünyada bir ilk olan Otonom taksi, kalkış ve iniş (ATTOL) projesini yoğun bir çaba sonucu tamamladı. Yerleşik otomatik görüntü tarama tanıma kullanılarak kontrol edilen tam otomatik görüş tabanlı kalkış ve iniş teknolojisi hedefine ulaştı.

Airbus Baş Teknoloji sorumlusu Grazia Vittadini şöyle dedi: “İlk tam özerkliğe dayalı vizyon kalkışını gerçekleştirdikten sonra, ilk tam otomatik görme tabanlı taksi ve inişe ulaştık. Bu bir uçağın ilk kez taksi ve karadan kalkabildiğini tamamen özerk olarak gözler önüne serdik. Buradaki en büyük zorluk, pilotların hiçbir şey yapmamaları ve ellerini gaz kollarından uzak tutmaya ikna etmekti.”

Airbus’ın yolladığı mesajda ise sistemden özetle şöyle söz ediliyor: “Otonomi, gelecekteki uçak operasyonlarını geliştirme potansiyeline sahip olmakla birlikte aynı zamanda sistem performansının artmasına da katkıda bunuyor. Bunu yaparken de günümüzün benzeri görülmemiş sevilerinin korunmasını sağlayıp uçak güvenliğini daha da iyileştirmek/geliştirmek için fırsat sunuyor.”

YOLCULARI İKNA ETMEK ZAMAN ALACAK

Bu projede Airbus Mühendislik ve Teknoloji ekipleri, Airbus Savunma ve Uzay ile Fransız uçak üreticisinin Silikon Vadisi tabanlı kanatları da vardı. Pilotsuz yolcu uçağı doğru giden sistem gelecek 10 yıl içinde kokpitteki tam yetkili yerini alacak gibi görünüyor. Havayolu kazalarına baktığınızda yüzde 90’den fazlasına insan hataları yol açıyor. ATTOL’ün gelişerek kokpitteki tüm yönetime el koyması kaza ihtimallerini yok denecek seviyeye düşüreceği söyleniyor. Bu sistemin iş yükünü tam devralması ile birlikte belki pilot yerine kokpitte bir ya da iki sistem operatörü bulunacak. Ancak yolcuların pilotsuz bir uçakla yolculuk yapmalarına ikna edilmesi ciddi bir zaman alacak.

KIZINI KAYBEDEN BAŞARAN'IN YENİ UÇAĞI

11 Mart 2018 tarihinde 3’ü mürettebat 11 kadının bulunduğu Challenger 604 tipi yolcu uçağı İran hava sahasında düşmüştü. Başaran Holding’e ait uçakta patron Hüseyin Başaran’ın kıza Mina Başaran’da hayatını kaybetmişti. Bekarlığa veda partisi için gittikleri Sharjah’tan dönerken düşen uçaktan sağ kurtulan olmamıştı. Mina’nın arkadaşları, pilotlar ve kabin memuru hayatını kaybetmişti. Feci kazadan sonra uzun süre yeni bir uçak almayan baba Hüseyin Başaran geçtiğimiz aylarda MC havacılık şirketi filosuna ikinci uçak olarak bir Learjet 60 uçağını ekledi. TC-KLC kuyruk tescilli 2012 imalatı uçak 7 koltuklu. Uçağı şirketin yeni iki pilotu Mehmet Niyazi Gündüz ve İbrahim Allis kullanıyor. Piyasa şartlarına göre uygun fiyatlarla ticari kiralama yapan şirketin yeni uçağı 2.5 milyon doların altında satın alındığı sanılıyor.

TAV HAVALİMANLARI ONDAN SORULACAK

Öyle kolay iş değil. İşletmecisi TAV olan çok sayıda havalimanı var. Üstelik bunlar Ankara, İzmir, Antalya, Alanya Gazipaşa ile sınırlı değil. Geniş bir coğrafyada ve hatta riskli bölgelerde işletmeler var. Tunus’tan Batum’a, Gürcistan’dan Almatı’ya, birçok havalimanı. Ve çok sayıda yolcu salonu işletmesi... Üstelik dünyanın dört bir yanında... Şimdi sistemin başına Kürşad Koçak geçti. TAV CEO’su Sani Şener kolay adam harcayan bir insan değildir. Birlikte çalıştığı insanları sonuna kadar tutmaya çalışır. Genellikle sistemin başındaki yorulunca ya da sağlık sorunları nedeniyle başka görev istediğinde değişiklik yapar. Ama her zaman sistemin içinde çok güveneceği bir marka isim bulunur. TAV Havalimanları İşletmeleri’nde de böyle oldu. Artık TAV İşletmeler Grup Başkanı Kürşad Koçak sistemi yönetiyor.