Uçaklar daha az kirletecek

Uluslararası Sivil Havacılık Organizasyonu (ICAO) aldığı kararlarla hava taşımacılığının daha çevreci olması için sektöre ciddi baskı yapıyor. Yeni kurallar koyan ICAO, gürültü ve zehirli gaz, yani emisyon oranlarının minimuma indirilmesini istiyor. Avrupa'da ise havayolları ve havalimanı otoriteleri çevrecilerin yakın takibinde. Birçok havalimanı, gürültü nedeniyle gece saatlerinde kapanıyor. Havayolları her yıl çevre ile ilgili yaptıkları çalışmalarını yayınlıyor.

Çevre ve havacılık konularında çalışmalar yapan SunExpress Havayolları Kaptan Pilotlarından Serdar Cebeci'nin hazırladığı rapora göre, dünya ekonomisine hava taşımacılığı yıllık dolaylı 390, dolaysız olarak da 320 milyar dolar katkıda bulunuyor. 1999 rakamlarına göre, havacılık sektörü seyahat ve turizm ile birlikte 192 milyon kişiye ekmek sağlıyor. Bu rakamın 2010 yılına kadar 250 milyon kişiye ulaşması bekleniyor. Bu kadar ciddi bir ekonomik güce sahip hava ulaşımının sürdürülebilir kalkınma ile çevreye etkilerinin kontrol altına alınabilmesi için özel çalışmalar yapılıyor.

ZEHİRLİ GAZLAR

Yolcu uçakları 'Jet A1' olarak adlandırılan gaz yağının bir türevini kullanıyor. Dünya yakıt tüketiminin yüzde 5-6'sı yolcu uçakları tarafından gerçekleştiriliyor. Yeni nesil yolcu uçaklarında 100 kilometre mesafede yolcu başına ortalama 3-3.5 litre yakıt harcanıyor. Eski nesil uçaklarda bu oran 12 litreye yükseliyor.

Yanmayla beraber havaya değişik oranda gaz çıkışı gerçekleşiyor. Zehir oranı yüksek olan bu gazların, Avrupa Birliği'nin 2002'de aldığı kararla insan sağlığına zararlı olduğu ilan edildi:

Karbon dioksit (CO2): 350 litrelik yakıttan yaklaşık 1 ton CO2 ortaya çıkıyor. Araştırmalar, CO2 emisyonunun yüzde 2'sinin havayolu tarafından oluşturulduğunu ortaya koyuyor. CO2, atmosferin ısınmasına neden oluyor. Yeni nesil motorlarda CO2 oranı azaltılıyor.

Nitrojen Oksit (NOX): Yakıtın yüksek basınç ve ısıyla yakılmasıyla NOX meydana geliyor. Ortalama yakılan her 1 kilogram yakıtta 11 ila 18 gram NOX oluşuyor. Yeni nesil, yüksek itiş güçlü motorlarla beraber ortaya çıkmasıyla NOX üretimi daha artıyor. NOX ozon tabakasına zarar veriyor.

Karbon monoksit (CO): Alçak irtifalarda CO çevreyi etkiliyor. Uçakların yerde motor çalıştırma, kalkış ve inişlerde çıkardıkları CO doğrudan çevreye karışıyor. Uçaklardan yılda 1.3 milyon ton CO oluşuyor. 2015'te bu rakamın yüzde 50 artarak 2 milyon tona ulaşacağı tahmin ediliyor.

Hidrokarbonlar (HC): Diğer emisyonlara oranla çok daha düşük olan HC emisyonu yılda ortalama 0.26 ton üretiliyor. Bu oranının sabit kalması hatta daha da azalması öngörülüyor.

Sülfür dioksit (SO2): Bu emisyon direkt motorla ilgili olmayıp doğrudan yakıt içindeki sülfür bileşiklerinden oluşuyor. Yanmasıyla ortaya asit çıkıyor. SO2, asit yağmurları ile toprağa karışıyor. SO2'yi yakıttan tamamen kaldırmak mümkün. Ancak, hayati öneme sahip motor yağlama işlemi için bazı organik asitlerin yakıta ilave edilmesi gerekiyor.

NELER YAPILACAK

Yeni yakıt hidrojen: Gelecekte uçaklarda yakıt olarak hidrojenin kullanılması öngörülüyor. Hidrojen yandığı zaman ortaya sadece su buharı çıkıyor ve kirliliğin önüne geçiliyor. Ancak, hidrojenin depolanmasında çok geniş hacimlere ihtiyaç duyuluyor. Bu durumun uçakların aerodinamik yapısını bozması nedeniyle hidrojenin havacılıkta yaygın olarak kullanılmasının en az 20-25 yıl alması bekleniyor. Ancak, başta Münih olmak üzere bazı havalimanlarında hidrojenle çalışan yolcu otobüsleri hizmet veriyor.

Çevreci teknoloji: Daha az kirlilik yaratan sistemlerin araştırılmasına verilen devlet desteği arttırıldı. Böylece teknolojinin daha da ucuzlayarak uçaklarda planlanandan daha önce yer alması sağlanacak.

Hızlı tren: Avrupa'da yaklaşık 300 kilometreye kadar olan mesafelerde hızlı tren bağlantısı olan şehirlere uçak seferleri kaldırılmaya başlandı. Böylece hem çevreye verilen zarar azalırken hem de hava trafiğinde tıkanmaların bir miktar önüne geçildi.

Sessiz trafik: Alman Havacılık Merkezi (DLR) tarafından geliştirilen sistemde, uçakların daha yüksek açıyla piste yaklaşması ve gürültü etkilerinin azaltılması planlanıyor. Yapılan denemelerde uçakların emniyet kuralları içinde daha yüksekten yaklaşması ile gürültü oranı yüzde 75 azaltıldı.

Tek motorla taksi: Yolcu uçakları indikten sonra pistten terminale kadar tek motorla gidilmesi üzerinde çalışılıyor. Halen simülatörlerde denenen sistem ile uçakların yerdeki emisyonları azaltılacak.

YERDE GÜRÜLTÜ TEHDİDİ

Gürültü, özellikle havalimanı yakınlarındaki şehirlerin en önemli sorunlarının başında geliyor. ICAO, 2001 yılında aldığı kararla gürültü limitleri daha da aşağı çekerek 'Chapter 4' olarak adlandırılan uygulama ile 10 desibele indirdi. Gürültü limitlerinin dışında kalan eski nesil uçakların kullanılmasına kısıtlama getiriyor. ICAO verilerine göre, dünyadaki havayolu uçaklarının ortalama yaşı 14.5. Yeni uygulama ile birçok yolcu uçağına limit getirilecek.

Özellikle Avrupa'da yerleşim bölgelerine yakın olan havalimanlarında gürültünün azaltılmasına büyük önem veriliyor. Birçok havalimanı saat 23.00-06.00 arasında hava trafiğine kapatılıyor.

LSG’ye ödül

LSG Sky Chefs, Catering Inside Dergisi tarafından ulaşım dalında 'Yılın İkram Şirketi' ödülünü ikinci kez kazandı. Değişik sektörlerden ikram şirketlerinin değerlendirildiği yarışmada kuruluşların yaratıcı konseptleri, çarpıcı fikirleri, farklı amaçlara yönelik değişik çözüm önerileri ile iş, bakım, davet, nakliye hizmetleri alanlarındaki çalışmaları dikkate alınıyor.

Business yenileniyor

Uzun menzilli uçuşlarda business kabinini yenileyen Alman Lufthansa Havayolları, Avrupa hattında sunduğu business hizmetini geliştirme kararı aldı. 3+2 oturum düzenine sahip koltuklar her iki tarafta da ikili hale getirilecek. Ayrıca koltuk aralıkları yeniden ayarlanacak. Lufthansa, kısa-orta menzilli uçuşlarda business yolcularına sunduğu ikram yelpazesini de zenginleştirecek.

A380’in prova geçişi

Hizmete 2006'da girecek A380'in prova geçişi, Fransa'nın Bordeaux-Toulouse şehirleri arasında gerçekleştirildi. Sadece gövdeyi tutan iskeleyi taşıyan özel TIR'ın geçişi halkın büyük ilgisini çekti. Trafik meraklılar nedeniyle uzun süre kitlendi.

Avrupa'nın yedi ayrı ülkesinde imal edilecek iki katlı A380 gövde parçaları gemiyle Bordeaux Limanı'na geldikten sonra kara yoluyla Toulouse'a götürülecek.

T-34’ler geri dönüyor

İstanbul Havacılık Kulübü (İHK), iki T-34 Mentor uçağını restore ederek gelecek yıl ocak ve şubat aylarında yeniden uçuracak. Geçen yıl gövde-kanat bağlantılarının kontrolünün yapılması amacıyla uçuşları durdurulan T-34'ler, özel röntgen cihazı ile çatlak kontrolü yapılarak tamamen yenilendi.

Havacılık dünyasının efsane uçaklarından T-34, 1950'lerin başında artık Raytheon portföyündeki Beech şirketi tarafından tasarlandı. Kolay kullanımı, yüksek performansı ve akrobasi yeteneği ile birçok hava kuvvetinin başlangıç eğitim uçağı oldu. 1956'da geldikleri Türk Hava Kuvvetleri'nde 1993'e kadar binlerce pilot yetiştiren T-34'ler, yerlerini TAI'de üretilen SF-260 uçaklarına bıraktı. T-34'lerin bundan sonraki durağı Türk Hava Kurumu (THK) oldu. İHK, bu uçaklardan 10 tanesini uçurmak üzere THK'dan aldı. Kulüp, sponsor bulabilirse elinde kalan diğer T-34 uçaklarını da restore ettirip uçurmayı planlıyor.

BELLANCA'LAR SİVİL UÇUŞTA

THK, Kara Kuvvetleri Havacılık Okulu'nun hizmetten çıkarttığı 25 adet tek motorlu T-7 Bellanca tipi eğitim uçağını havacılık kulüplerine dağıttı. Kuyruk tekerlekli, bez kaplama gövdeye sahip Bellanca uçakların ortalama 10-30 bin dolar masrafla yeniden uçar duruma getirilebiliyor. THK uçakların ücretsiz verilmesine karşılık kulüplerden T-7’lerin Sivil Havacılık Genel Müdürlüğü'nden uçuş sertifikasının alınmasını, sigortalarının yatırılmasını, bakım yapılmasını ve etkin olarak uçurulmasını istiyor.

Tolga ÖZBEK