THY uzun menzilli uçağını arıyor

Önümüzdeki eylül ayında tamamlanacak çalışmayla THY’nin filosuna 2014-2015’ten itibaren katılacak uzun menzilli filo şekillenecek. THY’nin mevcut A340’ları, ilerleyen dönemde de A330’ların yerini alacak uçak adayları arasında Boeing 787 ve 777 ile Airbus A350 XBW bulunuyor. THY en az 20 uçak siparişinin yanı sıra, önümüzdeki 15 yıllık dönem için 10 adet de opsiyon yani kesin siparişe çevrilebilir uçak alımı yapmayı planlıyor.

İşte Airbus A330’la İstanbul-Londra uçuşu sırasında 38 bin feet’te sohbet ettiğimiz Yönetim Kurulu Başkanı Candan Karlıtekin’in ağzından Türk Hava Yolları...

Uğur Cebeci: THY, son yıllarda ciddi büyüdü, bir tehlikeyle karşı karşıya mısınız?

Candan Karlıtekin: Türkiye’nin yeni şeylere uyum sağlamaya ve bunun ötesine geçme kabiliyeti o kadar yüksek ki, büyümemiz başta çok agresif görülse de şu anda yetersiz bile gözüküyor. Önümüzdeki en önemli konu, uzun menzilde filoyu hem yenilemek hem de ilave kapasite yaratmak.

UC: THY bir alt marka oluşturacak mı, küçük uçaklarla şehirler arasında uçuş yapacak mı, böyle bir çalışma var mı?

CK: Amacımız, noktadan noktaya uçmak yani insanları gideceği yere doğrudan götürmek. Ancak buna ne uçak, ne para, ne de kaynak yeter. O yüzden topla dağıt sistemini uyguluyoruz. Ama SunExpress ile İzmir’den bu işi yaptık. Ankara son derece modern bir havalimanı. Yönetim kurulunun onayını alırsak Ankara’dan düşük maliyetli bir konseptle farklı noktalara uçmak istiyoruz.

Bunun dışındaki illerde, örneğin Niğde’den Antalya’ya veya Adana’ya uçmak için henüz piyasanın oluşmadığı kanaatindeyiz. Buralara yüksek kapasiteli uçak koyamıyorsunuz. Küçük uçaklarda ise koltuk başına maliyetler yüksek. Ekonomik olarak da fazla geliri ve kapasitesi de yok. Ancak bir gelişme durumunda bu fırsatı da kaçırmak istemeyiz.

UC: İkram düzenini değiştirdiniz. Viyana merkezli Do&Co ile ortaklık yaptınız. Ancak görüyorum ki gecikiyorsunuz. Ben mi panik yapıyorum?

YENİ İKRAM

CK: Yeni ikramı İstanbul-Ankara, İstanbul-New York, İstanbul-Viyana hatlarında denemeye başladık. Daha önceden ikramda tabak, çanakları değiştirmiştik. Ancak şu anki ikram konseptimize bunlar uymuyor. Yeni tabaklarımızın gelmesiyle mayıs sonundan itibaren ikram konseptini diğer hatlarda da yaygınlaştırmaya başlayacağız.

UC: Tabak çanak benim iştahımı kabartıyor. Ben yıllardır görüyorum, genel müdürlüğün yanında bir dükkan olsa, biz sizin tabağınızı, çanağınızı, şapkanızı alsak. Böyle bir konseptle ilgili çalışmanız var mı?

CK: Evet var. Bizim kabinde sunduğumuz ürünleri, THY’nin logosunu, ambiyansını taşıyan ürünler belli başlı mağazalarda olacak.

UC: Şu an bir A330 uçağında uçuyoruz. Koltuk konsepti, renklere çok hayranım. Koltuklar Sogerma şirketinin imalatı. Ama ben koltuk parçalarına takmış durumdayım. Biraz gerizekalı gibi davranıyorlar. Basıyorsunuz saniyeler sonra tepki veriyor. Çok da rahat gelmiyor. Acaba uzun menzilli hatlara koyarken imalatçıyla bu tasarımı yeniden gözden geçirebilecek misiniz?

CK: Aslında Sogerma’nın tasarımını ilk defa biz kullanıyoruz. Bazı sıkıntılar oluyor. Bir müddet sonra aksaklıklar ortaya çıkıyor ancak bunlar gideriliyor. İlk günlerde karşılaştığımız sorunların sayısı şu an minimum düzeyde.

UC: Gökyüzüne çıktığınız zaman aşağıdaki yaşantınızı kaybetmekle ilgili bir sorun yok. Uçaklarda internet sistemleri, uydu telefonları var. Uzun menzilli uçaklar için bu tip yatırımlar düşünüyor musunuz?

CK: Kısa uçuşlarda zaten bu çok gerekli bir durum değil. Uzun uçuşlarda şu anda kabinlerini tamamen yenilediğimiz A340 uçaklarında bu sistemler tatbik ediliyor. Bu uçaklarda da dediğiniz bağlantılar olacak.

DAHA FAZLA UÇUŞ

UC: THY, yeni hatlar açarak büyümeye devam edecek mi?

CK: Geçen yıl 23 yeni hat açtık. Birkaç tane daha açacağız. Mesela Halep. Ay sonunda Batum başlıyor. 17 Eylül’de Johannesburg, Cape Town hatları açılacak. İleriye dönük olarak Kanada’da Toronto için görüşmeler devam ediyor. Onun dışında yeni açtığımız yerlerde daha fazla sefer yapmak, yatırımlarımızın meyvelerini toplamak istiyoruz.

Gökyüzü oku nereye saplandı

Geçen hafta Türkiye, Trabzon’da Köprübaşı İlçesi, Arpalı Köyü yakınlarında düşen Sky Arrow (Gökyüzü Oku) 650T tipi uçağın kazasını tartıştı. Sorular arka arkaya geldi: Uçağın Türkiye’ye geliş amacı neydi? Ne taşıyordu? Nükleer sırlar mı vardı? Yoksa düşürüldü mi? Neden dışarıdan yakıt alınmıştı?

Bu sorular uzayıp gidiyor. Cevaplar Sivil Havacılık Genel Müdürlüğü (SHGM) kaza kırım ekibinin ve adli makamların hazırlayacakları raporlarla ortaya çıkacak...

Son yıllarda Türkiye, zaman zaman Avrupa’dan kalkıp gelen amatör pilotlara ev sahipliği yapıyor. Bazen tek uçak, bazen de 8-10 uçaklık filolar halinde amatör pilotlar uzun seyrüsefer uçuşlarına çıkıyor. Macera arayanlar veya farklı noktalara uçmak isteyenler Türkiye’den Ortadoğu’ya bazen Afganistan’a kadar uzanıyor. Geçen haftaki gibi kaybolup Sabiha Gökçen yerine Bursa Yenişehir’e inenlere de rastlanıyor.

Bu uçuşlarda ultralight yani çok hafif uçaklar kullanılıyor. Yeni nesil bu uçakların süratleri saatte 150 kilometre, menzilleri ortalama 500-600 kilometre civarında.

İTALYAN İMALATI

En çok kullanılan uçaklardan biri de İtalyan Iniziative Industriali Italiane SpA şirketinin imalatı Sky Arrow 650 serisi. Kit yani parçalar halinde satılan uçağın gövde ve kanatları karbon fiberden. Motor Rotax şirketinin imalatı 912S. Sky Arrow, 97 oktanlı otomobil benzinini rahatlıkla kullanılabiliyor. Motorda yüzde 5 gibi çok az performans kaybı yaşanıyor. Bunun nedeni, otomobil yakıtının yanıcılığının biraz daha düşük olması. Uçak planör gibi iyi süzülme açısına sahip. Kumandası kolay. Çok kısa pistlerden havalanabiliyor. Görüş açısı geniş, uçuş maliyetleri ucuz.

Sky Arrow 650 serisi, saatte ortalama 155 kilometre hızla uçabiliyor. Menzili ise 700 kilometre. Yani Trabzon-Tebriz arasını zorlanarak alabilecek nitelikte. Uçak havada yaklaşık dört buçuk saat kalabiliyor. Sky Arrow 650 serisinin fiyatı 110 bin dolar. Tolga ÖZBEK

KAZADAN SONRA SORULAR VE OLASI CEVAPLAR

Mecburi iniş mi yapmaya çalıştı?

Konuyla ilgili teknik araştırmalar sürüyor. Ancak enkazın durumu, uçağın uçar durumda, normal seyir hızına sahip olduğu, motorun çalıştığını ortaya koyuyor.

Buluta mı girdiler?

Muhtemel senaryoların başında pilotların bölgede uçarken buluta girdikleri yer alıyor. Normalde bu tür uçaklar bulut içinde etrafı göremeden uçacak teçhizata sahip değil. Uçuş VFR olarak adlandırılan görerek şartlarda gerçekleştiriliyor. Bulut içinde buzlanma en büyük tehlikelerin başında geliyor. Gövdesi buzlanan uçağı sürtünme arttığı için motor taşıyamamaya başlıyor. Bundan kurtulmak için uçaklara buz kırıcı sistemler yerleştiriliyor. Ancak Sky Arrow’un çok hafif uçak olması nedeniyle buz kırıcı sistemleri yok. Karadeniz’in bu mevsimde yoğun sis tabakasına sahip olması, pilotların araziyi tanımamaları da riskleri yükseltiyor.

Pilotlar vertigo mu oldu?

Bulut içinde pilotlar etrafı göremedikleri için vertigo yani uçuş hislerini kaybediyor. Düz uçtuğunu zannederken uçak yatış, dalış veya yükselişe girebiliyor. İngiliz pilotun uçuş tecrübesi hakkında bilgi yok. Ancak Pakistanlı emekli general tecrübeli bir helikopter pilotu. Zaten seçtikleri Trabzon-Tebriz arasındaki rota yüksek dağlar nedeniyle pilotların kendilerine güvendiklerini ortaya koyuyor. Ancak havacılıkta kazaların önemli kısmı aşırı güven nedeniyle meydana geliyor.

Yeri görmek için mi alçaldılar?

Pilotların, buluttan veya sisten çıkmak için alçaldıkları tahmin ediliyor. Ancak sıfır metreye kadar inen sis veya bulutlar nedeniyle yeri göremeden ağaçlık alana çakılmış olabilecekleri en güçlü senaryolar arasında. İrtibatın kesilmesinden önce pilotların herhangi bir teknik sorun bildirmemesi, bu tahmini güçlendiriyor.

İş çığırından çıktı

Havayolu şirketleri, farklı pazarlama ve satış uygulamalarıyla pazar paylarını artırmaya çalışıyor. Air Canada, Amerikan yolcuları için kombine uçak bileti satmaya başladı. Yer garantisi sunan biletlerin ilk uygulaması Dallas’tan Kanada yönünde tüm uçuşlar için başlatıldı. Yıllık 20 gidiş-dönüş bilet karşılığında ekonomi sınıfı vergiler dahil Air Canada 6 bin 526 dolar alıyor. Ekonomide yer kalmazsa yolculara business uçuş imkanı sunuluyor.

KLM ise Singapur, Manila gibi Uzakdoğu seferlerinde ekonomi sınıfında daha geniş koltuk aralığına sahip acil çıkış kapısı yanına oturmak isteyen yolcularından 50 Euro ücret talep ediyor. Uygulamanın tutması durumunda Avrupa içi uçuşlarda da bu kuralın hayata geçirilmesi planlanıyor.

Amerikan Havayolları ise kadın yolcular için yeni bir internet sitesi hizmeti veriyor. Özel promosyonlar sunan havayoluyla ilgili daha fazla bilgi aa.com/woman internet adresinden alınabilir.

Kocaoğlu görevden alındı

Türk Hava Yolları Kabin Hizmetleri Başkanı Neşe Kocaoğlu, görevden alınarak Uçuş İşletmeden Sorumlu Genel Müdürlük Yardımcılığı emrine verildi. Kocaoğlu'nun yerine vekaleten Kabin Hizmetleri Müdürü Aytaç Aytekin atandı. THY Yönetim Kurulu, Kabin Hizmetleri Başkanlığı’na atama yapmak için arayışlarını sürdürüyor. Yoğun yaz sezon öncesinde atamanın hızla yapılması bekleniyor.

Helikopter bağlantısı

Delta Havayolları New York’ta isteyen yolcularına JFK Havalimanı’ndan Manhattan’a helikopter bağlantısı sunuyor. Yolcular Sikorsky S-73 tipi helikopterle 8 dakikada şehir merkezine ulaşabiliyor.

Germanwings, Köln ve Stuttgart’tan Antalya’ya, İzmir’den de Köln, Stuttgart, Berlin ve Hamburg’a uçuyor. 22 Haziran’dan itibaren de İstanbul-Dortmund seferlerine başlıyor.

Saga’ya Boeing 737

Saga Havayolları, filosunu Boeing 737-400 tipi uçaklarla büyütüyor. İlk 737’sini teslim alan havayolu, ikinci uçağını haziranda uçurmaya başlayacak. Havayollarına uçaklarını "wet lease" yani uçuş ekipleriyle birlikte kiralayan Saga’nın filosunda 737’lerin dışında iki adet A310-300 ve bir A300B4 tip uçak bulunuyor.