Başarılı rapor

Isparta uçak kazasından neredeyse bir yıl sonra kaza-kırım raporu açıklandı. Rapor, dünya standartlarına yakın bir kaza-kırım raporu olarak çıktı. Büyük dikkatle okudum. Hazırlayanlar; ekip, uçak, havayolu şirketi, denetleyici kuruluşlar ve havalimanı otoritelerine kadar bütün yönleri ile bir çalışma yapmışlar.

Ayrıntıların hiçbirisini gözden kaçırmamışlar. Üstelik, kokpitteki konuşmaları kaydeden CVR ve uçuş bilgilerini kayda alan FDR’dan ellerinde neredeyse hiçbir veri olmamasına rağmen kazanın bütünlüğünü ortaya koymuşlar. Artık kaza-kırım raporu, adli makamların elinde. İncelenecek, dava bitince bütün tarafların suçları ortaya çıkacak.

Kaza, büyük oranda pilotaj hatası. Arkasında havayolu şirketinin pasaklılığından, Sivil Havacılık Genel Müdürlüğü’nün denetim eksikliklerine, Isparta Havalimanı yöneticilerinin kazanın olduğu tepedeki bir yapıya ışık taktırmamasına kadar uzanan ikincil nedenlerle dolu. Suç ve ceza, ikincil nedenlerde de mutlaka birbirini bulacaktır. Bundan endişem yok. Ama yine de kazada, pilotaj kadar büyük hataların oluştuğu çok net biçimde gün ışığına çıkıyor. İkincil nedenlerin yoğunluğu, birinci nedenin dramatik alt yapısını hazırlamış görünüyor.

ULUSAL TAŞIMACILIK EMNİYET KURUMU

Aslında bu rapor, Türkiye’nin çok önemli bir sorununu da ortaya koyuyor. Bu kazadan sonra rapor, benim tarafsız kaza-kırım ekibi oluşturulması fikrimi daha kurumsal bir yere taşımış. Amerika’daki gibi bütün kazaları inceleyecek bir yapının oluşması raporda gündeme getirilmiş. Kısa adı NTSB (National Transportation Safety Board) olan bir kuruluş bu. Bütün hava, deniz, demiryolu ve karayolu kazalarını bu kuruluş inceliyor. Kurallar koyuyor. Uyarıyor. Tamamen tarafsız çalışıyor. Ekonomik özgürlük içinde karar veriyor. Şimdi Türkiye de kendi NTSB’sini kurabilir.

Bu nasıl yapılıyor?

Kurum, bütün kazaları incelemekle görevlendirilir. Satılan tüm bilet ücretlerine birkaç kuruştan birkaç YTL’ye kadar değişen vergi konur. Adı "Güvenlik Vergisi" olabilir. Uçak biletinden otobüse, trenden şehir hatları vapuruna kadar tüm ulaşım ağını kapsar. Belki şehir için belediye otobüsünden, özel taşıyıcılara kadar her birinin bilet ücretinden birkaç kuruş yada birkaç YTL alınır... Oran, biletin değerine göre ayarlanır. Yani, bir doğru orantı kurulur.

HİÇBİR KAZA KARANLIKTA KALMAZ

Bu para ile tamamen bağımsız, uluslararası, kendisini kanıtlamış laboratuvarlar, teknik araştırma kuruluşları ile çalışacak bilirkişi ekipleri oluşturulabilir. Ve bu ekip bir kurum çatısı altında birleşir. Siyasi iktidarla bağı olmaz. Hiçbir bakanlığa bağlanmaz.

Uçak kazasından şarampole yuvarlanan otobüse, durup dururken raydan çıkan trene, hafif fırtınalı bir havada suya gömülen feribota kadar geniş bir yelpazede çalışır. Olaylar karanlıkta kalmaz. Kazanın bütün tarafları elleri yüreklerinde bu kurumun vereceği kararı bekler. Suç ve ceza doğru noktada birleşir. Caydırıcılık baskın olur. Kazalar olmadan önlenebilir.

Isparta’da düşen World Focus Havayolları’na ait Atlasjet yolcularını taşıyan MD83 kazasının kaza-kırım raporunu hazırlayan ekip tarafsız bir kurum oluşması konusunda da fikir birliğine varmış.

YAŞAYAN RAPOR

Kurul Başkanı Ferudun Seren, Uçak Mühendisi Hamza Dinç, Havacılık ve Uzay Mühendisi H. Emre Ballı, Endüstri Mühendisi Burçin Efe Silsüpür, THY Kaptan Pilotu Nuri Sakarya ve Onur Havayolları Kontrol Pilotu Kaptan Pilot Seyfettin Keskin çok başarılı çalışmalarıyla Isparta kazasını bütün aritmetiği ile önümüze koydular.

Kaza-kırım raporları yaşayan raporlardır. Yeni bir şey bulunduğu zaman eklenir. Bu raporlar başka kazalar içinde örnekler, belgeler oluşturur. İşte Isparta raporu bütün standartları doğru oluşmuş bir rapor. Kurulun önerdiği tarafsız taşımacılık emniyet kuruluşu için şimdi adım atmanın zamanı. Hızla organize olup bu kurumun adını koymak ve ekonomik özgürlüğünü sağlayarak çalışmaya başlaması için herkes üzerine düşeni yapmak zorundadır.

AYDIN KIZILTAN ONUR HAVAYOLLARI’NDA

Isparta’daki kaza sırasında World Focus Havayolları’nın Genel Müdürü olan Aydın Kızıltan, Onur Havayolları’nda danışman olarak göreve başladı. Kaza raporunda eğitimden bakıma tüm konularda eksikliği görülen havayolu, daha sonra adını Ankair olarak değiştirmişti. Kural gereği en az 3 uçakla uçması gereken şirket, düşen MD83 yerine öngörülen sürede başka bir uçak getiremediği için operasyon yetkisi Sivil Havacılık Genel Müdürlüğü tarafından iptal edilmişti.

THY first class’a hazırlanıyor

Uçaklarında first class uygulamasına yeniden dönme kararı alan THY, 3 yıllığına kiralayacağı Boeing 777’lerde bu hizmeti verecek. 8 koltuklu first class, süit tasarımına sahip.

Türk Hava Yolları, 1990’lı yıllarda uzun menzilli hatlarda uyguladığı first class’a geri dönüyor. Hintli Jet Airways’den kiralama çalışmaları süren Boeing 777-300ER’lerin filoya katılmasıyla THY uzun menzilde first, business ve ekonomiden oluşan üçlü kabin hizmetine başlıyor.

Havayolları son yıllarda kalite standartlarını artırdıkları first ve business class hizmetlerinden ciddi para kazanıyor. Uçuş maliyetleri first ve business’la çıkarken ekonomi yolcuları ve kargodan elde edilen gelir şirketin kár hanesine yazılıyor. İstatistikler, first class yolcu sayısının ekonomik krize rağmen geçen yıla oranla son aylarda sadece yüzde 1,6 düştüğünü ortaya koyuyor.

HAZIRLIKLAR BAŞLADI

Uçaklarında first class hizmetine yeniden dönme kararı alan THY, uygulamayı 15 Aralık’ta gelmesi planlanan 777’lerle başlatmayı planlıyor. Uçakta first class’a yakışır hizmetin sunulması, ikramın hazırlanması amacıyla Do&Co’nun patronu Attila Doğudan ve THY İkram Başkanı Ahmet Doğan liderliğinde özel bir çalışma başlatıldı. Dünyanın en büyük havayollarına first class ikramı yükleyen, first yolcu salonlarının yiyeceklerini sunan Do&Co bu konuda tecrübesini, THY ile ortak kurduğu şirket üzerinden sunacak.

Uçakta toplam 8 first class koltuğu bulunuyor. Bunların ikisi sağ, diğer ikisi de sol tarafta cam kenarında ve tekli. Ortada ise iki kişinin yan yana oturduğu dört koltuk var. Her koltuk, havayollarında artık first class standartları arasında yer alan "süit" tasarımına sahip. Yani koltuklar, açılır-kapanır koloniel tarzda özel kapılarıyla, yolcuya özel alan oluşturuluyor.

210 SANTİMETRELİK YATAK

Tek kişilik koltukta yolcuya ayrılan alan 2.41 metrekare. 180 derece yatabilen koltuk böylece 210 santimetrelik yatak haline geliyor. İki koltuk arasındaki mesafe ise 232 santimetre.

Koltukların önünde 58.4 santimetrelik ekranlar bulunuyor. Yaklaşık bin kanalın olduğu eğlence sistemini baştan sona seyretmeniz yaklaşık 200 saati buluyor. Filmleri, müzikleri kendinizce liste hazırlayıp seyredip-dinleyebiliyorsunuz. İstediğiniz yerde durdurup, ileri-geri almak da mümkün.

Koltuğun yan tarafında ise yolcuların eşyalarını, ayakkabısını koyacağı küçük bir dolap yer alıyor. First class’taki başka bir yolcuyu koltuğun özel tasarımı sayesinde karşınıza alıp sohbet edebilirsiniz. Geniş, katlanır masa, özellikle yemek sırasında rahat hareket etmenizi sağlıyor.

Ekonomik sıkıntıdaki Jet Airways’in ilk etapta THY’ye uçuş ekipleriyle kiralayacağı uçaklar, ağırlıklı olarak Uzakdoğu’ya yapılan seferlerde kullanılacak. İlk 3 ay eğitim amacıyla THY pilotları yabancı ekiplerle uçacak. Kabinde de Jet Airways’in hostesleri bulunacak.