TÜM BİLİNMEYENLERİYLE MAGNETIK REZONANS

ORGANLARIMIZIN HARİTASI

Hocam, Magnetik Rezonans (MR) nedir ve nasıl ortaya çıkmıştır?

MR, kuvvetli bir mıknatısın oluşturduğu magnetik alanda insan vücudunda en çok bulunan hidrojen atomlarına radyofrekans göndererek hareketlerinin ölçülmesi yöntemine dayanan görüntüleme yöntemidir. 1930’lu yıllarda toprağın altındaki madenin araştırılması amacıyla geliştirilmiş, 1970’lerde ise tıpta görüntüleme yöntemi olarak kullanılmaya başlamıştır.

MR tetkiki hangi bölgelerin incelenmesinde kullanılır?

MR ilk zamanlarda norövasküler sistem hastalıklarında ve özellikle beyin, omurga, eklem, üst-alt karın bölgesi, kan damarları, kalp, meme gibi dokularda kullanılmış, daha sonraları yeni teknolojik MR cihazları sayesinde vücudun tüm bölgelerinde etkin hale gelerek günümüzde pek çok hastalığın tanısında güvenilir bir yöntem olmuştur.

Peki MR nasıl çalışır ve bir MR incelemesi yaklaşık ne kadar sürer?

MR cihazını büyük bir mıknatıs gibi düşünebiliriz. İnceleme sırasında hasta, cihaz masasına yatırılır ve masa, bu mıknatısın içinde bulunan tünele doğru ilerletilir. Görüntülenmesi istenen bölgeye radyofrekans dalgaları verilmesi sonucu alınan yanıt, anten aracılığı ile toplanır ve bilgisayarda görüntüye çevrilir. MR incelemesi, yapılacak inceleme türüne ve bölgeye göre 15 ila 45 dakika sürer. Hasta, inceleme sırasında mutlaka hareketsiz kalmalıdır.

Bir süre kapalı bir ortamda hareketsiz kalmak bazı hastaları tedirgin edebiliyor ve klostrofobisi olanlar MR’a çok zor giriyor, bunun bir çözümü var mıdır?

MR cihazı uygulamada kapalı ve açık olmak üzere 2 tiptir. Açık MR’ların gücü kapalıya nazaran düşük olduğundan hem süre uzar, hem de kapalı MR’da alınan görüntü kalitesi, optimum seviyede sağlanamaz. Ayrıca açık MR ile her türlü tetkik yapılamadığı göz önünde bulundurularak klinisyen tarafından açık MR ya da anestesi uzmanı tarafından kısa süreli uyutularak kapalı MR cihazında tetkik gerçekleştirilebilmektedir.

Hocam çok merak edilen bir konu, neden MR cihazı içinde çok ses çıkar ? Bu cihazın sessiz olanı yok mudur?

MR cihazı içindeki ses, görüntü oluşturmak için kullanılan radyo frekanslarından kaynaklanan, yüksek volümlü fakat son derece normal ve sadece cihazın çalışmasından kaynaklanan bir sestir. Bu sesi azaltmak için ilgili hastaya tetkik sırasında kulaklık takılarak müzik dinletilmekte, böylece çekim esnasında seslerden rahatsız olması minimize edilmektedir. Sessiz olan MR yoktur; ancak sesi özel izolasyonlar ile azaltılanları mevcuttur.

Peki tetkik öncesinde hastanın herhangi bir hazırlık yapması gerekir mi?

Hayır, MR herhangi bir ön hazırlık gerektirmez. Örneğin safra kesesi ve safra yolları ile bazı kolon grafileri dışında, hekim özellikle belirtmediği sürece aç kalınmasına gerek yoktur. Aynı şekilde kişi, düzenli olarak kullandığı ilaçları da alabilir. Yalnızca özellikle içinde demir partikülleri bulunan rimeller gibi bazı kozmetik ürünler az miktarda metal içerebileceği için bayan hastalarımıza MR çekimine gelirken makyaj yapmamalarını öneriyoruz.

Okuyucularımızdan en çok gelen sorulardan biri daha: MR radyasyon içerir mi?

Kesinlikle hayır. MR, radyofrekans dalgalarının vücuttaki protonlar ile etkileşimine dayanan görüntü oluşturulması prensibi ile çalışır ve diğer tanı yöntemlerinden farklı olarak hiç radyasyon içermez.

MR tetkikinin hastaya bir zararı var mıdır?

MR tetkikinin bilinen bir zararı tespit edilmemiş olup, tıbben gerekli görüldüğü sürece sık çekilmesinde bir sakınca yoktur.

Peki gebelerde MR sakıncalı mıdır?

Gebelerde yalnızca çocuğun organlarının geliştiği ilk 3 ayda MR çekilmesi pek tavsiye edilmemekle birlikte eğer hasta için gerekli ise bu dönemde de tetkik yapılabilmektedir. MR’ın çalışma prensibi ses dalgaları ve manyetik alana dayalı olduğu için gebelikte herhangi bir olumsuz etkisi saptanmamıştır.

Kimler MR çektiremez?

Kalp pili olanlar, insülin pompası kullananlar, vücudunda pille çalışan implantlar, magnetik metalik protez, şant ve klipsleri bulunan hastalar MR çektiremezler. Ancak MR’a uyumlu nonmagnetik protezi olanlar çektirebilir. Ayrıca kredi kartı, saat, elektronik eşyalar ile MR odasına girilirse bu cisimler birbirlerini olumsuz olarak etkilerler.

Hocam son yıllarda yeni MR’lar çıktı. Nedir bunların farkları?

Öncelikle magnetik alan homojenitesi ve gradienti yüksek, Gantri ( hastanın içine girdiği tünel) daha kısa ve geniş olup, 8 ve daha yukarı kanal sistemi vasıtasıyla veri toplayan cihazlara ilaveten, yüksek teknolojik bilgisayar programları ve sistemleri ile hem tetkik kalitesi yükselmiş hem de tetkik süresi oldukça kısalmıştır. Hatta bazı tetkiklerde 5 dakikanın altına inilebilmektedir. Ayrıca normal MR cihazı ile yapılamayan fonksiyon MR, spektroskopik MR, Diffüzyon MR, Perfüzyon MR, BOS MR, Meme MR, MR Ürografi, Kolanjio MR, Sisternografi MR, Tüm vücut kanser taraması ve Adv. MR anjio gibi tetkikler ile başını sabit tutamayan hareketli hastalarda çekimi gerçekleştirebilen propeler yöntem ile tetkikler yapılabilmektedir. Bu yöntemler, spesifik teşhis koyabilme yeteneğini oldukça artırmaktadır.

Son olarak, en güvenilir görüntüleme yöntemleri olan MR ile ultrasonu karşılaştırır mısınız?

Ultrason, tercih edilecek ilk yöntemdir. Ancak eğer teşhis koymakta zorlanılıyorsa, lezyonun cinsine ve bölgesine göre MR veya tomografi kullanılır. Ayrıca şunu belirtmek isterim ki, ülkemize kıyasla çoğu Avrupa ülkesinde hem cihaz sayısı daha azdır hem de MR, sigorta şirketlerinin zor onayladığı pahalı bir tetkiktir. Türkiye, MR’ın kolay ve ucuz ulaşılabilir bir yöntem olması açısından oldukça avantajlı bir durumdadır. Tıbbi zorunluluk oldukça her doktor MR isteyebilir ama yine de bu durum suistimale açıktır.

Nasıl bir suistimalden bahsediyoruz?

Hasta en ufak bir karın ağrısında ya da örneğin boyun fıtığında MR çekilmesini istiyor. Bu, bir radyolog olarak ülkemizde çok sık karşılaştığım bir tablo.. Halbuki radyolojide görüntüleme yöntemleri aşama aşamadır ve hangi tetkikin yapılacağına doktor karar vermelidir.

TAŞINABİLİR MR CİHAZI VAR MI

Hocam benim dedem yatalak, evden çıkarmamız mümkün değil. Parkinson hastası olduğu için yürüyemiyor ve istemsiz hareketleri var. Doktorumuz yeyin MR incelemesi önerdi. Bir türlü tetkik merkezine götüremiyoruz. Acaba taşınabilir M cihazı var mı? Evde MR çekilebiliyor mu? Bizim gibi hastası olanlara ne önerirsiniz?
Mahmut K.

Mobil bir MR cihazı henüz yapılmamıştır. Bu tip hastalarımızı ambulans ile mobilize ederek merkezimizde tetkiklerini yapıp evlerine göndermekteyiz. Eğer istem dışı hareketleri olan bir hasta ise merkezimizde bulunan propeler programı ile tetkiklerin yapılması sağlanmaktadır. Biliyorsunuz MR çekiminde hastanın tetkik süresince hiç hareket etmemesi gerekir. Bu programla bazı tetkiklerde hasta hareketli bile olsa tetkik yapılabilmektedir. Merkezimizde kullanılan MR cihazında bu özelliklerin tamamı mevcuttur.

Kısaca Hüsamettin Sargın

1961 Rize doğumlu olan Hüsamettin Sargın, ilk ve ortaokul tahsilini Cumhuriyet Ortaokulu’nda, liseyi ise Trabzon Lisesi’nde tamamladı. 1978’de Ankara Üniversitesi Diş Hekimliği Fakültesi’ni kazanan Sargın, daha sonra tekrar sınava girerek Gazi Üniversitesi Tıp Fakültesi’ne geçti. Askeri tıbbiyeye geçiş yapan Sargın, 1985’te GATA Tıp Fakültesi’nden mezun oldu. Ankara Mevki Asker Hastanesi’nden 2006 yılında Baştabip Yardımcısı iken emekli oldu. Halen Ankara EGERAD görüntüleme merkezinde Radyoloji Uzmanı olarak çalışıyor.

SİZ SORUN, UZMANLAR YANITLASIN

Önümüzdeki hafta konumuz ‘meme estetiği’ ve ‘meme düzeltme ameliyatları’ olacak. Meme kanseri üzerine yaptığımız röportajdan sonra sizlerden meme estetiği ile ilgili çok fazla soru aldım. Bu sebeple haftaya Plastik Cerrahi Uzmanı Doç. Dr. Birol Civelek ile bu konuyu konuşacağız. Meme estetiği ve meme düzeltme ameliyatları ile ilgili sorularınızı jineklinik@senolkalyoncu.com adresinden bana ulaştırabilirsiniz.