İstanbul'a gelen çok, pazarlayan yok!

Şu sıralar New York’taki tanıdık herkes şehri terk etmiş durumda. Sebep kentin turistler tarafından işgal edilmiş olması. Sonbahar boyunca ne Broadway’de bir gösteriye bilet bulabilirsiniz, ne de müzelere saatlerce beklemeden girebilirsiniz. Soğuk havaymış, ekonomik krizmiş fark etmiyor. Her yıl bu zamanlar New York’u İstanbul için terk ettiğim için, acaba bu iki şehir turizm bakımınan birbirine ne kadar benziyor diye merak ettim.

Önemli olan kaç turist geldiği değil, gelen turistin kaç para harcadığı!
Turizme ilgi duymam tesadüf değil! Türkiye ekonomisinin yaşadığı orta gelir tuzağını aşması için herkesin hemfikir olduğu reçete katma değeri yüksek üretim. Rant ekonomisiyle yani parkları, korulukları, tarihi binaları inşaata açarak Türkiye’nin bu tuzağı aşması mümkün değil. Artık her sektörde yüksek tekonolojiye, beceri ve inovasyona dayalı çözümlerle katma değeri yüksek üretime geçmek daha fazla kalkınabilmemiz için bir zaruret. Bu zorunluluk turizm için de geçerli.

En çok ziyaret edilen 6. kent!

Türkiye’nin turizm konusundaki en büyük markası İstanbul. Pek çok global ankette İstanbul, yabancı turistlerin en çok görmek istediği kentler listesinde ilk sırada! Tarihi, doğası ve kültürü için parası olan yabancılar İstanbul’a gelmek, gelen bir daha gelmek istiyor. O halde sorunumuz turist çekmek değil, gelen turistten daha fazla para kazanmak.

Elimde New York ve İstanbul dahil dünyanın 132 kentine ait turizm verileri var. Her yıl Mastercard tarafından Aralık ayında yayımlanan bu veritabanına göre Londra en çok turist çeken kent. Bangkok, Paris, Singapur, Dubai’den sonra New York ve İstanbul geliyor. New York’a geçen yıl toplam 11,8 milyon turist gelirken İstanbul’a 11,6 milyon turist gelmiş. Bir başka ifadeyle, İstanbul Avrupa’da 3., dünyada da 7. turist çeken şehir.

New York’a gelen turist İstanbul’a gelen turistin iki katı para harcıyor!

Ekonomik açıdan önemli olan gelen turistin yaptığı harcama. İstanbul, turist sayısında ilk 7’de yer alırken, türistlerin yaptığı harcama bakımından 10. sıraya düşüyor. İstanbul’dan daha az turist çeken Seul, Barselona, Dubai, Taipei gibi kentler, İstanbul’dan daha fazla gelir elde ediyor. İstanbul en çok turist çeken şehirler içinde gelen turistin en az para harcadığı kent! Bir başka hesapla söylersem, New York’a gelen turist ortalama 1575 dolar harcarken, İstanbul’a gelen turist ortalama 810 dolar harcıyor! Hem otel hem de emlak fiyatları bakımından dünya ile yarışan İstanbul’un, gelen turiste para harcatamaması garip bir durum.

Turist sayısını artırmak işin kolay yanı!
Dünyadaki ilk 20 turistik şehir içinde İstanbul son 5 yılda, turist sayısını en fazla artıran kent! Zaten havayolu şebekesi bakımından da son 5 yılda dünyada en hızlı büyüyen hub yine İstanbul! İstanbul’un son 5 yıldaki ivmesine daha detaylı bakınca, hem turist sayısı hem de turizm geliri yaklaşık % 17 artmış durumda. Ancak bizim dışımızdaki tüm ülkeler son 5 yılda turizm gelirini, turist sayısının çok üstünde artırmış durumda. Yani, İstanbul turizm gelirini turist sayısını çoğaltarak arttırırken diğer kentler gelen turistten daha fazla para alarak arttırmış. Sonuç olarak eğer İstanbul önümüzdeki dönemde turizm gelirini artırmak istiyorsa, turist sayısını artırmak ya da yeni havalimanı açmak dışında bir formül bulmalı.

Bize gelen turistlerin niçin daha az para harcadığına dair akla gelen ilk olasılık bizim turistlerin görece yoksul ülkelerden geliyor olması. Ama bu doğru değil. Aşağıdaki tablodan da göreceğiniz gibi bize turist gönderen beş büyük merkezin hepsi Avrupa’da. En çok ziyaretçi Londra’dan! Bir diğer olasılık bize gelen turistlerin içinde gurbetçilerin yoğunluğu (yaklaşık %15). Acaba gurbetçiler daha aha az para harcayıp ortalamayı düşürüyor olabilir mi diye merak ettim. Araştırmacı meslektaşım Yeliz Düşkün TÜİK verilerine baktı. Bizim gurbetçiler yabancı turistlerden daha çok para harcıyormuş! O halde sorunu bize gelen turistlerde değil, bizim turistlere sunduklarımızda aramak gerek.

İstanbul’a Gelen Turistlerin Hareket Ettiği Kentler

Katma değeri yüksek turizm!
Katma değeri yüksek turizm gelen turiste daha kaliteli hizmet sunup daha fazla para kazanmak demek. O nedenle bizim temel sorunumuz gelen turiste parasını harcayacağı kültürel, sanatsal ve ticari hizmetleri organize etme sorunu. Bu anlamda İstanbul’da neyin eksik olduğunu anlamak için turistlerin en fazla katma değer bıraktığı kentlere bakmakta fayda var. İstanbul’la kıyaslanabilir bir tarihi cazibesi olmayan New York, müzelere, sanatsal etkinliklere ve restoran sektörüne yaptığı yatırımlarla gelen turistten en fazla para kazanan şehir. Benzer şekilde Londra var olan tarihsel mirasını ve yeşil dokusunu en iyi muhafaza eden ve bu değerleri turistlere en iyi şekilde sunan şehir. Yani, Topkapı Sarayı’nda kebap satarak bu şehirlerle yarışmak mümkün değil. Londra’nın bir sanat sergisinden aldığı hasılat bizim tüm müzelerden daha fazla!

Sorun kalkınma modeli!

Mesele dönüp dolaşıp aynı yere geliyor! Son yıllarda ısrar ettiğimiz kalkınma modeli tarihi dokuyu, parkları, korularıı yalnızca rant için değerlendirmeyi biliyor. Tüm dünyanın gıpta ile baktığı İstanbul gibi bir değere bile yalnızca bu pencereden bakabiliyoruz. Türkiye eğer içinde bulunduğu ekonomik durağanlıktan çıkmak istiyorsa bir an önce katma değeri yüksek üretime geçmek zorunda. İşe doğa ve tarih dostu turizmle başlayabiliriz!

https://twitter.com/SelcukRSirin