Kredi kartına sınırlama, nakite kısıtlama tartışması sürerken orta yolu bulacak bir önerim var: Banka kartı kullanımı  teşvik edilsin

İŞ dünyasına getirdiği yenilikler ve girişimci kimliği tartışılmaz Cem Boyner’in… Tam ‘Köşesine çekildi’ derken hop, şapkadan yeni bir tavşan çıkarıverir. Aile şirketi Altınyıldız markasında tekstil ve hazır giyim konusunda çalışmalara başlayan Cem Boyner, 1981 yılında Boyner Grup’un ilk çok katlı mağazası olan Çarşı Mağazaları’nın yaratıcısıdır. Mağazaya has özel üretimlerin yanı sıra dünya markalarını da Türkiye’ye getiren Çarşı Mağazaları, Benetton gibi küresel başarı yakalamış lider markaları Türk tüketiciler ile tanıştırmıştır.

Cem Boyner

Ama Cem Boyner’in asıl devrim projesi Çarşı Kart’tır.  Mağaza kartına taksit yapan Çarşı Kart ile dünya yeni bir finansal enstrüman ile tanışmıştır. Çarşı müşterilerinin alışverişlerini peşin fiyatına taksitli bir şekilde yapmalarına olanak sağlayan Çarşı Kart’ın adı 1998’de Advantage Card olarak değiştirilmişti. Advantage Card, Türkiye’nin ve Avrupa’nın ilk taksitli kredi kartı olmuştu.

BOYNER’DEN NAKİT ÇIKIŞI

Tüm bunları hatırlatma sebebime gelince... Boyner Holding Yönetim Kurulu Başkanı Cem Boyner, geçtiğimiz günlerde Linkedin hesabından bir paylaşımda bulundu ve kredi kartı kullanımını kısıtlamaya ilişkin olası bir adıma karşı çıktı. Peki ama Cem Boyner’in bu çıkışının nedeni neydi? Gelin birlikte bakalım…

Kredi kartlarıyla ilgili olası bir düzenlemenin sinyali ilk kez hükümetten geldi. Hazine ve Maliye Bakanı Şimşek’in, basına kapalı bir yemekte, kredi kartı taksit sınırlaması ile ilgili sorulan bir soruya, “Dünyada kredi kartına taksit uygulayan tek ülkeyiz ve bu uygulamalar vatandaşın gelirinden fazla harcamasına neden oluyor, bu iyi bir şey değil” yanıtını verdiği iddia edildi. Ayrıca, katıldığı NTV canlı yayınında kredi ve kredi kartlarına yeni düzenlemeler getireceklerini de söyleyen Bakan Şimşek, “Bu kadar yüksek seyreden bir kredi hacmiyle siz enflasyonu ve cari açığı kontrol altına alamazsınız” dedi.

KART RİSKİ BÜYÜYOR

Daha sonra bankacılar da kredi kartlarına yönelik açıklamalarda bulundu. Benim de katıldığım 18 Ocak’ta Bursa’daki bir toplantıda Garanti Bankası Genel Müdürü Recep Baştuğ, şu sözleri sarf etti:

“Geçen yıl tüm kredilerin büyümesi yüzde 40-50 aralığında iken kredi kartı büyümesi yüzde 150 oldu. Şu anda kredi kartı Türkiye’deki en ucuz finansman aracı. Enflasyonla mücadele eden bir ülkede kredi kartı alacaklarının diğer kredilerin üç katından fazla artması doğru değil. Bununla ilgili bir düzenleme yapılması gerekiyor. Vatandaşı ödeme konusunda rahatsız edecek bir yapılanma olacağını düşünmüyorum. Merkez Bankası çok rahatlıkla bir denge bulacaktır.”

Recep Baştuğ

‘NOT ETTİK, FARKINDAYIZ’

Merkez Bankası Başkanı Fatih Karahan da, göreve başladığı ilk hafta gerçekleşen enflasyon raporu toplantısında bir soruya verdiği yanıtta konuya şöyle değindi:

“Aralık ayında kredi kartı harcamalarında yükselme oldu. Bunu not ettik, farkındayız. Bunun geçici olup olmadığı henüz çok net değil. Asgari ücretin artacağı bekleniyordu. Bu nedenle bazı harcamalar öne çekilmiş olabilir ama bundan bağımsız olarak kredi kartlarında düzenleme yapılması gerektiğini düşünüyoruz. Bu konuda birkaç fikrimiz var, çalışmalarımız sürüyor. Belirli bir aşamaya geldiğinde kamuoyuyla paylaşacağız.”

Fatih Karahan

‘AKILDAN BİLE GEÇMESİN’

Geçtiğimiz hafta açıklamalarda bulunan İş Bankası Genel Müdürü Hakan Aran ise, son dönemde sıkça konuşulan kredi limitlerine ilişkin değerlendirmelerini paylaştı.

Aran, kredi kartlarına 20 bin, bireysel tüketici kredilerine de 100 bin liranın altına sınırlama gelmemesi gerektiğini belirterek, “Bu artık hayatımızın bir parçası. Bu limitlere kısıt getirmek akıldan bile geçmemeli” dedi.

Hakan Aran

‘NAKİT ORTADAN KALKSIN’

İşte tam da bu aşamada Cem Boyner’in açıklamaları geldi. Boyner, özetle şunları söyledi:

- İş Bankası Genel Müdürü Sayın Hakan Aran’ın Bloomberg HT’ye verdiği çok isabetli bir röportaja rastladım ve taksitli kartın dünyada ilk uygulayıcısı olarak benim konuyla ilgili bir yorum yapmam uygun olur diye düşündüm.

- Sayın Aran röportajında, kredi kartlarında asgari ücret limiti 20 bin liraya kadar olanların tedbir tartışmalarının dışında bırakılması gerektiğine işaret ediyor.

- Ben daha da artırıyorum, kredi kartı kullanımına getirilecek kısıtlamaları son derece yanlış bulmanın ötesinde, en doğru karar ‘Nakiti ortadan kaldırmaktır’ diyorum.

- Kredi kartı kullanımına kısıtlama getirmek, esas meseleyi gözden kaçırmak demektir. Tüm alışverişler kredi kartı üzerinden yapılsa, ne vergi kaçağı kalır ne de bankacılık sistemi dışında bir hayat. Ne yolsuzluk ne de rüşvet... Bu sistemin dışında kalan 20 milyon insan bankacılık sistemi ile tanışırsa, kayıt dışı da minimuma iner.

- Kamu harcamalarını kısmak doğru karardır, kalıcıdır, ancak vatandaşın harcamalarını kısmak geçici bir uygulamadır.

- Önerim açık; limitlerle taksitleri kısarak vatandaşın hayatını zorlaştırmak yerine, ödemelerde nakit yerine kredi kartının kullanılmasına odaklanmak. Bu, vergi gelirlerini artırmanın da en çabuk ve pratik yollarından biridir.

Bankacıların ve Cem Boyner’in açıklamaları böyle. Peki ama kim haklı?

HÜKÜMET HAKLI

Bir taraf kredi kartı harcamalarındaki aşırı artışa dikkat çekiyor ve yeni kısıtlamalara vurgu yapıyor. Bu görüştekiler, kredi kartı harcamalarındaki artışın hem ödeyememe riski oluşturduğuna hem de enflasyonla mücadeleye negatif etki yarattığına dikkat çekiyor. Hemen hatırlatayım. Kredi kartı harcamaları 2023 sonunda 2.5 kat arttı, 1.1 trilyon lirayı aştı. Artış ocak ayında da sürdü.

BOYNER HAKLI

Cem Boyner cephesi ise kredi kartına yeni kısıtlamalar getirilmesi yerine nakite kısıtlama istiyor. Nakitin ortadan kalkması durumunda vergi kaçağının ortadan kalkması ise en önemli tez. Pazar tezgâhlarına kadar giren IBAN numaraları ortada. Esnaf, pazarcılar kredi kartı yerine vatandaşın IBAN ile bireysel hesaplarına para göndermesini istiyor. Bu sayede kredi kartı komisyonundan kurtuldukları gibi bazıları üstüne bir de fiş fatura kesmediği için vergi de kaçırıyor. Yani Cem Boyner’in tespiti hiç de haksız değil.

Ekonomi yönetiminin, Merkez Bankası’nın kaygılarına katılmamak da mümkün değil, rakamlar ortada. Herkes haklı çünkü ortada sanki bir ‘zamanlama’ sıkıntısı var.

BEN NE DİYORUM?

- HARCAMAYA DİKKAT ŞART: Kredi kartı ile aslında olmayan paramızı harcıyoruz. Bu yüzden kartlarımıza tanımlanan limitler kritik önemde. Limit dışında ödeme gücümüz de ayrıca önemli. Geçmiş dönemde kredi kartlarında biriken borçlar ve yapılandırmalar ortada. Kredi kartıyla harcamaya ‘evet’ ama hız limitine de dikkat!

- BANKA KARTI KULLANIMINA TEŞVİK: Kredi kartıyla olmayan paranızı harcıyorsunuz, banka kartı ile hesabınızdakini... Günümüzde bankaların kartları hem banka hem de kredi kartı özelliği taşıyor. Cem Boyner’in vergi kaçağı vurgusuna katılıyorum ama konumuz nakite kısıtlama, kredi kartına sınırlama ise sanki bu aşamada banka kartı kullanımının yaygınlaştırılması daha doğru olur. POS cihazından geçecek banka kartları da kredi kartları gibi vergi kaçağını engeller.

- VERGİ KAÇMASIN: Dürüst vatandaş ve dürüst esnafın vergi hassasiyetine sahip çıkmak gerekiyor. Adaletli bir şekilde vergi toplamak aslında birçok sorunun da çözümü anlamına geliyor. Kayıt içi ekonomi için kartlı ödeme sistemleri kritik önemde.