Sentetik repo enstrümanları (2)

Salih NEFTÇİ

Sentetik enstrümanların getirisi

Daha önce de dediğimiz gibi, finans sektörünü derinlemesine etkileyecek gelişmelerin eşiğinde bulunuyoruz.

Birkaç yıl alacak, zaman zaman duraklayacak, hatta belki de geçici bir dönem için geriye bile dönebilecek bir sürece girildi.

FORWARD'LARLA REPO ÜRETMEK

‘‘Karmaşık’’ bir konuyla karşı karşıya bulunduğumuz, daha ilk ele aldığımız EuroTL ve sentetik repo örneklerinden belli.

EuroTL işin esası, ama bu konuyu şimdilik bir kenara bırakalım.

İlk sentetik repo örneğini en basit şekliyle bu köşede ele almaya başladık.

Enstrümanın birinci ayağında elinizdeki TL'lerle döviz alıyorsunuz. İkinci ayağıyla uygun bir fiyattan vadeli döviz satıyorsunuz. Vadeler, miktarlar ve döviz cinsinin aynen çakışması koşuluyla...

Aslında iki ayaktan oluşan bu enstrüman zamanla tek bir kontratla bile gerçekleştirilebilir. Örneğin, bildiğimiz repoyu alalım. Repo denen işlem de ilk başlarda iki ayaktan oluşuyordu. Yatırımcı spot bonoyu önce satın alıyor, sonra değişik bir fiyattan vadeli olarak satıyordu. Bu işlemler sonradan birleştirildi ve ortaya ‘‘repo’’ çıktı. Bundan beş altı yıl önce yatırımcılarca çok karmaşık bulunan bu işlemler, bugün en yaygın enstrüman haline geldi.

Bu köşede ele aldığımız sentetik repo da ilk başta yatırımcılara ‘‘karmaşık’’ gelebilir.

Ama forward'lara alışıldıktan sonra bu değişecektir.

ETKİLERİ

Sentetik repo, ilk bakışta rakamları değişmiş gibi gösterecek. Bu birinci etki.

Örneğin rakamlara baktığımızda, bankaların yaptığı ‘‘repo’’ işlemlerinin gelecek aylarda reel anlamda azalmaya başladığını görebiliriz.

Neden?

Çünkü bildiğimiz repo, sentetik repoya dönüşebilir.

Yani, artan forward'lar ve artan DTH hesapları şeklinde karşımıza çıkabilir.

Değişik bir kılıkta. Değişik rakamlar olarak. Ama temelde yine bildiğimiz repo.

REEL ETKİLERİ

Repoların şu veya bu şekilde sentetiğe dönüşmesinin bazı reel etkileri de var.

Eskiden repo yapan bir yatırımcı, dolaylı olarak bono alıyordu. Şimdi benzer bir getiriyi forward'ları kullanarak sağlamış olacak. Dikkatli düşünüldüğünde, bireysel yatırımcının riski biraz azalmış, bankanın riski biraz artmış oluyor.

Demek ki banka, eskiden yatırımcıya giden getirinin bir kısmnı şimdi kendisi alma zorunda.

Bu da demek oluyor ki, sentetik repo yapılsa bile, yatırımcı eskiden aldığı getiriyi aynen alamayacak. Örneğin, sentetik repo getirisi reel anlamda ve eskiye kıyasla 3-5 puan daha düşük gerçekleşebilir.

Bu getiri, sentetik repoyu yapan kuruma aktarılmış olacak. Verdiği hizmetin, yeni bazı yükümlülüklerin ve alınan risklerin karşılığı olarak.

Aslında bildiğimiz reponun da 2-5 puan kadar bir ‘‘maliyeti’’ vardı. Bu da unutulmamalı. Ancak, sentetik repoyla bazı riskleri taşıyanlar değişiyor, ortaya bazı yeni maliyetler çıkıyor.

SONUÇ

Elbette bunlar kısa dönemde yaşanacaklar. Zaman geçtikçe, piyasa yerine oturdukça maliyetler düşebilir.

Şimdilik bu kadar.

Bu dizinin gelecek konusu swaplar, disponibilite ve munzamlarla ilgili maliyetler açısından daha ilginç bir enstrüman. Ama kredi riski daha büyük.

---