Fordward'lar, EuroTL ve faize vergi

Salih NEFTÇİ

Geçen cumartesi Milliyet Gazetesi ekonomi sayfalarında yer alan ilginç bir haber bu köşede işlemekte olduğumuz bir konuya değiniyordu.

Forward'larla yaratılan enstrümanlar ‘‘faize vergi olayının’’ bir diğer boyutunu oluşturuyor.

Piyasaların bugünlerdeki havası belli olduğundan... ve İş Bankası hisselerinin nereye gideceği konusunda bir tahmin yapma niyetimiz bulunmadığından... haftaya faize gelen verginin yol açtığı ‘‘önemli gelişmelerle’’ başlıyoruz.

Bir yerde ‘‘finansal mühendislik atraksiyonları’’ da diyebilirsiniz.

Konuyu basitleştirerek anlatacağız. Ancak karışık bir olaydan söz ediyoruz. İnsan önce anlamış gibi olur, on dakika sonra kafası yine karışır. Şimdiden uyaralım.

İthal arabaya vergi getirin. Bir Mercedes almak isteyenin çaresi yok. Yasadışı yollara başvurmadıktan sonra gidip vergiyi ödeyecek.

Finans farklı.

Repo'ya vergi getirin.

Gençler size hemen ‘‘sentetik repo’’ yaparlar. Tamamen yasalara uygun. Ve (büyük çapta) vergisiz.

Mercedes'in sentetiği olmaz. Ama her finansal entrümanın sentetiği var. Üstetik sentetiğe vergi koyarsanız, bir diğeri yapılır. Seçenekler sonsuz.

Demek ki çaresiz off-shore olayını kabulleneceksiniz. Yani, faize gelen vergiyi büyük çapta orta sınıf ve olayları izlemeyenler ödeyecek. Amerika'da, İngiltere'de, Tokyo'da veya Hong Kong'da olduğu gibi.

Konuyla ilgili yazılardan birisinde geçen hafta EuroTL kavramını getirdik.

EUROTL'NİN İKİ YÜZÜ

EuroTL'nin iki yüzü var.

Birisi Euro-mevduat piyasalarından geçer.

Diğeri döviz piyasalarından.

Milliyet Gazetesi'nde yayınlanan haberde forward (vadeli) döviz işlemlerinin faize gelen vergiye karşı kullanıldığı yazıyordu.

Gayet doğal. Doğal ama, önceden uyaralım, karışık. (Bu nedenle hafta içinde konuya geri döneceğiz. Kaçırmayın.)

SENTETİK REPOLAR

Repo faizi nasıl elde edilir?

Bundan bir yıl önce, 100 TL verip, bir ay sonra örneğin, 110 TL olarak geri alıyordunuz... Şimdi araya Maliye Bakanlığı giriyor ve marjinal anlamda, faizin yarısına el koyuyor. Reel koşullar değişmeden net faiz nasıl değişebilir?

Elbette değişmez. Demek ki iş finans mühendislerinin başına kalıyor.

Sentetik repo yapmak gerekiyor.

Sentetik repo kısaca şu işlemlerden oluşan bir enstrüman.

1 milyar TL'niz var. İlk ayakta, spot döviz alın. Bir aylık döviz hesabına yatırın.

Buradan, yıllık bazda yüzde 1 faiz isteyin.

Aynı anda, işlemin ikinci ayağı olarak, bir ay vadeli, aynı cins döviz satın.

Bu arada, bir aylık forward dövizin fiyatını, piyasa fiyatının yüzde 6-7 kadar üstünde tutmayı unutmayın. (Bunun için işlemin her iki ayağının da aynı banka ile yapılması şart.)

Bu işlemlerin sonunda elinizde bir aylık repo faizine yakın bir faiz geçer.

Döviz alım satımı nedeniyle bazı masraflarınız olacaktır. Ama stopaj yoktur. Kazanç da bildiğimiz kadarıyla beyana tabidir.

Ayrıca bu pozisyonu rollover da edebilirsiniz.

Üstelik repoda olan risklerden başka bir riskiniz de olmaz.

Döviz pozisyonunuz doğal olarak ‘‘cover’’ edilmiştir. TL pozisyonunda ise bilinen devalüasyon riski vardır.

SONUÇ

Burada işin teknik yönüne girmek istemiyoruz. Ama yukarıdaki işlemleri bir çeşit sentetik EuroTL yaratma olarak da görebilirsiniz.

Karışık mı?

Evet. Zaten bu nedenle konuyu işlemeye devam edeceğiz. Geçen hafta yazdığımız gibi.

Yeni bir sektör doğuyor.

(Ankara'dakiler açısından neye niyet, neye kısmet.)

---