Sos deyince aklınıza ne geliyor? Zeytinyağı ve limonla hazırladığınız salata sosu mu, ketçap, mayonez gibi soslar mı, yoksa çorbalara ve birtakım tencere yemeklerine kattığımız yumurtalı terbiye sosu mu?
Peki ya "balık sosu" desek, size bir şey ifade eder mi? Balık sosu deyince balık yemeklerine katılan sostan bahsettiğimizi sanmayın sakın. Balıktan yapılan sostan bahsediyoruz. Romalılar bu sosu hemen her yemeğe katarlar ve yemeklerini bu sosla lezzetlendirirlermiş eskiden. Şimdi kullandığımız soslara nazaran çok daha zahmetliymiş bu sosun yapılışı. Balıklar tuza basılır ve güneşin altında birkaç ay bırakılırmış. Bu bekleme süresinden sonra balığın suyu süzülür ve işte bu yoğun su da sos olarak kullanılırmış. Üstelik bu soslar hangi balıktan yapıldıklarına ve yapılış şekillerine göre pek çok farklı isim alırmış.
Roma yemek kültürünü iyi bilen ve o zamandan kalan yemek tariflerini uygulayan birtakım yemek yazarları, bu sosların tuz niyetine de kullanıldığını söylerler. Balıkların birkaç ay tuzda beklediği düşünülecek olursa, bunun pek de mantıksız olmadığı görülür. En azından bu sosun kullanıldığı yemeklere ayrıca tuz eklenmediği kesin bir bilgi. Şimdilerde, hem iki-üç dakikada hem de modern ev aletlerinin yardımıyla hazırladığımız pratik soslara nazaran fazla zahmetli olan balık sosu kimbilir nasıl bir lezzet katıyordu ki yemeklere, Romalılar hemen her yemeğe bu sostan katmışlar.
Tavuklu kısır salatası
8 kişilik
Hazırlama süresi 20 dakika
Malzeme listesi
á 2 adet haşlanmış tavuk göğsü
á 2 su bardağı ince bulgur
á 5 adet orta boy domates
á 10 adet taze soğan
á 1 demet maydanoz
á 1/2 demet dereotu
á 2 adet orta boy kuru soğan
á 2 adet sivri biber
á 1 yemek kaşığı biber salçası
á 1 adet limonun suyu
á 4 yemek kaşığı nar ekşisi
á 1 su bardağı zeytinyağı
á 1 çay kaşığı karabiber
á 1 tatlı kaşığı pul biber
á 1 tatlı kaşığı tuz
Yapılışı:
Sivri biberlerin çekirdekli kısımlarını temizleyip ince ince kıyın. Domateslerin 3 tanesini soyup rendeleyin. Kalan 2 domatesi tavla zarı formunda doğrayın. Taze soğanları temizleyip incecik kıyın. Maydanoz ve dereotunu ayıklayıp doğrayın. Kuru soğanları soyup küçük küçük doğrayın. Bulguru bir tepsiye aktardıktan sonra üzerine rendelenmiş domatesi ilave edip karıştırın. Bulguru kabarması için 10 dakika bekletin. Kuru soğan, tuz, karabiber, pul biber ve biber salçasını ekleyip karışımı 5 dakika kadar yoğurun. Doğranmış domates, sivri biber ve taze soğanı ilave edip bulgur yumuşayıncaya kadar, 5 dakika daha yoğurun. Nar ekşisi, limon suyu ve zeytinyağını da aktarıp 5 dakika daha yoğurun. Maydanoz ve dereotunu ekleyip karıştırın. Son olarak, didiklediğiniz tavuk etini de katıp karıştırdıktan sonra servise sunun.
Peynirli volavan böreği
10 kişilik
Hazırlama süresi 20 dakika
Pişirme süresi
25 dakika
Hazır süt kreması ve labne peynirini (krem peynir de kullanabilirsiniz) derin bir kaba koyun. Malzemeleri tel çırpıcı ya da çatal yardımıyla iyice çırpın. Üzerine incecik doğradığınız yeşil soğanları ve dereotunu ilave edip tekrar karıştırın. Tuz ve karabiberi serpiştirin. (İsterseniz 1-2 diş dövülmüş sarmısak da katabilirsiniz) Diğer taraftan, dondurulmuş milföy hamurlarını tezgahın üzerine yan yana yerleştirin. Yaklaşık 5 dakika kadar çözülmelerini bekleyin. Milföylerin 10 tanesinden su bardağının ağzı yardımıyla yuvarlak parçalar çıkarın. Diğer 10 tanesinden de çay bardağının ağzı yardımıyla parçalar çıkarın. Küçük yuvarlakların ortalarında şişe kapağıyla yuvarlak boşluklar açın. Böylece ortası delik çemberler elde etmiş olacaksınız. Ortası delik yuvarlakları büyük yuvarlakların üzerine oturtun. Üzerlerine fırça yardımıyla çırpılmış yumurta sarısı sürün. Milföy hamurlarını fırın kağıdı serdiğiniz tepsiye aralıklı olarak dizin. Volavanları 5 dakika önceden 175 dereceye ve alt-üst konuma ayarladığınız fırında üzerleri altın sarısı oluncaya ve kabarıncaya kadar, 25-30 dakika pişirip çıkarın. Fırından çıkan volavanlar iyice kabarmış olacaktır. Volavanların ortalarındaki boşluklara işaret parmağınızla bastırıp çukurlaştırın. Bu çukurlara hazırladığınız peynirli harcı paylaştırın. Sıcak ya da ılık olarak servise sunun.