Prof. Dr. Banu Coşar

Yaz mevsimi genellikle güneşte uzun saatler anlamına gelir. Çoğu insan güneş kremi uygulayarak cildini korumayı hatırlar ama ne yazık ki güneşin ultraviyole ışınlarının gözleri için oluşturabileceği tehlikelerin farkında değil…

Güneş gözlüğü takmadan güneşe her çıktığınızda, aşağıda başlıcalarını sıraladığım göz hastalıkları için riskinizi artırırsınız:

- Katarakt (gözün içindeki lensin şeffaflığını yitirmesi)

- Yaşa bağlı sarı nokta hastalığı (görme merkezinde bozulma)

- Pterjiyum (göz yüzeyinde et yürümesi)

Her yaştan insan –özellikle de bebekler ve çocuklar- dışarıdayken gözlerini korumak için güneş gözlüğü takmalıdır.

Güneş gözlüğü satın almadan önce UV derecesini kontrol etmeyi unutmayın: %100 UV veya UV400 koruması sağlayan veya hem UV-A hem de UV-B ışınlarını engelleyen güneş gözlüklerini seçtiğinizden emin olun.

Güneş ışığı; yüksek rakımlarda, sudan/buzdan/kardan yansıdığında ve saat 10 ile 16 arasında en kuvvetlidir. Ama bulutlu havalarda da güneş ışınlarının bulutların arasından geçerek zarar verebileceğini unutmayın...

Sigara içmek dünyada her yıl 7 milyon ölüme yol açıyor. Sigara içenler, içmeyenlere kıyasla 10 yıl daha erken ölüyor. Sigara, göz sağlığımızı da olumsuz etkiliyor…

Sigara, yaşa bağlı sarı nokta hastalığı ve katarakt riskini artırıyor.

Dünya Sağlık Örgütü’ne göre yaşa bağlı sarı nokta hastalığı; sigara içenlerde içmeyenlere kıyasla 5.5 yıl önce gelişiyor. Ayrıca yaşa bağlı sarı nokta hastalığı gelişme riski sigara içenlerde 4 kez artıyor.

Ancak kendisi sigara içmediği halde sigara dumanına maruz kalanlarda da yaşa bağlı sarı nokta hastalığı riski 2 kez artıyor.

Ayrıca, sigara içenlerde katarakt gelişme riski de içmeyenlere kıyasla 2-3 kat daha fazla...

Elektronik sigara masum değil

Elektronik sigara da gözlerimize zararlı…

Elektronik sigara içindeki maddeler; serbest radikaller ve stabil olmayan atomların üretimini

Gözlerin arkasındaki basınç hissi; göz yuvalarının hemen arkasında, kafada bir zonklama, baskı veya sıkışma gibi hissedilebilir.

Göz arkasındaki basınç hissinin en sık nedenleri şunlardır:

• Baş ağrısı: Özellikle gerilim tipi baş ağrısı ve migren, göz arkasında basınç hissine neden olur.

• Gözleri yormak: Uzun saatler ekran karşısında çalışmak, gerekli olduğu halde gözlük kullanmamak veya gözlük derecelerinin yetersiz olması gibi nedenler; göz arkasında baskı hissine yol açabilir.

• Sinüzit: Gözlerimizin ve burnumuzun yakınında “sinüs” denen içi hava dolu boş alanlar vardır. Bu alanların iltihaplanmasına “sinüzit” denir ve göz arkasında basınç hissi yaratabilir.

• Diş sorunları: Diş ağrısı, gözün arkasında ağrı veya basınç olarak hissedilebilir.

• Açı kapanması glokomu: Göz tansiyonu (glokom) hastalığının çeşitli tipleri vardır. En sık glokom tipi olan açık açılı glokomda ağrı izlenmezken; “açı kapanması” denen glokom tipinde gözde ve göz arkasında basınç hissedilir.

Göz arkasında basınç hissedersek ne yapmalıyız?

Miyopi, uzağı görememeye yol açan bir göz kusurudur. Miyop olan insan sayısı endişe verici bir hızla artıyor… 2000 yılında dünya nüfusunun yaklaşık %25'i miyoptu. Araştırmalar, 2050 yılına kadar dünya nüfusunun kabaca yarısının miyop olacağını gösteriyor… Miyopi genellikle çocuklukta başlar ve 18-21 yaşa dek ilerler.

Miyopinin gelişimi ve ilerlemesi, çeşitli faktörlerden etkilenir:

• Genetik: Bir kişinin ebeveynlerinden biri miyop ise, miyop olma riski üç kat daha fazla olabilir. Her iki ebeveyn de miyopsa, altı kat daha fazla riskleri olabilir.

• Yakına bakmak: Okuma ve dijital ekran süresi gibi uzun süreli yakın çalışma, miyop olma ihtimalinin daha yüksek olmasıyla ilişkilidir.

Miyopiyi kontrol etme

Miyopinin ilerlemesini yavaşlatmak için:

• Çocuklarda gözlük derecesi TAM verilmeli, yani derece DÜŞÜK TUTULMAMALI.

• Miyopi kontrol gözlükleri – Belirli bifokal, progresif diğer özel olarak tasarlanmış gözlük camları miyopi ilerlemesini yavaşlatabilir.

Göz sağlığımızı korumak için fazla şeker tüketiminden kaçınalım…

Diyabet (şeker hastalığı) gözleri nasıl etkiler?

Şeker hastası olduğunuzda, vücudunuz ya hücrelere glikoz (şeker) sağlayan bir hormon olan insülini üretmez ya da insüline yanıt vermez. Kan dolaşımında çok fazla glikoz olması, göz damarları da dahil olmak üzere tüm kan damarlarına ve sinirlere zarar verebilir.

Diyabetik retinopati (şekerin göze vurması)

Diyabetik retinopati, körlüğün en yaygın nedenlerinden biridir. Diyabet, retinanın (ağ tabaka) kan damarlarının sızdırmasına veya retina yüzeyinde anormal yeni kan damarlarının büyümesine neden olur. Ayrıca gözün görme merkezinde (sarı noktada) ödem oluşur. Tüm bunlar görmenin bozulmasına yol açar.

Glokom (göz tansiyonu)

Bir glokom türü olan neovasküler glokom, diyabetten kaynaklanır. Yüksek şeker seviyeleri, iriste (gözün renkli kısmı) yeni kan damarlarının büyümesine ve göz basıncında artışa neden olur.

Katarakt (gözümüzün içindeki merceğin şeffaflığını kaybetmesi)

Göz nezlesi olarak bilinen “viral keratokonjonktivit”, adenovirüslere bağlı bir göz enfeksiyonudur. Oldukça bulaşıcıdır. Adenoviral keratokonjonktivit salgınlarının en sık görüldüğü yerler hastaneler, okullar ve yüzme havuzlarıdır…

Adenoviral keratokonjonktivitin bu kadar kolay yayılma nedeni, virüsün bulaştığı yüzeylerde haftalarca kalabilmesi ve virüse yakalanan kişinin belirti vermeden önce virüsü yaymaya başlamasıdır.

Bulaşma, solunum ve göz salgılarıyla temas yoluyla olur. Virüs, ortak havlu kullanımından da geçer. Virüs kapıldıktan 4-10 gün sonra enfeksiyon belirtileri başlar. Takip eden 12 gün boyunca, virüsü kapan kişinin bulaştırıcılığı devam eder.

Adenoviral keratokonjonktivitin belirtileri nelerdir?

Tanı koymak için çeşitli test yöntemleri mevcut olsa da genellikle test yapmaya gerek duyulmadan mevcut belirtilere dayanarak göz doktorunuz tarafından tanı konur. Ancak tanı konusunda şüpheler varsa, göz sürüntüleri, göz yaşı ve kan testi yöntemlerinden faydalanılır.

Göz nezlesi gözlerde şu belirtilere yol açar:

• Kızarma, kanlanma

• Sulanma

• Kaşıntı

Yüksek miktarda civa, gözlerimizde ve vücudumuzda çeşitli problemlere yol açabiliyor. Denetlemeye tabi olmayan kozmetik ürünler bazen aşırı miktarda civa içerebiliyor.

Civa zehirlenmesinden kör olunur mu?

Çeşitli araştırmalar; kimi mesleki ortamlarda, gıdalarda ve güzellik ürünlerinde bulunan civanın göz sağlığı için tehlikeli olabileceğini gösteriyor.

Civa vücuda solunum, yutma veya deri yoluyla emilerek alınabilir ve kan dolaşımına girerek vücudun birçok bölgesini etkileyebilir.

Yüksek düzeyde civa gözün tüm bölgelerini etkileyebilir. Civanın gözde yarattığı sorunlar arasında merceğin renk değiştirmesi, bulanık görme, konjonktivit (göz akının üstündeki zarın iltihaplanması), retina (ağ tabaka) ve göz sinirinin etkilenmesine bağlı görme kaybı yer alır.

Maruz kalınan süre ne kadar uzunsa ve üründeki civa miktarı ne kadar yüksekse, kişinin görme kaybı da dahil olmak üzere riski o kadar fazladır.

Civa miktarı hangi sınırı geçmemeli?

Amerikan Gıda ve İlaç İdaresi (FDA), civanın ürünlerde milyonda 65 parçadan (ppm) fazla kullanılmamasını tavsiye ediyor.

Depremlerde göz yaralanmalarının çoğu ya düşen nesnelerden, ya göçük altına sıkışmaktan ya da kaçarken yüksekten atlamaktan kaynaklanır. Yaralanmalar genellikle tek gözde gerçekleşmekle birlikte 2 göz de etkilenebilmektedir. Künt veya kesikli göz yaralanmaları, gözün kornea (şeffaf) tabakasında ülser gelişmesi, gözün mikrop kapması (konjonktivit), göz içi kanamalar ve göz iltihaplanmaları depremde sık karşılaşılan göz problemleri olarak karşımıza çıkmaktadır. Çift görme ve göze yabancı cisim kaçmasına da sıkça rastlanmaktadır. Çift görmenin nedeni kafa travmalarına bağlı sinir felçleridir.

Deprem sırasında diğer hayati organlardaki yaralanmaların tedavisine öncelik tanınırken, göz problemlerinin tedavisi ikinci planda kalabilmektedir. Oysa ki göz yaralanmalarının acil tedavisi, körlüğü önlemek için kritik öneme sahiptir. Gecikmiş başvurular, vakaların dörtte birinde ciddi görme kaybı ile sonlanabilmektedir.

Deprem öncesi göz sağlığınızı planlayın

Acil durum çantanıza aşağıdakileri koyun:

- Kullanıyorsanız dereceli gözlüğünüzün yedeği

- Varsa göz damlalarınız ve reçeteleriniz

- Kontakt lens kullanıyorsanız yedek kontakt lens, lens kutusu ve lens solüsyonu

- Deprem sonrası enkaz alanlarında kullanmak üzere koruyucu gözlük