Cumhuriyetçi demokrasi

Neo-liberaller şimdi cumhuriyetçi demokrasiyi benim uydurduğumu sanacaklar ama kendilerine Jürgen Habermas’ın "Öteki Olmak, Ötekiyle Yaşamak" (YKY, S.151) adlı kitabının "Demokrasinin Üç Normatif Modeli" bölümünü okumalarını tavsiye edeceğim. Neo-liberalliğin şanındandır, kuşkusuz ve elbette Jürgen Habermas’ın kim olduğunu biliyorlardır.

ANAYASA, 2. MADDE

Jürgen Habermas olmadan yemek sofrasına oturmayanların "Liberal Demokrasi" diye höykürürken "Cumhuriyetçi Demokrasi"yi ağızlarına almamaları çok tuhaf. Akademik yayın ve muhitlerde bu iki kavramı ele aldılarsa ve bunu bilmiyorsam, benim otodidaktlığıma, şairliğime versinler.

Cumhuriyetçi Demokrasi’nin neyin nesi olduğunu kavradığımız zaman, 1923’ten bu yana olan biteni, günümüzü ve yarınımızı çok daha iyi anlayıp tartabileceğiz.

Cumhuriyetçi Demokrasi’nin kaynağı Anayasamız’da var: 2. maddedeki "Sosyal bir hukuk devleti" kavramı. Her nedense ve özellikle gündem dışı tutulan bir kavram.

SAYFA 151-166

Şimdi Habermas’ın yukarda adını verdiğim kitabının "Demokrasinin Üç Normatif Modeli" bölümünden (S. 151-166) işaretlediğim yerleri İlknur Aka’nın çevirisinden birlikte okuyalım:

"Liberal" yaklaşıma göre demokratik sürecin işlevi, devleti toplumun çıkarları doğrultusunda programlamaktır. Burada devlet, kamu yönetimi mekanizmasına göre, toplum ise pazar ekonomisine göre yapılandırılmış ilişkiler sistemi olarak, özel kişilere ve onların toplum içi çalışmalarına sunulmaktadır. Siyasetin görevi de, toplumsal özel çıkarların, kolektif hedefler için siyasi egemenlik konusunda uzman bir devlet mekanizması karşısında, bir arada toplanması ve kabul ettirilmesidir.

ÖZGÜRLÜK ORTAKLIĞI

"Cumhuriyetçi" yaklaşımda siyaset böyle bir işlevle ortaya çıkmaz, topyekûn toplumsallaşma sürecine temel oluşturmaktadır. Siyaset, doğal dayanışmacı toplum üyelerinin birbirine bağlılıklarını benimseyecekleri ve devlet vatandaşı olarak, var olan karşılıklı kabullenme ilişkilerini iradeli ve bilinçli biçimde özgür ve eşit hak sahipleri ortaklığına götürecekleri ve geliştirecekleri ortamı oluşturur. Böylece devlet ve toplumun liberal mimari yapısı önemli bir değişikliğe uğrar. Devletin hükümranlık gücünün hiyerarşik, pazarın ise yerinden yönetimle düzenlenmesi, başka deyişle idari güç ve özel çıkarların yanı sıra dayanışma, toplumsal entegrasyonun üçüncü bir kaynağı olarak yer almaktadır."

’SOSYAL’SİZ LİBERAL

Bu böyle uzar gider. Liberal demokrasi "hukuk devleti"ni ağzından düşürmez ama "sosyal" sıfatını da ağzına almaz. Oysa "Sosyal hukuk devleti" Cumhuriyetçi Demokrasi’nin temel ilkesidir. Sağ siyaset ile sol siyasetin ayrım çizgisi de burada. Liberal Demokrasi yolun sağ şeridinde, Cumhuriyetçi Demokrasi ise sol şeridinde ilerler. Bundan böyle Cumhuriyetçi Demokrasi kavramını sürekli olarak kullanacağım.