İyi hayatın yol haritası

Süslemesine süslüyor ama çoğumuz bu işin nasıl olacağını yeteri kadar bilmiyor veya bilip de bilmezden gelerek bir sürü probleme zemin hazırlıyor, hatta bazılarını kırmızı mumlu davetiyelerle bizzat kendimiz davet ediyoruz! Peki, ne yapmalıyız? Nasıl bir yol izlemeli, nasıl bir strateji veya taktik oluşturmalıyız. Konu uzun ve detaylı. İncelikleri olan hassas bir konu. Kısa bir özete razıysanız eğer, bu notlar da işe yarayabilir. Buyurun...

GENETİK MİRASINIZI ÖĞRENİN

* Ailenizin genetik (kalıtsal) risklerini bilmeniz, genetik mirasınızı tanıyıp değerlendirmeniz önemlidir. Bu sayede muhtemel bazı hastalıklara karşı erken ve doğru önlemler alırsınız. Önleyici yaşam biçimi değişiklikleri sayesinde
onlardan korunur ve/veya daha erken dönemde tanı konulmasını sağlarsınız.
* Aile büyüklerinizin, birinci derece akrabalarınızın ne kadar yaşadığını ve hangi genetik-ailesel hastalıklarla karşılaştıklarını bilmeniz bu nedenle çok önemlidir. Anneniz, babanız ve diğer birinci derece akrabalarınızın karşılaştığı sağlık problemlerini, yaşam sürelerini bir kenara not etmelisiniz.

HUZURA ODAKLANIN

* Güzel yaşayan güzel yaşlanır!
* Huzurlu, mutlu ve güzel bir hayata odaklanın.
* Huzurunuz yoksa sağlığınız da varlığınız da işe yaramaz.
* Huzurun manevi güç, inanç zenginliği, aidiyet, geçmişin sıkıntılarına takılıp kalmamak, “Bu da geçer!” diyebilmek, şükretmek, olanla yetinmek, bardağın dolu kısmını görebilmek, hoş görmek, affetmek, hayattan haz alabilmek, sahip olmak yerine kendiniz olabilmek, ruhu her dem taze tutup eskitmemek ile ilgili bir süreç, bir pozitif değerler topluluğu, bir emek ürünü olduğunu unutmayın.

DOĞRU BESLENİN

* İhtiyacınız kadar yiyip için. Ne çok, ne az...
* Protein, karbonhidrat ve yağ seçimlerinizi doğru ve dengeli yapın.
* Hayvansal proteinlerden (balık, tavuk, et, süt ürünleri, yumurta) mutlaka yararlanın.
* Bitkisel proteinleri (bakliyat, tahıllar) asla ihmal etmeyin.
* Sebze, meyve, tahıl ve baklagiller içeren yiyecekleri dengeleyin.
* Yağı azaltın. Hayvansal doymuş yağların (iç yağı, kuyruk yağı) sınırını iyi ayarlayın. Hidrojenasyonla hazırlanmış margarinlerden ve trans yağ içeren besinlerden (cipsler, gofret ve bisküviler, fırın, pastane ürünleri) uzak durun.
* Renkli doğal antioksidan mucizelerden yararlanın. (Antioksidanlar, flavonoid, karotenoid, mineral ve vitaminler, renkli, taze, organik, doğal yiyeceklerde daha boldur.)
* Beta-karoten, likopen, zeoksantin ve luteinle tanışın. Bunların hangi besinlerde bulunduklarını araştırın.
* Omega-3 ve Omega-6 yağ asitlerini dengeleyin.
* Yerken sohbet edin. Keyifle yiyip için. Yedikleriniz için şükredin.
* Düzenli kahvaltı yapın. Öğün atlamayın.

UYKUNUZA DİKKAT EDİN

* Uykunuzdan taviz vermeyin.
* Uyku sorunlarına önem verin.
* Uykunuzu bölen problemleri çözümleyin.
* Uykusuzluğa önlem alın.
* Uyku apnesi ve horlamayı tedavi ettirin.

BAĞIŞIKLIĞINIZI GÜÇLENDİRİN

* Hepatit, Herpes Zoster, grip, pnömoni, menenjit gibi koruyucu aşıları zamanı gelince (doktorunuzun önerisi ve bilgisi ile) mutlaka yaptırın.
* C vitamini, çinko, beta glucan, N-asetil sistein, B grubu vitaminleri gibi bağışıklık desteklerinden yararlanın.
* Uykuya, egzersize, dinlenmenize önem verin.
* Stresinizi iyi yönetin.
* Depresyondan korunun.
* Yeterince protein alın. Yağı ve şekeri, unu/nişastayı azaltın.

DAMARLARINIZA İYİ BAKIN

* Kan şekerinizi izleyin.
* Kan yağlarınızı izleyin. LDL kolesterol, HDL kolesterol ve trigliseridinizi kontrol altında tutun.
* Kan basıncınızı takip edin.
* Hs-CRP testinizi yaptırın.
* Ürik asit ve homosistein seviyelerinizi araştırın.
* Hs-TSH ve tiroid hormonlarınıza her yıl baktırın.
* Pıhtılaşma eğiliminizi kontrol ettirin.
* Kilo almayın.
* Düzenli egzersiz yapın.
* Stresinizi yönetin.

BELLEĞİNİZİ KORUYUN

* Okuyun, izleyin, düşünün, düşleyin, öğrenmeyi kesmeyin!
* Bellek egzersizleri yapmayı unutmayın. (Bunun için bulmacalar, bilgisayar oyunları ve sudokudan yararlanabilirsiniz.)
* Bellek desteklerinden yararlanın (Omega-3, B12 vitamini)...
* Yeterli ve kaliteli uykuyu önemseyin.
* Alüminyum içeren ürün ve ilaçlara dikkat edin. (Antiasitler, alüminyum kaplar, alüminyum folyolar.)
* Sigara ve alkolden uzak durun.
* Madde bağımlılığına karşı dikkatli olun.
* Bazı ilaçların belleğiniz için sorun yaratabileceğini unutmayın. (Antidepresanlar, beta-blokerler, sibutramin vb.)

TANSİYONUNUZU İZLEYİN

* Tuzu azaltıp potasyumu artırın.
* Daha çok sebze, meyve ve posalı yiyecek yiyin.
* Kilonuzu takip edin.
* Stresten korunup iyi uyuyun.
* Kan şekeri, kolesterol, trigliserit ve ürik asit seviyelerinizi denetleyin.
* Kafein, sigara ve alkolden uzak durun.
* Doktorunuzun önerdiği ilaçları kullanın.
* Kan basıncınızı kontrol ettirin.

SOSYAL AĞINIZI BÜYÜTÜN

* Daha çok arkadaş edinin. Komşularınızla iyi ilişkiler kurun.
* Sosyal kulüplere üye olun, yardım derneklerinde görev alın.
* Toplumsal destek gruplarına ve sivil toplum örgütlerine katılın.
* Sıcak, samimi, içten, iyimser biri olun. Daha çok güven verin. Teşekkür etmenin, affedip hoş görmenin iyileştirici gücüne ulaşmaya çalışın.
* Daha çok yardım edin. Hiç tanımadığınız, sizden herhangi bir yardım beklemeyen kişilere, çocuklara, yaşlılara, yoksullara, öğrenim yapanlara, bedensel engeli olanlara yardım önceliği verin.
* Bayramlarda, düğünlerde, doğumlarda, ölümlerde dostlarınızın yanında olun.
* Evlilik en güçlü destektir. Bekârsanız evlenin, evliyseniz eşinizle ilişkinizi iyileştirin.
* Güçlü sosyal bağların, aile, dost, arkadaş, komşu, hemşehrilik ilişkilerinin mutluluğunuzu artırdığını, yaratıcılığınızı teşvik ettiğini, yalnızlığınızı ve yükünüzü azalttığını, bağışıklık sisteminizi güçlendirdiğini, stresinizi, kaygınızı sınırladığını ve ruhsal direncinize destek olduğunu unutmayın.
* Sosyal çevrenizin yapı taşlarının her birine (karınız, kocanız, çocuklarınız, anne-baba ve kardeşleriniz, dost ve akrabalarınız, iş, okul, sosyal aktivite ve spor arkadaşlarınız, sosyal, kültürel çevreniz, hemşehrileriniz) gereken önemi verin.

YAVAŞLAYIN

* Hayatınızı yavaşlatın! Kendinizi dinleyin. Kendinizle baş başa kalmaya çalışın. Bu “özel zamanlar”da yanlışlarınızı ve eksiklerinizi daha iyi kavrayacak, hayatı daha iyi ve daha uzun hissedeceksiniz.
* Kendinizle korkmadan hesaplaşın, tartışın ve tanışın. Kendinizi bilmeniz, kendinize karşı dürüst olmanız, kısacası kendinizle de dost ve arkadaş kalmanızın ruhsal sağlığınızı güçlendireceğini unutmayın.

ENTELEKTÜEL KAPASİTENİZİ GELİŞTİRİN

* Yeni ve farklı şeyler okuyun, öğrenin.
* Sık sık sinema ve tiyatroya gidin.
* Bol bol müzik dinleyin, konserler izleyin.
* Seyahat edin.
* Söyleşiler, konferans ve tartışmaları izleyin, açık oturumlara katılın.
* Yeni alışkanlıklar, yeni hobiler, yetenekler edinin.