Yüzyılın Planı rafa kalkar mı

ABD Başkanı Donald Trump’ın damadı ve danışmanı Jared Kushner’in dün barış planını görüşmek için Kudüs’ü ziyaret ettiği saatlerde İsrail siyaset sahnesi toz duman olmuştu.

NETANYAHU’NUN İNADI

İSRAİL’de 9 Nisan’da yapılan seçimlerden Başbakan Binyamin Netanyahu’nun Likud Partisi ile rakibi Mavi/Beyaz İttifakı 35’er koltuk alarak seçimi birinci ve ikinci sırada bitirmişti. Ancak Netanyahu, koalisyon görüşmelerine rağmen hükümet için gerekli çoğunluğu yakalayamadı.

Siyasi partiler arasındaki görüş ayrılıkları ve Netanyahu’ya yolsuzluk iddialarına karşı yargı muafiyeti sağlayacak düzenleme koalisyon görüşmelerini çıkmaza soktu.

Netanyahu eski ortağı, yeni rakibi Avigdor Liberman’dan da umduğu desteği bulamadı. Netanyahu, Liberman’ın “Aşırı dinci Yahudilerin çocukları da zorunlu hizmet için orduya alınsın” talebini kabul etmeyince ufukta ikinci bir erken seçim belirdi. Hükümet kurma için verilen süre önceki geceyarısı doldu.

Netanyahu, hükümet kurma görevinin kendisinden sonra rakibi Mavi/Beyaz ittifak lideri Benny Gantz’a verilmesi yerine, parlamentonun feshini oylamaya sunarak erken seçimin yolunu açtı.

***

6 ay önce Netanyahu’yu Hamas’ın saldırıları karşısında yetersiz kalmakla suçlayıp Savunma Bakanlığı görevinden ayrılarak erken seçimin tetiklenmesini sağlayan Liberman son kararda da nispeten etkili oldu. Aşırı sağcı olan, ancak laik kesimden de oy alan Liberman, Yahudi dinine göre yönetilen bir devlete karşı olduğunu söyledi.

Netanyahu şimdi kendi çıkarını, ülke çıkarının üstünde tutmakla suçlanıyor. Mavi/Beyaz lideri Benny Gantz, yeni kampanya ve yeni seçim için milyonlarca doların boşuna harcanacağına işaret ederek Netanyahu’nun bu kararı, kendisini bekleyen suçlamalar nedeniyle aldığını öne sürüyor.

İsrail’de yeni seçimler 17 Eylül’de. Ancak sandıktan çok da farklı bir sonuç çıkması beklenmiyor.

ABD ŞİMDİ NE YAPACAK

İSRAİL’de kriz, tam da Trump yönetiminin Ramazan ayı sonrasında ‘Yüzyılın Planı’nı açıklama hazırlığı sırasında patlak verdi. Önce şubat ayında açıklanacağı, sonra İsrail’deki nisan seçimleri sonrasında ilan edileceği söylenen barış projesinin ilk detaylarının 25-26 Haziran’da Bahreyn’in başkenti Manama’da yapılması planlanan ekonomik çalıştayda duyurulması bekleniyordu.

Rabat, Ürdün ve Kudüs’ü kapsayan bir tura çıkan Trump’ın damadı Kushner, Ürdün’de Kral Abdullah ile yaptığı ziyaretin ardından dün Kudüs’e geçti.

İsrail’de siyasi liderlerin kendi koltuklarının peşine düştüğü şu günlerde kimsenin Kushner’in planıyla ilgilenmek istemeyeceği yorumları söz konusu. Siyasi yorumcular, seçim kampanyası döneminde Netanyahu’nun Filistinlilere taviz veriyormuş gibi bir hava yaratmak istemeyeceği görüşünde.

İsrail’in Haaretz gazetesinde Amir Tibon imzalı bir analizde, İsrail’in erken seçim kararıyla Yüzyılın Anlaşması planının açıklanmadan rafa kalkabileceği öne sürüldü.

FIRSATA DÖNÜŞEBİLİR

FİLİSTİN yönetimi baştan beri ‘Yüzyılın Planı’na şüpheyle yaklaşıyor. Çünkü planla ABD’nin Filistin’e bağımsızlık öngören iki devletli çözümden çark ettiği, Filistinlileri, ekonomik destek karşılığında Kudüs’te, Batı Şeria’da bazı tavizler vermeye zorlayacağına dair unsurlar sızdı.

İsrail’deki kriz, ABD’yi Manama çalıştayını ertelemeye zorlayabileceği gibi, Filistin için adil çözüm isteyen Türkiye, Ürdün, Avrupa ülkeleri gibi taraflardan yükselecek itirazlar ‘Asrın Planı’nın yeniden gözden geçirilmesinin yolunu açabilir.