Suriye’de kim nerede 

Heyet Tahrir eş Şam liderliğindeki muhaliflerin Beşar Esad rejimini devirmesiyle birlikte Ortadoğu’da hesaplar yeniden gözden geçiriliyor.

RUSYA ‘İŞBİRLİĞİ’ DİYOR

SURİYE’den kaçan Esad ve ailesine kucak açan Rusya, yeni Suriye yönetimiyle de çalışmaya hazır olduğu sinyali veriyor. Suriye’deki Tartus deniz üssü ve Lazkiye hava üssüyle Akdeniz’e inmeyi başaran Rusya, yeni Şam yönetimi ile anlaşarak bu ülkedeki askeri varlığını sürdürme taraftarı.

Rusya Dışişleri Bakanı Sergey Lavrov’un dünkü açıklamaları kayda değerdi. Suriye’nin toprak bütünlüğüne vurgu yapan, ‘Suriye Lübnan gibi olmasın’ diyen Lavrov, uluslararası meşruiyeti olacak seçimlerin düzenlenmesi için yardımcı olmayı öneriyordu. İsrail’e yönelik de ‘Kendi güvenliği için başkalarının güvenliğini tehlikeye atmamalı’ çıkışı dikkat çekiciydi.

İSRAİL SIKI TAKİPTE

MALÛM İsrailli yetkililer, İran destekli Hizbullah örgütü ve diğer milis yapılara düzenlenen saldırılarla Esad rejiminin devrilmesinin yolunun açıldığını savunuyor. Esad devrildiği günlerde Suriye’de rejimden kalan askeri altyapıya büyük bir askeri harekât düzenleyen İsrail, bir yandan işgal altında tuttuğu Golan Tepeleri ile Suriye arasındaki tampon bölgeyi de kontrol etmeye başladı.

Başkent Şam’a 50 km uzaklıktaki stratejik Hermon Dağı’nın Suriye tarafını da ele geçiren İsrail, tanklarını da Şam’ın 25 km kadar yakınına konumlandırdı. Netanyahu hükümeti işgali geçici olarak nitelese de birçok soru işareti var. İsrail ayrıca yeni dönemde bölgede Dürzi, Kürt ve Hıristiyan azınlıklarla işbirliğini güçlendirmeyi deneyebilir.

KÖRFEZ İSRAİL’DEN RAHATSIZ

TÜRKİYE’den sonra Ürdün, Katar, Suudi Arabistan gibi ülkelerin HTŞ lideri Ahmed eş Şera (Ebu Muhammed el Colani) ile temasa geçtikleri biliniyor. Suriye’nin siyasi istikrar ve ekonomik toparlanma için bu ülkelerin cömert katkılarına ihtiyacı var.

Körfez Arap İşbirliği Konseyi ülkeleri, Suriye ve Lübnan gündemiyle dün Kuveyt’te toplanırken Kuveytli Konsey Başkanı Casim Al Budaivi, açılış konuşmasında İsrail’i uyararak, Suriye’den çekilmeye çağırdı. Gazze’de ateşkesi öteleyen, Lübnan ateşkesini defalarca ihlal eden İsrail yeni Şam yönetimini de zorlayıcı bir tavır içinde olabilir.

İRAN MEMNUN DEĞİL

ESAD rejiminin en büyük destekçileri arasında sayılan İran, sadece Suriye’deki nüfuzunu değil, silahlı vekil güçler anlamında da ciddi bir darbe yemiş durumda.

Bizzat Rusya Devlet Başkanı Vladimir Putin geçtiğimiz günlerde 4 bin İranlı milisi kendilerinin Hmeymin üssünden tahliye ettiklerini itiraf etti. Ancak İran dini lideri Ayetullah Hamaney’in ‘Suriyeli gençlerin kaybedecek bir şeyi yok’ deyip direnişe çağrı yapması Tahran’ın rövanşist bir tavır içine girebileceğine işaret ediyor.

TÜRKİYE ÖNEMLİ AKTÖR

YILLARCA Suriyeli sığınmacılara ve muhaliflere ev sahipliği yapan Türkiye, HTŞ liderliğindeki grupların Şam zaferiyle birlikte uluslararası kamuoyunda Suriye’de en önemli aktörlerden biri olarak görülüyor. MİT Başkanı İbrahim Kalın ve Dışişleri Bakanı Hakan Fidan’ın Şam ziyaretleri bu algıyı daha da pekiştirdi. Türkiye’nin Suriye’de önceliğini ise terör örgütü PKK/YPG tehdidinin ortadan kalkması, toprak bütünlüğünün korunması ve sığınmacıların güvenli bir şekilde ülkelerine dönmesi olarak özetlemek mümkün.

ABD’NİN TAVRI NE OLACAK

20 Ocak’ta ABD’de yeniden başkanlık koltuğuna oturacak Donald Trump’ın Suriye’de nasıl bir karar alacağı, terör örgütü PKK/YPG ile DEAŞ ile mücadele adı altında işbirliğine devam edip etmeyeceği merak konusu. Trump’ın Suriye’deki ABD askerlerini çekmeyi tercih edebileceği konuşulurken ABD Yönetimi içindeki güç odakları özellikle İran tehdidi karşısında İsrail’in ulusal güvenliğini öne sürerek aksi yönde baskı kurmayı deneyebilir.

AB, YUNANİSTAN VE RUM KESİMİ

AVRUPA Suriye’deki siyasi değişikliği mülteci akımını durdurabilecek hatta tersine çevirebilecek bir gelişme olarak görüyor. Ancak Türkiye’nin Doğu Akdeniz’de Suriye yönetimi ile deniz yetki alanlarına dair anlaşma yapma potansiyeli bile şimdiden Yunanistan ve Güney Kıbrıs Rum Yönetimi’ni rahatsız etmeye başladı.

-Ez cümle HTŞ liderliğindeki muhaliflerin ani bir operasyonla Esad rejimini devirmesi Ortadoğu’daki birçok hesabı altüst etmişe benziyor ve bölgedeki etkin aktörler ‘rotayı yeniden oluşturmaya’ çalışıyor.