Klasik müzik ‘yeni pop’ olur mu?

Teknoloji, ücretsiz müzik dinleme fırsatı ve sınırsız arşiv, müziğe erişimi kolaylaştırdı. Bugün artık müziğin yüzde 75’i internet üzerinden dinleniyor.

Ama teknoloji aynı zamanda, gerçek deneyimlerin yerini aldı.

Giderek daha az sayıda insan klasik müzik dinlemek için konser salonlarına gidiyor.

Klasik müzik dinleyicisi, dijital teknoloji sayesinde artık pijamayla evinde uzanırken çok daha ucuza, dünyanın önde gelen orkestralarının konserlerini canlı izleyebiliyor. 

Bugün insanlar aylar öncesinden bilet almakla, şık şıkırdım giyinip şehir trafiğinde konsere yetişmekle, iki saat bir koltukta oturup öksürmemeye çalışmakla uğraşmıyor. Artık örneğin, Berlin Filarmoni’nin konserlerini ayda 18 Euro’ya evinde canlı izleyebiliyor, ekranda müzisyenin parmağının ucuna kadar görebiliyor. 

Müziğe ulaşmanın bu kadar kolay olduğu bir ortamda, klasik müzik seyircisi de yaşlanıyor ve azalıyor.

Hollanda’da son 10 yılda klasik müzik konserlerinin izleyicisi yüzde 10 azaldı. ABD’de biletli klasik müzik seyircisinin 2018’e dek yüzde 22 oranında azalması bekleniyor.

Klasik müzik seyircisi yaşlandıkça yerine yenisi gelmiyor. Çünkü canlı performanslara erişim bu kadar kolaylaşmışken, gençler konsere gitmek zahmetine girmiyor.

*

İKSV Müzik Festivali Direktörü Yeşim Gürer Oymak, “Dijital dünyanın nimetlerine alışmış yeni ve genç izleyici kitlesini festivallere ve konser salonlarına çekmeyi başaramazsak 20 yıl sonra klasik müzik konserlerini müzede dinlemek zorunda kalacağız” diyor.

Dijital çağda seyirci çekmek için klasik müziği dinleyicilere daha heyecan verici bir biçimde sunmak, ezber bozmak gerektiğinden bahsediyor: “Konser deneyimine yeni bir format atmak zorundayız.”

*

Mesela Berlin Filarmoni, bazen gece geç saatte kısa konserler veriyor. Yine Berlin’deki Radialsystem’de yoga matları üzerinde uzanarak konser izlenebiliyor.

New York’ta gece kulübü Poisson Rouge’da 1 saatlik klasik müzik konserleri var. İnsanlar içkilerini içerken bir yandan da Mozart dinliyorlar.

Klasik müziğin en prestijli markası Deutche Grammaphon, yeni sanatçılarını gece kulübünde tanıtıyor. Piyano ortada, yastıkların üzerinde oturan seyirciler etrafında...

Hollanda’da bazı barlarda 5 dakikalık operalar var; 3 kişi bir bara giriyor, 2 enstrüman, 2 arya derken 5 dakikalık operalarını oynayıp çıkıyorlar.

Fethiye Hillside’da her yaz düzenlenen, orkestranın denizin ortasında çaldığı, seyircilerin sahilden izlediği Salda Müzik etkinliği de, geçtiğimiz yıl D Marin Klasik Müzik Festivali’nde yeme içmeyi müzikle birleştiren proje de bizden iki örnek.

*

‘Sıradışı’ teması etrafında kurgulanan 45. İstanbul Müzik Festivali’nde klasik müziğin yeni diliyle konuşan pek çok konser var.

Kandinsky ve Chagall’ın resimlerinin video adaptasyonları piyanoyla buluşacak.

Video enstalasyonlarının müzikle ilişkilendirildiği La Stravaganza projesi seyirciyi İtalya’yı bir uçtan bir uca kat eden bir müzik ve görüntü yolculuğuna çıkaracak.

Mozart’tan Ellington’a başlıklı konserde, müzikal sınırları keşfetme aşkıyla bir araya gelen iki solist baroktan caza türler arasında köprüler kuracak.

‘Yeni pop: Barok!’ sloganıyla yola çıkan Musica Sequenza Bomontiada’daki ücretsiz konserde Handel ve Bach’ın müziklerini yeni elektronik tınılarla süsleyip ışık gösterisi eşliğinde sunacak...

Festivalin en çılgın konseri, sirk topluluğu Circa Ensemble’ın yaylı çalgılar dörtlüsü Debussy Quartet’le buluşması. Oda müziği, klasik müzikte en az seyircisi olan tür. Çok konsantre bir müzik türü olduğu için ağır bulunur. Ama bu konserde, akrobatlar hoplayıp zıplarken seyirci üç tane quartet dinleyecek. 

*

Yani, klasik müzik dünyası artık konser salonundan çıkıp ulaşmak istediği izleyicinin ayağına gitmeye, maceracı bir ruha bürünmeye ve gençlerin dilini konuşmaya başladı.

Çünkü değişen dünyaya ayak uydurmaktan başka çaresi yok.