Dünyayı bulan gezginler

Ben de bir gezgin olarak, geçen bin yıla damgasını vuran kaşifleri, gezginleri anmak ve anımsatmak istedim. Aşağıdaki sıralamayı okurken göreceksiniz ki, bin yılın ilk yıllarında yollara dökülenlerin çoğu dinsel kökenli.. Onların amacı, inandıkları dinleri geniş kitlelere yaymak.. Bu amaçla yola çıkıp, dünyanın bir çok bilinmedik yerini keşfettikleri için onlar, ‘kaşif’ olarak adlandırıldılar.. Bunlara bir de istilacılar eklendi. Onların niyeti de yeni yerler keşfetmek ve buraları sömürgeleştirmekti.. Bir de yola gerçekten keşfetmek için çıkanlar vardı.. Amaçları ne olursa olsun bu insanlar sayesinde, dünyanın bilinmezliği çözüldü. Bu yolculukların günümüzden yüzlerce yıl önce yapıldığını ve o zamanki ulaşım ve konaklama şartlarını göz önüne getirirseniz, bu insanların ne kadar cesur, ne kadar inanmış, ne kadar maceraperest olduklarını görürsünüz. Bütün zorluklara ve tehlikelere rağmen dünyayı keşfetmekten vazgeçmeyen bu gezginleri sizlere tanıtmak istiyorum.

EL HASANİ EL-İDRİSİ

Faslı gezgin Kuzey Afrika'yı, İspanya'yı, Avrupa'yı adım adım gezdi.. Daha sonra Anadolu'ya geldi. Sicilya'nın Norman kralı II Ruggiero'nun danışmanlığını yaptı. Bazı keşif gezilerine krallık adına çıktı. Gümüş tabaka üzerine, 70 bölümden oluşan bir dünya haritası çizdi. 1154 yılında yazdığı, ‘Dünyayı Görmek İsteyenler İçin Keyif Gezileri’ adlı kitabında gezi anılarını topladı..

GIOVANNI DEL CARPINI

Papa'nın elçisi olarak Moğolistan'a giden 60 yaşındaki gezginin amacı, Moğolları Hıristiyan dinine inanmaları için ikna etmekti. Carpini bu görevini başaramadı ama Orta Asya, Baykal Gölü ve Aral Denizi civarına ayak basan ilk Avrupalı unvanını kazandı. İtalyan gezgin bu gezilerini ‘Tatarların Kitabı’nda anlattı.

MARKO POLO

1271 yılında babası ve amcası ile Venedik'ten çıkıp, İpek Yolu'nu izleyerek Çin'e ulaştı. Moğolistan'da Kubilay Han'a danışmanlık yaptı. Ünlü gezginin bu yolculuğu tam 14 yıl sürdü.

İBNİ BATUTA

Tanca'da doğan ve 1325 yılında hacı olmak için Mekke'ye doğru yola çıkan Ortaçağın en ünlü Arap gezgini, ‘hiçbir yoldan iki kez geçmeme’ kuralını benimseyerek, dünyanın olabildiğince çok yerini gezmeye karar verdi. Bu kararının sonucunda, 30 yılda tam 120 bin kilometre yol kat etti. Akıl verdiği sultan, hükümdar, vali ve görevlilerden aldığı yardımlarla gezilerini sürdürdü. Arabistan'a, Afrika'ya, Hindistan'a, Kırım'a, İstanbul'a, Orta Asya'ya, Maldivler'e ve Çin'e gitti.. Gezi anılarını Rahle adlı eserde topladı..

KRISTOF KOLOMB

İspanyol bayraklı 3 gemi ile 1492'de denize açıldı. Önce Bahama adalarına vardı. Daha sonraki seferlerde Jamaika, Honduras, Trinidad ve Küba'ya ulaştı.. Gittiği yerleri hep Hindistan sandı. Yeni bir kıta keşfettiğini öğrenemeden öldü.

VASKO DA GAMA

1497'de Portekiz'den yola çıkıp, Ümit Burnu'nu dolaşarak Hindistan'a doğru dümen kırdı. 1498 yılında Kalküta kentine vardı. Bu zorlu yolculuk onu dünya gezginleri arasına soktu.

AMERIGO VESPUCI

1499 ve 1502 yılları arasında Güney Amerika sahillerine iki sefer düzenledi. Bu toprakların Asya değil de yeni bir kıta olduğunu anladı. Buraları ilk keşfeden Vespuci olmamasına rağmen bu yeni kıtaya onun adı verildi.

HERMAN CORTES

1519 yılında yola çıkan İspanyol komutan Cortes'in amacı, Meksika'daki Aztek imparatorluğunu ele geçirmekti.. Cortes 1521 yılında kanlı bir şekilde bu emeline ulaştı.

MACELLAN

1519 yılında Arjantin'in en güney ucundaki Tierra del Fuego'yu, Güney Amerika'dan ayıran boğazı keşfetti. Boğaz'a onun adı verildi. Gezmeye bir türlü doymayan Macellan Filipinler'de öldürüldü.

FRANCIS XAVIER

Katolik misyoner, Doğu'da Hıristiyanlığı yaymak için 1542'de Roma'dan ayrıldı. Hindistan'a ve Doğu Hint adalarına gitti. Xavier Japonya'ya ilk ayak basan Avrupalı oldu.

FRANCISCO DE ORELLANA

1540'da İnkaların başkenti Cusco'dan (Peru) yola çıkan gezgin, Ekvador'daki Quito kentine gitti. Oradan Napo nehri aracılığı ile önce Amazon nehrine oradan Atlantik Okyanusu'na ulaştı. Daha sonra kıyıyı izleyerek Trinidad'a vardı.

SIR FRANCIS DRAKE

İngiliz denizci, 1577-1580 yılları arasında yaptığı seferlerle, dünyanın etrafında dolaşan ilk kaptan ünvanını kazandı. Kaptan Drake sayesinde İngiltere de dünya keşiflerine damgasını vurmuş oldu.

WILLEM BARENTS

Kuzey Kutbu'na yapılan yolculukların öncüsü olan Barents, 1595'te Spitzberg adasını buldu. 1596'da yaptırdığı buzda gidebilen gemisi sayesinde, kimsenin gidemediği yerlere kadar uzandı. 1597'de bir buzul üstünde can verdi.

EVLİYA ÇELEBİ

1611 yılında İstanbul'da doğan ünlü gezgin, yaşamının 50 yıla yakın bir zamanını yollarda geçirdi. Bu süre içinde Orta Avrupa, Balkanlar; Anadolu, Kafkasya, Kırım, Arabistan ve Mısır'ı dolaştı. Daha sonra yazdığı ‘Seyahatname’, önemli bir tarihsel coğrafya ve kültür atlası niteliğini taşıdı.

ABEL JANSZOON TASMAN

Hollandalı kaşif 1642-43 yılları arasında çıktığı yolculuk sonunda Tasmanya, Yeni Zelanda Ve Fiji'yi keşfetti.

KAPTAN COOK

1768 yılında çıktığı ilk gezisinden 1779'da çıktığı üçüncü seferindeki ölümüne kadar neredeyse bütün dünyayı gezdi. Güney Georgia, Hawai, Yeni Kalendonya adalarını keşfetti. Bering Boğazı'na kadar çıktı.

CHARLES DARWIN

1831 ve 1836 yılları arasında dünyanın en uzun süreli bilimsel gezisini yaptı. Gallapagos Adaları'na ve Güney Amerika pampalarına yaptığı yolculuklar, Evrim Teorisi'nin temellerini oluşturdu.

HEINRICH BARTH

Alman gezgin, 1847-55 tarihleri arasında tam 16 bin kilometre yol katetti. Bu süre içinde Büyük Sahra, Nijer, Timbuktu, Çad Gölü ve Libya'yı gezdi. Yazdığı beş ciltlik ‘Kuzey ve Orta Afrika'da Geziler ve Keşifler’ adlı kitabı, günümüzde bile gezginler için önemli kaynaklardandır.

DAVİD LIVINGSTONE

1849 yılında yola çıkan İskoçyalı din adamı, Afrika'nın bir çok bölgesini gezdi. Başta Viktorya şelaleri ve Malawi gölü olmak üzere bir çok bölgeyi keşfetti.. Bu keşif gezileri sırasında bir aslanın saldırısına uğrayıp ağır yaralandı. 1 Mayıs 1873 yılında öldüğünde, Nil nehrinin kaynağını araştırıyordu.

SIR RICHARD BURTON

Etnolog, jeolog ve aynı zamanda asker olan Burton, tamı tamına 25 dil biliyordu.. Nil nehrinin kaynağı olan Tanganika Gölü'nü keşfeden bu maceraperest gezgin, Arap kılığına bürünerek Mekke'ye girmeyi başardı. Burton ayrıca, 1001 Gece Masalları ile Kama Sutra kitaplarını da İngiliz diline tercüme etti.

KICHEN VE NAIN SINGH

İngiliz hükümeti tarafından Himalaya bölgesinin haritasının çıkarılması için görevlendirilen bu iki bilgin, bütün bölgeyi adımlarını sayarak ölçtüler. 1865 ile 1872 yılları arasında tamamlanan bu çalışma sonunda, Güney Çin, Nepal, Hindistan, Taklamakan Çölü ve Kaşgar bölgesi gibi geniş bir alanın detaylı haritası yapılmış oldu.

HENRY MORTON STANLEY

Afrika'ya memleketlisi Livingstone'u aramak için giden gazeteci Stanley, Viktorya gölünün Nil nehrinin kaynağı olduğunu buldu. Kendi yaptığı 12 metrelik bir kayıkla Lualaba nehrinden Kongo'ya doğru yola çıktı. Bu zorlu yolculuk tam 999 gün sürdü ve 114 kişinin ölmesine neden oldu.. Stanley, 1888 yılında aynı yolculuğu bir kez daha yaptı.

ROBERT FALCON SCOTT

Kızakları köpeklerin çekmesini insafsızlık olarak niteleyen İskoçyalı kaşif, 1911 yılında McMurdo'dan Güney Kutup noktasına doğru yola çıktı. Kısa bir süre sonra kızakların motorları bozuldu.. Ardından da sakatlanan atlar öldürüldü.. Bütün bu aksiliklere rağmen yoluna devam eden ekip, hedefe ulaştığı zaman büyük bir hayal kırıklığına uğradı. Çünkü Kutup noktasında, Amudsen'in diktiği Norveç bayrağı dalgalanıyordu.

AMELIA EARHART

Bu cesur yürekli kadın, Honolulu'dan Kaliforniya'ya Pasifik Okyanusu'nu geçen ilk insan ünvanını kazandı. Earhart bununla yetinmedi, 1932'de yalnız başına Atlantik'i uçarak geçen ilk kadın ünvanını da aldı. Gezmeye doymayan Amelia, 2 Temmuz 1937'de öldüğünde dünya çevresinde atmaya başladığı turun 35.400'üncü kilometresine varmıştı.

THOR HEYERDAL

27 Nisan 1947'de, Balsa ağacından yaptığı Kon-Tiki adlı tekne ile Peru'daki Callao'dan yola çıkıp, 97 gün sonra Polinezya'daki Tuamotu takım adalarına vardı. Böylelikle İnkaların Pasifik aşırı gezilere çıkabileceklerini kanıtladı. Heyerdal yine kamıştan yaptığı teknelerle, 1970 ve 1977 yıllarında çıktığı yolculuklarla harita, pusula ve diğer yol gösterici aletler yapılmadan önce dünyanın nasıl keşfedildiğini gösterdi.

BEN CARLIN

1951-58 yılları arasında, hem karada hem de denizde giden arabası ile dünyanın çevresini dolaştı. Avustralyalı Carlin bu gezisinde, karada 62.765, denizde ise 15.450 kilometre yol kat etti.

JACQUES PICCARD

1960 yılının ocak ayında, Pasifik Okyanusu'ndaki Marianas Hendeği'ne daldı. Böylelikle dünyanın en derin noktasına varan adam ünvanını kazandı..Bu zorlu dalışı, yine kendisi gibi gezgin olan babası August Piccard'ın geliştirdiği bir denizaltı sayesinde yaptı.

YURI GAGARIN

12 Nisan 1962'de uzaya çıkan ilk insan oldu. Sovyet kozmonot uzayda kaldığı sürede tam 40.868 kilometre kat etti.

NEIL AMSTRONG

20 Temmuz 1969'da aya ayak basan ilk insan oldu. Onun bu tarihi yürüyüşünü, bütün dünya televizyon ve radyolarının başında naklen izledi.

RANULPH FIENNES

2 Eylül 1979'da teknesiyle İngiltere'nin Greenwich kasabasından yola çıkan İngiliz gezgin, 15 Aralık 1980'de Güney Kutbu'na, 10 Nisan 1982'de de Kuzey Kutbu'na vararak, dünyayı uzunlamasına dolaşan ilk insan oldu. Fiennes 56.000 kilometre yol yaptıktan sonra, 29 Ağustos 1982'de yeniden Greenwich'e döndü.

EMILIO SCOTTO

17 Ocak 1985'te motosikletiyle Buenos Aires'ten yola çıkan Arjantinli gezgin, dünyanın çevresinde 735.000 kilometre yol katettikten sonra, 2 Nisan 1995'te ülkesine döndü.

BARTNARD PICCARD VE BRIAN JONES

Dedesi ve babası da birer gezgin olan Piccard, arkadaşı Biran Jones ile birlikte balonla dünya gezisine çıktı.. 20 Mart 1999'da başarıyla sonuçlanan bu gezide iki gezgin, tam 42.810 kilometre uçuş gerçekleştirdiler.