UNESCO Zeugma için Gaziantep'e taşındı

Gaziantep'deki Tilmen Lokantası'nda masanın etrafındakiler şöyle:

UNESCO'nun Kültürden sorumlu Genel Direktör Yardımcısı Mounir Bouchenaki, UNESCO Projelerden sorumlu Başkan Yardımcısı Minja Yang, UNESCO Büyükelçimiz Bozkurt Aran (Tahran'a atandı), Gaziantep Valisi Lütfullah Bilgin, Büyükşehir Belediye Başkanı Celal Doğan, Kültür Bakanlığı Kültürel Değerler Daire Başkanı Sermin Özduran, Zeugma kazılarını başından beri takip etmiş olan arkeolog Mehmet Önel.

Bir de bu insanları biraraya getirmeyi başarmış olan, Zeugma tutkunu Gaziantep Sabah Gazetesi'nin sahibi Aykut Tuzcu.

Gazetemizin ‘‘Merhaba Türkiye’’ projesinde temsil ettiğim şehirlerden biri de Gaziantep.

UNESCO'nun buraya ziyaretini önceden bildiğim için aynı tarihlerde buradayım.

Bir taşla iki kuş.

Hem çok sevdiğim Gaziantep'i yazma, hem Zeugma'daki son gelişmeleri yakından öğrenme fırsatı.

Masada bir yanımda Minja Yang, diğer yanımda Mounir Bouchenaki.

Bouchnaki ile Yang sabah iki gün boyunca gezdikleri, gördükleri Zeugma kalıntılarına hayran kalmışlar.

Hele mozaikler.

Bouchenaki bu konuda kesin konuşuyor: ‘‘Zeugma dünyanın bir numaralı antik kenti.’’

Zeugma antik kentinin yüzde 14'ü Birecik Barajı nedeniyle sular altında kalmış.

Sular altında kalanın yüzde 10'u kurtarılmış.

Yani halen suda yüzde 4'lük bir bölüm var.

Bouchenaki, 44 mozaiğin kurtarıldığını, 9 tanesinin su altında kaldığını söylüyor. ‘‘Bunların da hemen kurtarılmaları gerek’’ diyor.

Kendisi de arkeolog olan Bouchenaki, halen yüzde 80'i kazılmamış olan Zeugma için bakın neler öneriyor?

ÊAntik şehrin uzaydan görüntülenmesi.

ÊUluslararası bir Zeugma semineri.

ÊTüm bilgi ve belgeleri biraraya getirecek bir merkezin oluşturulması.

ÊKazılar ve istimlak edilecek bölge için uzun vadeli bir eylem planı.

ÊVe elbet bir mozaik müzesi.

Peki UNESCO'nun katkısı ne olacak?

Zeugma kazıları yıllar sürecek uzun soluklu bir proje olacağı için finansörler bulmak şart.

İşte bu noktada UNESCO bir nevi koordinatörlük üstlenerek , AB fonlarını harekete geçirecek, finansörler bulacak.

Yılbaşı tatilinden hemen sonra bir Zeugma raporu hazırlayıp temaslarına başlayacak.

UNESCO'nun da devreye girmesi Zeugma için büyük bir şans.

Bu arada belirtmekte yarar var; iki yıllık bir sessizlik döneminden sonra Gaziantepliler de bu antik şehir için kolları sıvamış durumdalar.

Vali Lütfullah Bilgin, kazıların yeniden başlaması için Özel İdare'den 300 milyar lira temin etmiş.

Feci durumda olan Gaziantep Müzesi'nin hemen yanıbaşında inşaatı ta 1991 yılında başlamış olan ek binanın bitirilmesi gündemde.

Gaziantep Sanayi Odası Başkanı Nejat Koçer, Sanko Grubu yeni bir müze için arayışlar içersinde.

Bouchenaki'nin önermiş olduğu uluslararası seminer önümüzdeki nisan ayında Gaziantep'te yapılacak. Ardından Prof. Nurhan Atasoy'un düzenleyeceği mozaik sergisi açılacak.

Uzun lafın kısası Zeugma'nın kaderi değişecek gibi görünüyor.

Tüp geçit altındaki eserler ne olacak

UNESCO ekibiyle sadece Zeugma'yı konuşmadık.

UNESCO'nun kültür mirasından çıkartılmak tehdidiyle karşı karşıya olan İstanbul da geldi gündeme.

Minja Yang, 1996 Habitat Zirvesi için geldiği İstanbul'a aşık olmuş.

‘‘Habitat için şehre binlerce kişi geldi. Gezdiler, gördüler, geri döndüler ve İstanbul'u unuttular’’ diyor.

İstanbul'dan müthiş etkilenen Minja Yang, döner dönmez Balat-Fener projesini başlatmış.

Bu proje için istenen 7 milyon Euro'luk fon yeni gelmiş.

200 evin restore edileceğini belirten Yang sohbetin bir yerinde sözü ‘‘tüp geçit’’ projesine getiriyor.

Biliyorsunuz Japon kredisinin kullanılacağı ‘‘tüp geçit’’ projesinin 2004 yılının ilk aylarında start alması bekleniyor.

Proje Gebze-Haydarpaşa, oradan Sirkeci-Halkalı'ya uzanacak.

Çalışmalardan resmen arkeolojik bir hazine üzerinde yatan tarihi yarımada etkilenecek.

Minja Yang müthiş kaygılı.

‘‘Marsilya, Roma gibi tarihi şehirlerin deneyimlerinden yararlanmak gerek’’ diyor.

Japonlar'ın tarihi yarımadadaki arkeolojik eserlerin kurtarılması için 2,5 milyon dolarlık bir kredi vermeye hazır.

Ancak Turizm ve Kültür Bakanlığı yetkililerinden öğrendiğime göre, eğilim böyle bir borç yükünün altına girilmemesi yönünde.

Tüp geçit çalışmaları sırasında İstanbul Arkeoloji Müzesi destek verecekmiş.