Çoğunlukla ağaçların kesilmesi, ormanların yok edilmesi, doğal yapının değiştirilmesine karşı bölge halkının tepkisi ve direnişini içeriyordu. İnsanlar müteahhitlere karşı doğa ve çevreyi savunuyor, yaşam alanlarının tahribatına itiraz ediyorlardı.
Derelerin taşması, evlerin ve köprülerin yıkılması, iş yerlerini su basması.
Yani sel, taşkın, heyelan ve ölümler.
Haberlerinin en üzücü yanı elbette can kayıpları.
Yurttaşlarımız ‘tabi afetler’ ile ölüyorlar…
*
Bayramı, ardından gelen haftayla birleştirip doğu Karadeniz’de gezi yapmayı planlıyordum. Evdeki hesap çarşıya uymadı, yeğenimin düğünü bayram öncesine denk geldi.
Erkenden Trabzon’a geldim.
MERKEZ EL DEĞİŞTİRMİŞ
Çocukluğumuzun geçtiği Trabzon’un da birçok tarihi kent gibi hem olumlu, hem olumsuz yönde değiştiği belli oluyor.
Kentler de insanlar gibi değişim yaşarlar.
Zaten anne ve babalar kendilerini ihmal edip, iyi yetişmeleri için hayatlarını çocuklarına adamazlar mı, kurban etmezler mi…
- Altısı kız, biri erkek yedi çocuk yetiştirdiğinizi, hepsinin lisans düzeyinde öğrenim gördüklerini, akademik meslekler edindiklerini biliyorum. Bunu nasıl başardınız?
- Şebinkarahisar’da dünyaya geldim. Osmanlı Türk devleti, yararlılıkları sebebiyle atalarımızı Alemdar olarak buraya, Sipahi köyüne yerleştirdi. Yörük’üz. Dokuz yaşına geldiğimde babam vefat etti. Üç kız kardeşim, ben ve annem, beş kişi olarak çileli bir yaşamımız oldu. Annem hizmetçilikle ailemizi geçindirmeye başladı. Çalışkan öğrenciydim. Tek kurtuluşum okumaktı. 1968’de İstanbul’da Yapı Sanat Enstitüsü ‘Yapıcılık Bölümü’ne kayıt oldum. Ardından Yıldız Teknik Üniversitesi (İDMMA) İnşaat Fakültesi’ne geçtim. Yetim ve yoksuldum, hizmetçi annenin çocuğu olarak okuduğumun şuurundaydım. Gece okuyup, gündüz inşaatlarda çalışarak okuluma ve aileme katkı veriyordum. İstanbul Sanayi Odası’nda ‘yevmiyeli memur’ olarak da çalıştım. İş kurdum ama tutmadı, sonra minibüs aldım, servis çektim.
- Okumak için ciddi mücadeleler vermişsiniz. O yıllarda, özellikle İstanbul’da öğrenci olayları da başlamıştı. Etkilenmediniz mi?
- Türkçü faaliyetlerin içerisinde oldum. Bir yandan çalışma, diğer yandan fikir hareketleri derken zaman zaman öğrenime ara verdim, okulu on yılda bitirebildim.
- Altısı kız, biri erkek yedi çocuk yetiştirdiğinizi, hepsinin lisans düzeyinde öğrenim gördüklerini, akademik meslekler edindiklerini biliyorum. Bunu nasıl başardınız?
- Şebinkarahisar’da dünyaya geldim. Osmanlı Türk devleti, yararlılıkları sebebiyle atalarımızı Alemdar olarak buraya, Sipahi köyüne yerleştirdi. Yörük’üz. Dokuz yaşına geldiğimde babam vefat etti. Üç kız kardeşim, ben ve annem, beş kişi olarak çileli bir yaşamımız oldu. Annem hizmetçilikle ailemizi geçindirmeye başladı. Çalışkan öğrenciydim. Tek kurtuluşum okumaktı. 1968’de İstanbul’da Yapı Sanat Enstitüsü ‘Yapıcılık Bölümü’ne kayıt oldum. Ardından Yıldız Teknik Üniversitesi (İDMMA) İnşaat Fakültesi’ne geçtim. Yetim ve yoksuldum, hizmetçi annenin çocuğu olarak okuduğumun şuurundaydım. Gece okuyup, gündüz inşaatlarda çalışarak okuluma ve aileme katkı veriyordum. İstanbul Sanayi Odası’nda ‘yevmiyeli memur’ olarak da çalıştım. İş kurdum ama tutmadı, sonra minibüs aldım, servis çektim.
- Okumak için ciddi mücadeleler vermişsiniz. O yıllarda, özellikle İstanbul’da öğrenci olayları da başlamıştı. Etkilenmediniz mi?
- Türkçü faaliyetlerin içerisinde oldum. Bir yandan çalışma, diğer yandan fikir hareketleri derken zaman zaman öğrenime ara verdim, okulu on yılda bitirebildim.
- Okul bitti iş, askerlik hayatı nasıl geçti?
Sırplar ‘Büyük Sırbistan’ hayaliyle Boşnakları bölgede yok etmeye başladı. Onlarca köyün tüm halkını öldürdüler. Boşnaklar Hırvatlarla da savaş yaptı. Ama Sırpların hedefi sadece yok etmekti... 1995’e gelindiğinde Srebrenitsa’da silahsız sivilleri koyun gibi boğazladılar.
*
Bosna Savaşı’nda Srebranitsa ile birlikte Birleşmiş Milletler, altı yerleşimi ‘güvenli bölge’ olarak ilan etmişti. Uluslararası güvenceyle koruma altına alınan Srebranitsa kenti, korumadan sorumlu Hollanda askerlerinin 11 Temmuz 1995 tarihinde Sırp milis, asker ve keskin nişancıların baskısıyla geri çekilmiş, masum halkı savunmasız bırakmıştı.
Eli silah tutabilecek tüm erkekleri gruplar halinde işkence ile öldürüp değişik bölgelerde oluşturulan toplu mezarlara gömdüler.
Kadınlar, çocuklar ve yaşlılar güvenli bölgelere doğru kaçmaya başladılar.
Ağır silahlarla saldıran Sırp milisler bir yandan, keskin nişancılar diğer yandan ölüm kusuyordu. Bu kaçışa ‘ölüm yolculuğu’ adı verildi.
BM koruma gücünün silahları topladığı Srebrenitsa kenti de güvenli bölgelerden birisiydi. 1995 yılının temmuz ayında burada büyük bir katliam yaşandı.
Sırplar şehrin kendilerine teslim edilmesini istediler. Baskıya karşı direnmeyen Hollandalı BM koruma güçleri çekildiler. Sivil halk ortada kaldı.
‘Çetnikler’, gözü dönmüş Sırp çeteleri 14 - 70 yaş arasındaki Müslüman Boşnak erkekleri toplayıp götürdüler. Çukurlara bazen diri diri, bazen de parçalayıp attılar. Sayısız ‘gizli toplu mezar’ oluşturdular.
SREBRENİTSA KATLİAMI
Tarihe ‘Srebrenitsa katliamı’ olarak geçen bu insanlık dramında 20 bin civarında insan katledildi. Geride kalan siviller çoluk çocuk, kadın ihtiyar canlarını kurtarmak için yollara düştüler, güvenli bölge olan Tuzla’ya ulaşmak için gece yürüdüler, gündüz saklandılar…
Hala her yıl ceset parçaları bulunuyor ve DNA analizleriyle isimlendirmeler yapılıyor.
*
Dün Bursa’nın meşhur Cumhuriyet caddesinde yürürken sokak başında el arabasında görünce çocuklar gibi sevindim.
Aklıma kolumun altına bir bağ nohut sıkıştırıp, koparıp koparıp yediğim Konya günlerim geldi.
*
Satıcıyla selamlaştık.
Bir iki laf edebilir miyiz ağam?
Tabii dedi, çay söyledi.
GURURLU ‘SEYYAR’ BABALAR
Zübeyde Hanım Doğumevi’nin bu kentte özel bir yeri vardır, yüz binlerce Bursalı burada dünyaya gözlerini açtı.
İLKLERİN HASTANESİ
Bursalıların Zübeyde Hanım Doğumevi’yle duygusal bağları vardır.
1981 yılında açılan Bursa’nın ilk branş hastanesiydi.
Birçok ilk bu hastanede gerçekleşmişti.
20 yıl önce ülkemizin ilk ‘bebek dostu’ hastanelerinden olmuş, genetik laboratuvarını da yine o yıllarda kurulmuştu.