Sağlık

Gündüz TEZMEN

Vücudun minerallere de ihtiyacı var

Vücut için gerekli olan vitaminleri dünkü yazımda ayrıntılı olarak ele almıştım. Ancak kullanılan vitamin ilaçlarının içinde genellikle mineraller de olduğunu dikkate alarak bazı mineralleri ele almak istiyorum.

Kalsiyum: 25 yaşını aşmış kişilerin günlük ihtiyaçları 800 miligramdır. Günde 2-3 bardak süt içen ya da büyük bir kase yoğurt yiyen kişilerin yeterince kalsiyum aldığı söylenebilir. En önemli kaynak süt ürünleri olmakla birlikte, yeşil yapraklı sebzelerde de kalsiyum bulunur. Menopoz dönemine yaklaşmakta olan kadınların günde 1000-1500 mg’lik kalsiyum takviyeleri almaları osteoporoz denilen kemik zayıflaması sorununa karşı koruyucu olmaktadır. Ayrıca, yapılan bazı çalışmalar, kalsiyum alınmasının kurşun zehirlenmesine karşı koruyucu olacağını göstermektedir. Günde 1500 miligrama kadar rahatlıkla kullanılabileceği bilinmektedir. Çok aşırı dozların ilaç şeklinde alınması, bulantı, kusma, kabızlık, depresyon, böbrek taşı ve kalp atım düzeni bozukluğu nedeni olabilir. Ayrıca yüksek doz kalsiyum, demir ve çinko emilimini de olumsuz yönde etkilemektedir.

Krom: Alınması gereken günlük en az doz henüz belirlenmemiştir. Bira, bira mayası, fındık-fıstık, tahıl, lahana, karaciğer ve peynirler en önemli kaynaklarıdır. Yaşın artmasıyla birlikte krom ihtiyacının da artacağı bilinir. Günde 50 ile 200 mikrograma kadar güvenle alınacağı bilinmekle beraber, fazla alınmasının da ciddi toksik belirtiler yaratması beklenmemektedir.

Demir: Kadınların günde 15, erkeklerin de 10 miligram almaları gerekir. En önemli kaynağı kırmızı et ve karaciğerdir. Yumurta ve yeşil yapraklı sebzelerde de bulunur. Gebelik sırasında ihtiyaç artar, yeterince kırmızı et yemeyen gebelerin günde 30-60 mg. kadar takviye demir almaları gerekir. 100 mg.’ın üzerinde alınması, kalsiyum ve çinko emilimini azaltır, karaciğer hastalığı ve kalp düzensizliği yaratabilir. Günde 75 mg.’lik bir dozun güvenlik sınırı olduğu bilinir. Erişkinlerde 10-18 bin mg.’lik doz öldürücü olabilir. Menopoz dönemini geçmiş kadınlarla erkeklerin gereğinden fazla demir almalarının, kalp hastalığı riskini arttıracağı düşünülmekte ve bunu kesinliğe kavuşturacak çalışmalar yapılmaktadır.

Selenyum: Kadınlarda günlük 55, erkeklerde de 70 mikrogramlık bir selenyum alımı tavsiye edilir. Düzenli et ya da deniz ürünleri yiyenlerin yeterince selenyum aldığı tespit edilmiştir. Selenyum eksikliği çok nadirdir. Günde 200 mikrogramlık bir dozun güvenli olduğu bilinir. 5 bin mikrogramın üzerindeki dozlarda tırnak bozuklukları ve saç dökülmeleri görülmüştür.

Çinko: Kadınların günlük ihtiyacı 12 miligram, erkeklerinki ise 15 miligramdır. Et, karaciğer, deniz ürünleri, tahıllar en önemli kaynaklarıdır. Gebelerin yeterince çinko almaları, bebeklerin gelişmesi açısından önemlidir. Fazla dozlarda alınmasının, özellikle yaşlılarda bağışıklığı arttıracağı düşünülmekle beraber, halen çalışmalar sürmektedir. Günde 15 mg.’lik dozun güvenli olduğu bilinir. 25 mg.’nin üzerinde, diğer minerallerin emilmesi, 300 mg.’nin üzerindeki dozun uzun süre alınması bağışıklık sistemi üzerinde olumsuz etkiler yapar. 2 bin mg.’nin üzerindeki dozlarda kusmalar görülmüştür.

NOT: İki gündür, vitaminlerin ve minerallerin fazla kullanımı hakkında bilgiler vermeye çalışıyorum. Görüldüğü gibi, çok yararlı olduğu ve hatta çoğunun hayati önem taşıdığı bilinen vitamin ve minerallerin bile gereğinden fazla kullanılması zarar verebiliyor ve hatta bazen ölüme kadar götürebiliyor. Televizyonlarını bile yetkili servis elemanları dışında kimseye ellettirmeyen insanlarımızın, eş, dost ve hatta işportacıların tavsiyeleriyle, yurtdışından gelmiş mucize (?) vitaminleri kapış kapış aldıkları ve çevresindekilere de bayram şekeri gibi ikram ettiklerini gördüğüm için, dikkat çekmek istedim.