1500 dolara blucin

Coca-Cola, Marlboro, hamburger, pop müziği, Hollywoood yapımları, Disney’in Miki Fare’si gibi Amerika’nın yaşam kültürünün başında geliyor kotlar. Tek bir cümleyle ’dünyada en fazla kullanılan giyim eşyası’ blucin.

Nereden bakarsanız bakın, prototipiyle blucin kaba-saba ağır işçi pantolonu. Gabardin, sentetik iplikle karışık ipek pantolonun zarafetine sahip değil. Resmi davetler, şirketlerde üst düzey toplantılar, nikah törenleri şöyle dursun, sünnet düğünlerinde, eş-dost evlerine ziyaretlerde dahi göz tırmalayan görünümü var kotların. Kumaşı, beş cepli modeli, metal perçinleriyle yüzyılı aşkın geçmişinde değişmeyen stiline rağmen gördüğü rağbetin nedenini anlamak güç. Popülerliği, Amerikan menşeili olmasından mı, yoksa blucinin Amerika’nın bağımsızlık, insan eşitliği ve özgürlükten oluşan demokratik değerleri temsil etmesinden ötürü mü?

*

Blucinin çıkış yeri California. Yıl 1873. Alman göçmeni terzi Jacob Davis, madenlerde çalışan işçilerin kısa zamanda aşınıp, düğmeleri kopan pantolon sorununa sert kumaşlı, çapraz dikişli, metal perçinli düğme ile çözüm getiriyor. Diktiği pantolonlar kısa zamanda işçi sınıfında rağbet görünce patentini almak istiyor ama işlem masrafı için gerekli 70 doları yok. Kendisi gibi göçmen arkadaşı Levi Strauss devreye girip patent alıyorlar, ortaklıkları başlıyor. Fransa’nın Nimes şehrinden adını alan denim kumaşıyla pantolon üretimine geçiyorlar. ’Jean’ ismi de Cenova pamuğunun eski Fransızca’daki adı olan ’jean fustion’dan geliyor. Koyu mavi rengi nedeniyle piyasada ’bluejean’ kimliğiyle ilk kez 1874’te işçi pantolonu olarak satışa çıkıyor.

Amerika’nın krizli ekonomik dönemlerinde işçilerin yanı sıra yoksulların da temel giyimine dönüşen blucin, sonraları ucuzluk, dayanıklılık, kolay giyim nitelikleriyle toplumun her kesimine yayıldı. Ardından küreselleşti.

Ama bir asrı aşkın süregelen ucuz blucinler son 30 yılda tarihe karıştı. 1970’li yıllarda New York blucin pazarında Levi’s, Lee Cooper, Wrangler ve Jordach hüküm sürüyordu. Bir çift blucinin fiyatı 20 dolar civarındaydı. Ardından Calvin Klein, Ralph Lauren gibi modacılar bu pazara girince fiyatlar artmaya başladı.

Bu ünlü modacılar Levi’s ve diğer öncü firmaların fiyatlarını katlayarak kendi markalarını piyasaya sürdüler. Son on yılda Türkiye’den Mavi dahil Earl Jeans, Miss 60, Paper, Denim and Cloth olmak üzere 30’u aşkın blucin Amerika’da özel butiklerde, spor giyim malzemesi satan dükkan ve ’Mall’ denilen mağaza gruplarında satılıyor.

*

Yoksulundan sosyeteye sosyal ekonominin her grubunda çocuk, erkek ve kadınların gardırobuna giren blucinler giderek astronomik meblağlara ulaştı. Son beş yıldır ortalama 125 dolardan satılan kotlar, talep artışıyla pahalanmaya devam ediyor. Yeni tanınmaya başlayan True Religion, Antik, Chip and Pepper blucinlerinin fiyatı 200 dolardan başlarken ’iPod’ın Tsubi blucini 325 dolar, bu akıma kapılan Levi’s’in Motorola Razr’ı 325 dolar, All Saints 375 dolar ve sebze boyasıyla hazırlanan Nudie kotu 428 dolarla piyasaya çıkıp fiyat çıtasını yükseltti.

Bir Japon imalatçı, derin çivit mavisini yakalamak için 30 kere boyadan geçirdiği Evisu kotuna 635 dolar etiket koyunca giyim dünyasında kot fiyatlarının nerede duracağı tartışması başladı.

Bu arada ‘45 RPM’ firması yeni bir model ile ısmarlama blucin modasını anons etti. Gümüş perçinli bu blucinler, yalnızca firmanın Manhattan’daki mağazasında 1500 dolar gibi inanılmaz bir fiyatla satılıyor. Aynı anda ünlü modaevi ‘Dolce and Gabbana’ Hawaii süslemeleriyle bezenmiş bir blucin modelini 1495 dolara piyasaya çıkardıklarını açıkladı.

Alan-veren razı oldukça blucin modası süregelecek. Dar gelirliler 100 doları bulup buluşturup blucinini satın alacak, zengin kesiminin kadınları ise gözünü kırpmadan 1500 doları mağaza tezgahtarına ödeyecek.

Amerikan erkeklerinin takım elbiseye ödedikleri para yılda iki milyar dolar civarında. Blucinlere ödenen meblağ ise 14.5 milyar dolar.