Türkiye’de operanın 60. yılı

Devlet Opera ve Tiyatrosu.

Açılış 2 Nisan 1948.

Ahmed Adnan Saygun (1907)

Kerem (lirik dram, 3 perde).

Libretto: Saláhaddin Batu - Sahneye Koyan: Aydın Gün, Dekor ve Kostum: Turgut Zaim - Koro Şefi: G. Markowitz

Solistler: Aslı-Ayhan Alnar

Kerem-Aydın Gün.

Devlet Konservatuvarı Korosu

Cumhurbaşkanlığı Filarmoni Orkestrası

İdare eden: Ahmed Adnan Saygun

Dekor ve Kostümler D.K. Tatbikat Sahnesi atölyelerinde hazırlanmıştır .

Devlet Opera ve Balesi Genel Müdürlüğü, 60. yıl için bir kitap, özel sayı yayımladı.

Kitabın başında Kültür ve Turizm Bakanı Ertuğrul Günay’ın Sanat, Toplumun Kültürel Kimliğini Ortaya Koyar başlıklı yazısı ile Devlet Opera ve Balesi Genel Müdürü Rengim Gökmen’in 60. Yıldönümünde Opera Binamızda Aydın Gün’ün Aydınlık Işığı yazıları yer alıyor.

Bu sunuların ardından mutlaka Halil Bedii Yönetken’in Keremden Önce ve Kerem yazısını okumak gerekiyor, daha önce opera besteleme girişimlerini incelemiş.

Sergievinden Operaya Erken Cumhuriyet Döneminde Modernleşme ve Mimarlık’ta Elvan Altan Ergut, sergi evi olarak yarışmayı kazanan Şevki Balmumcu’nun binasının opera binasına dönüştürülmesine de değiniyor.

Kitabın birinci sayfasında şöyle bir yazı: Mimar Şevki Balmumcu ve Mimar Paul Bonatz’ın anısına.

Neden iki ad: Sergi evini Şevki Balmumcu yaptı, Paul Bonatz opera binasına dönüştürdü.

Bu dönüştürme işlemi mimarlık tarihimizde çok tartışılmış, çok eleştirilmiştir. Bu gelişme ve tartışmaları da 60. yıl kitabında okuyabilirsiniz.

Operanın yapılışının öyküsüne gelince...

Cumhurbaşkanı İsmet İnönü aşağıda adlarını okuyacağınız ziyaretçilerle görüştükten sonra Maliye Bakanı Nurullah Esat Sümer’e telefonda tatlı sert biçimde talimat veriyor:

"Bak Sümer! Saygun (Ahmet Adnan), Erkin (Ulvi Cemal) yanımdalar. Altar (Cevat Memduh) da burada. Heyet halinde, yeni opera binası yapımı için yeni yıl bütçesine ödenek konulmasını istiyorlar. Biraz sonra seni ziyaret edecekler!"

Bakanın reddetme eğilimine karşı, İnönü parayı bulacağını söylüyor.

Sümer, balkona çıkıyor, sergi evini görüyor, hemen aklına dönüşüm fikri geliyor ve ziyaretçilere müjdeyi veriyor.

Yıl 1946’dır. Opera binasının açılışı ise 1948.

* * *

ANKARA’nın opera binası kazanması o zaman herkesi sevindirdi ama bir mimarın durumuyla kimse ilgilenmedi, ayrıca 60 yılda operamız nereye geldi?

Bu da bir başka önemli yazı konusu.