Türk Sineması’nın 100 yılı

Okuduklarımızın, seyrettiklerimizin tarihini aktaran kitapların, ele aldığı sanat dalını anlamamızda önemli bir yeri olduğu kanısındayım. Atillâ Dorsay’ın ‘100 Yılın 100 Türk Filmi’ kitabından hem yüzyıldaki filmlerin sinemamızdaki yerini hem de sinemamızın 100 yıllık tarihini öğreniyoruz.

Atillâ Dorsay, kitabın başında kendi sinema eleştirmenliğinin aşamalarından söz ederken Türk filmi seyircisi olmaya başladığı filmi de belirtiyor.

Sunuş yazısı, tek tek filmlerin anlatıldığı sayfalardaki özel bilgilere genel bir giriş mahiyeti taşıyor.

Türk Sineması’nın 100’üncü yılı olarak 2014’ün belirlenmesinde kaynak yazısı nedir? Niçin bu kitap? Alıntısından öğreniyoruz:
“Sinemamızın başlangıcı yıllardır kabul ettiğimiz üzere, 14 Kasım 1914 tarihinde, Rus-Türk savaşı sırasında İstanbul’a dek gelen Rus göçlerinin Ayastefanos (bugünkü Yeşilköy) semtine diktikleri ‘Rus Abidesi’nin vatansever teğmen Bahri Doğanay ve askerleri tarafından dinamitle havaya uçurulması ve bunun yedek subay sinemacı Fuat Uzkınay tarafından filme alınması olayıdır. Filmden eser madığı için zaman zaman tartışılsa da, artık kabul görmüş bir tarihtir bu...”

Ve bu nedenle, içinde bulunduğumuz 2014 yılı boyunca bu olayın ve bu vesileyle tüm sinema tarihimizin anılması kaçınılmaz görülmektedir. Türk sinemasındaki birçok filmin bu tarih içinde anılması gereken bir yeri vardır. Dorsay zaman zaman bunun kişisel sebeplerini de açıklıyor: Memduh Ün’ün ‘Üç Arkadaş’ filmi için, “bizim kuşağı Yeşilçam’la birleştiren film” diye yazıyor.

Dışarıdan bakanlar

‘Günümüzdeki Çeşitlilik’ başlıklı bölümse; bugün sinemanın geldiği yeri ve başarılı adları tanıtıyor:
Artık Zeki Demirkubuz, Nuri Bilge Ceylan, Derviş Zaim, Yeşim Ustaoğlu, Reha Erdem, Tayfun Pirselimoğlu, Semih Kaplanoğlu, Ümit Ünal gibi yeni ustaların yanı sıra Mustafa Altıoklar, Serdar Akar, Abdullah Oğuz, Tolga Örnek gibi düzeyli popüler sinema yönetmenleri, Yılmaz Erdoğan, Cem Yılmaz, giderek Ata Demirer gibi yıldız komedyenler var. Yavuz Turgul’un eski Yeşilçam’la köprü kurmadaki büyük başarısınıysa Çağan Irmak aynı başarıyla ve güçle sürdürmekte.

Biket İlhan’dan Tomris Giritlioğlu’na, Handan İpekçi’den Yeşim Ustaoğlu’na. Pelin Esmer’den Belmin Söylemez’e kadın yönetmenler ilginç filmler imzalarken, Erden Kıral, Reis Çelik gibi ‘eskiler’ hiç de eskimediklerini gösteriyorlar. Ve 2010’ların sineması, bu zenginlik ve çeşitliliği sürdürmeye kararlı görünüyor. Bir de ‘dışarıdan bakanlar’ var: Ferzan Özpetek ve Fatih Akın. Onların filmleri Türk yapımı değil, İtalyan ve Alman yapımı. Ama iki yönetmen de vatanlarıyla ve kültürleriyle ilişkilerini öylesine sağlam tuttular ve tutuyorlar ki... Onları bizim saymamak mümkün mü?

Farklı bölümlerini aktardığım Sunuş’u okuduğunuzda Türk sineması için genel bilgileri dönemsel bir perspektif içinde ve birtakım önemli kırılma noktalarıyla beraber aktardığını fark edeceksiniz.

100 Film, Muhsin Ertuğrul’un yönettiği ‘Bataklı Damın Kızı Aysel’le başlıyor ve Onur Ünlü’nün yönettiği ‘Sen Aydınlatırsın Geceyi’ ile sona eriyor. Seyrettiğiniz filmler hakkında eleştirileri, değerlendirmeleri okumak, bir açıdan sinema beğeninizin ölçütlerini de saptamanıza yardımcı olacak. Evinizde oluşturacağınız seçkin ve nitelikli bir Türk filmi arşivi için ideal ve gerekçeli, açıklamalı kaynak bu.

Atillâ Dorsay
100 Yılın
100 Türk Filmi
Remzi Kitabevi

Doğan Hızlan’ın seçtikleri

Dave Eggers
Hızımızı Tadacaksınız
Siren

Harun Candan
Hayalname
İletişim

Emine Uşaklıgil
Bir Şehri
Yok Etmek
Can

Hugh Howey
Silo - Wooy 1
Monokl