Britanya Oryantalist Resmi

Batı’nın özellikle, Doğu’yla çeşitli açılardan çok ilgilenen, İngiliz ressamlarının çalışmaları, bizi, tarihimizi, algılanışımızı gösteriyor.

Emily M. Weeks’in "Kesişen Kültürler: John Frederick Lewis ve Oryantalist Resim Sanatı" konusunda yazdığı yazıda, oryantalizme dünden bugüne bakış açısındaki farklılıklar sergileniyor:

"1978’de Edward W. Said’in ünlü ve son derece etkili yapıtı Oryantalizm/Şarkiyatçılık yayınlandı. ’Oryantalizm’ sözünün, on sekizinci yüzyılın son çeyreğinde Hindistan’daki Britanya politikası çerçevesinde son derece etkili bir anlamı olmakla ve bu söz, Sir William Jones ve Edward William Lane gibi on sekizinci ve on dokuzuncu yüzyıl araştırmacıları ve dilcileri tarafından uzun süre olumlu bir niteleme olarak kullanılmış olmakla birlikte, Said’in metnindeki ihtilaf yaratan savlar, ’oryantalizm’e yepyeni bir anlam kazandıracaktı.

Said, ’oryantalizm’i toplu olarak ’Şark’ ya da ’Doğu’ olarak bilinen halklar ve uluslar üzerinde egemenlik ve otorite kurmak ve onları yeniden yapılandırmak amacını güden hegemonik bir Avrupa stratejisine gönderme yapmak üzere kullanıyordu. Said’in çizdiği çerçevede, oryantalizm hem ’Doğu ile Batı arasındaki ontolojik ve epistemolojik ayrıma dayalı bir düşünce üslubu’, hem ’Doğu hakkında açıklamalarda bulunarak, Doğu’ya ilişkin görüşler üzerinde egemenlik kurarak, Doğu’yu öğreterek, Doğu hakkında hükümler vererek, Doğu’yu yöneterek... onunla başa çıkmaya yönelik bütünlüklü kurum’du."

Rana Kabbani’nin "Günümüzde Oryantalist Resim Üstüne" yazısı, Batı’nın yarattığı Doğu ile gerçek Doğu arasındaki farkı, İngilizlerin Doğu kıyafetleri içindeki durumlarının da psikolojik açıklamasını yapıyor: "Doğulu giysilerin Britanyalılara sağladığı ve bu serginin kapsamlı olarak gözler önüne serdiği kılık değişikliği; kılık değiştiren kişiye -ister rahatlık, ister eğlence, ister nazik bir tutum takınarak yaşadığı toplumla bütünleşme, ister casusluk adına böyle giyinmiş olsun- sanki büyü yoluyla bir ırksal kategoriden ötekine hareket etme olanağı veriyordu."

Başka bir önemli makale de Nicholas Tromans’ın "Kahire ile İstahbul’da Gündelik Yaşam ve Cinsiyet" başlıklı yazısı.

* * *

BÖLÜMLEMELER şöyle: Portrecilik-Gezginler ve Modeller: Oryantalist Portre, Gündelik Yaşam, Manzara-Tarihsel Perspektif İçinde Doğu, Harem-Harem ve Ev, Din-Kutsal Kent.

Bazı önemli siyasal olaylar (1792-1923) sanat eserlerinin, belli bir siyasal platforma yerleşmesini sağlıyor.

Napolyon’un Mısır’a sefer düzenlemesi, İngilizlerin Fransızları Mısır’dan çıkarması, Mısır Valiliği’ne Kavalalı Mehmed Ali Paşa’nın atanması, Mehmed Ali Paşa’nın Suriye ve Filistin’i işgal etmesi, II. Mahmud’un Tanzimat reform programını başlatması, Sultan Abdülmecid’in tahta geçmesi, Abdülmecid’den sonra Abdülaziz’in tahta geçmesi, İran’da petrolün bulunması, Balkan Savaşları, Arap İsyanı gibi önemli olayları tarihleriyle beraber vererek, taşların yerine oturmasını sağlıyorlar. Ayrıca Arabistanlı Lawrence olarak adlandırılan, Albay T.E. Lawrence’ın ve Lord Byron’ın Doğulu kıyafetlerle yaptırdıkları portrelerini görmelisiniz.

* * *

DOĞU’NUN CAZİBESİ-Britanya Oryantalist Resmi, bizim için önemli, mutlaka görülmesi gereken bir sergi.

26 Eylül 2008 tarihinde açılan sergi, 11 Ocak 2009 tarihine kadar devam edecek. Pera Müzesi, salı-cumartesi günleri 10.00-19.00, pazar günü 12.00-18.00 arasında ziyaret edilebilir. Müze pazartesi günleri kapalıdır.