Brecht, Karagöz’ü seyretseydi

“Eğer Brecht, Karagöz’ü seyretseydi dibe vururdu. Öyle bir yabancılaşma unsuru var ki, şaşırıp kalırdı.”
Oyunlardan çeşitli örnekler verdi, belleğinde kalan birçok diyaloğu iletti.
Benim ilgimi çeken, sanatın ulusaldan küresele uzanan yolculuğunda, bir mola verip, gelgitler üzerine düşünmemizdi.
Bu konuşmadan sonra Klasik Karagöz Oyunları DVD’lerini seyrettim.
Karagöz-Hacivat’ı Brecht seyretseydi Doğu’dan Batı’ya, Batı’dan Doğu’ya esen rüzgârın ortasında, bu konuya eğilirdi.
Bana gelince.
Bu anımsatma doğrultusunda, William Shakespeare’in Fırtına oyunundaki Prospero ile Caliban’ı düşündüm.
Karşıt düşüncede iki insan, bir yaklaşımla birbirlerini tamamlıyorlar; bir savın, bir düşüncenin karşıtını da yorumlama özgürlüğünü veriyorlar seyirciye.
* * *
İKİŞER DVD’den oluşan dört albümlük; Klasik Karagöz Oyunları’nda(*) dört DVD’yi Metin Özlen, ikisini Orhan Kurt, ikisini de Tacettin Diker seslendirmiş.
DVD’lerin iç kapaklarında Türkçe-İngilizce olmak üzere iki dilde bilgi veriliyor.
İlk iki DVD’nin kapağında Karagöz oyunu üzerine genel bilgiler verilirken, başta Karagöz ve Hacivat olmak üzere oyundaki tipler detaylı olarak tanıtılıyor.
Türk gölge oyunu Karagöz, başlangıcından itibaren, yazılı bir metin olmadan doğaçlama oynanır. Sanatçılar bu sözleri birbirlerine sözlü olarak aktarmıştır. Oyun içinde şiir, müzik de bulunur.
Karagöz, oyunu şu bölümlerden oluşur: I. Giriş (Öndeyiş-Mukaddime-Prolog) / II. Muhavere (Söyleşi-Diyalog) / III. Oyun (Fasıl) / IV. Bitiş (Final-Epilog). Ayrıca albümlerde, bütün oyunların konusu yazılmıştır. Yalnız oyun olarak değil, bir kültür olgusu özelliğiyle de Karagöz seyredilmeli.
* * *
KARAGÖZ’ÜN ŞARKISI CD’sini de mutlaka dinlemenizi salık vereceğim. Türküleri, oyun havaları, polkaları ve özel şarkılarıyla Karagöz adını taşıyan bu CD’de usta sesler okuyor.
Okurlarıma iyi bir yönetmenin bir filminden de söz edeceğim, seyretmeniz için.
Ezel Akay’ın Hacivat Karagöz Neden Öldürüldü? filmi hem farklı bir bakış açısı getirdiği için, hem de son derece özgün bir senaryosu ve etkileyici anlatımı dolayısıyla mutlaka izlenmesi gereken bir film.
Aşağıda adını andığımız birkaç kitabı okursanız, Karagöz’ün kültürümüzdeki yerini daha iyi algılayacağınızı umuyorum.
Cevdet Kudret’in Karagöz isimli üç ciltlik derleme ve incelemesi YKY tarafından yayımlandı, Dürrüşehvar Duyuran’ın Karagöz-Topkapı Sarayı’ndaki Tasvirleriyle kitabı Arkeoloji ve Sanat Yayınları tarafından yayımlandı. Ayrıca Metin And’ın Karagöz’ü anlattığı kitaplarını ve çeşitli kitaplarında yer alan Karagöz’le ilgili makalelerini, bölümlerini de mutlaka okumalısınız.

- Klasik Karagöz Oyunları (DVD), Milletlerarası Kukla ve Gölge Oyunları Birliği (UNIMA) Türkiye Milli Merkezi Derneği tarafından T.C. Kültür ve Turizm Bakanlığı’nın katkılarıyla yayınlandı.