5 yılda ikiye katlanan milyonerler ne kadar vergi ödedi

Bankalarda 1 milyon lira üstü mevduat bulunan hesap sayısı 46 bin küsurdan, 94 bin küsura ulaşmış. Yakın zaman önce okudum bu haberi...

Milyoner sayısındaki artış oranı çarpıcı olunca ‘nasıl milyoner olunur’ ve ‘milyoner olmanın sonuçları’ üzerine şu silsileyi düşündüm otomatikman...

Bu yeni milyonerlerin (veya eski milyonerlerin) ne kadarlık bir kısmıdır bilmiyorum ama... Milyonerlikleri, hisse senedi satışından elde ettikleri kazançlarından geliyor... Veya gayrimenkul satışından gelen nakitlerle milyoner oldular...

Yani ellerindeki hisse senetlerini veya gayrimenkulleri yerli yabancı oyunculara satarak milyonlarca liralık kazanç elde edildi. Son yıllarda onlarca belki yüzlerce dev şirket el değiştirdi. Gayrimenkulde de hep bir canlılık ve fiyat artışı söz konusu. Yerli-yabancı talep, fiyatları hep yukarı taşıdı. İşin ilginç yanı kazanç elde edenlerin büyük çoğunluğu vergi de ödemediler.

“Nasıl olur, milyonlarca hatta milyarlarca kazanç olur da nasıl vergisi ödenmez” denilecektir.

Yok, hayır “Kural dışı değil vergi ödememeleri, her şey yasal.”

Oyuncular yanlış bir şey yapmadılar, kurala uygun davrandılar. Kural baştan böyle konulmuştu.

Mevzuat; “hisse seneti satışları için; iki yıl elde tuttuktan sonra satan (gerçek) kişilerin kazancına vergi yok” ve “gayrimenkulünü beş yıl elde tutup satan (gerçek) kişilerin kazancına vergi yok” diyor.

Mevcut kurallar böyle ama kural değişikliği yolda. Vergi geliyor. Meclis’te (Plan ve Bütçe Alt Komisyonu’nda) yer alan Gelir Vergisi Kanunu (GVK) tasarısı, her iki kazanç için de yeni kurallar getiriyor.

Önce hisse senetlerinden başlayalım. İki yıldan sonra da satılsa; 5 yıl sonra, 10 yıl sonra da satılsa kazanç üzerinden vergi ödenecek. Elde tutma süresi uzadıkça daha az vergi ödenecek, süre uzadıkça istisna oranı artacak.

Ancak her durumda vergi ödenecek. Beş yıldan fazla elde tutulduktan sonra satılan hisse seneti için bile kazancın yüzde 25’i üzerinden (yüzde 75’i istisna) vergi ödenecek. 

Elde tutma sürelerine bağlı istisnalar şu şekilde: Hisse senetlerini iki yıl sonra devreden için istisna yüzde 40, üç yıl sonra için yüzde 50, dört yıl sonra için yüzde 60 ve beş yıl sonra devreden için yüzde 75 olarak uygulanması öngörülüyor. Hali hazırda Anonim Şirket (AŞ) hisse senetleri iki yıl elde tutulduktan sonra vergisiz satılabiliyor. AŞ hisse devrini vergisiz yapabilmek için şirketin paylarının hisse seneti olarak bastırılmış olması da gerekiyor. (Veya hisse senetleri basılana kadar geçerli ‘ilmühaber’ bastırılabiliyor.)      

Bahsettiğimiz senetler; halka açık olmayan şirketlerin payları ve sahipleri de gerçek kişi olan AŞ (kapalı) hisse senetleri. (Limited şirket pay sahibi olanlar, paylarını 2 yıl sonra da 10 yıl sonra da satsa fark etmiyor, her durumda ortaklık paylarını devredip kazanç elde ettiğinde vergi ödüyor.)


GELİR VERGİSİ TASLAĞINDA GAYRİMENKUL SATIŞ KAZANÇLARI
HALİ hazırda Gelir Vergisi Kanunu’na göre alış tarihinin üzerinden 5 tam yıl geçtikten sonra gayrimenkul satıldığında ne kadar kazanç elde edilirse edilsin (gerçek kişiler için) vergi ödenmiyor.

GV tasarısına göre ise; gayrimenkulünü edinim tarihinden beş yıl geçtikten sonra satanlar için de vergi geliyor. (İkamet ettiği tek konutunu satan kişilerin elde ettiği kazançlar vergiye tabi tutulmayacak.)

Tasarıya göre vergi hesabında; edinim tarihi ile satış tarihi arasındaki süre arttıkça daha fazla istisna uygulanabiliyor. İki yıl dolmadan satanlar tüm kazançları üzerinden vergi ödeyecek. Vergi hesaplanırken elde tutma süresine bağlı olarak artan vergi istisnaları olacak. Uygulanacak istisnalar hisse seneti ile aynı...

İki yıldan sonra yüzde 40, üç yıldan sonra yüzde 50, dört yıldan sonra yüzde 60 ve beş yıldan sonra satanlar için yüzde 75 istisna uygulanarak vergi hesaplanacak.