Van’da mavi tur Tunceli’de alabalık

Azer Bortaçina gazeteci-yazar-gezgin ve fotoÄŸrafçı. Milliyet Gazetesi’nde dört sene boyunca gezi yazıları yazdı. Ä°ki sene evvel, 15 yılda onlarca kere gittiÄŸi ve çok sevdiÄŸi GüneydoÄŸu Anadolu’yu bir rehber kitapla anlatmaya karar verdi.Ekin Yazım Grubu’ndan çıkan ve iki baskı yapan kitabını, birkaç hafta evvel yayımlanan 600 sayfalık DoÄŸu Anadolu takip etti. Bortaçina’ya göre, bu bir rehber kitap deÄŸil. Onun tasviriyle, turizm, tarih, sanat tarihi ve gezi edebiyatı kitabı. BaÅŸlıktaki adıyla ‘Cömert Toprakların Masalı...’ DoÄŸru da. Çünkü ‘nereye nasıl gidilir’ gibi standart bilgiler arasında kaybolmadan, insan hikayeleriyle neredeyse bir roman keyfiyle okunuyor. Her cumartesi gecesi 23.15’te Müveddet Anter’in TRT 1 FM için hazırlayıp sunduÄŸu Gecenin İçinden programına konuk olan ve gittiÄŸi yerleri anlatan Azer Bortaçina, kitabı için iki buçuk ayda on bin kilometre yol yaptığı yerlerden en çok aklında kalanları anlattı.n Bu kitabı yazarken daha evvel görmediÄŸiniz yerlere de gittiniz mi?- Gittim tabii. DoÄŸu Anadolu’ya onlarca kere gittim ama mesela Malatya’yı ilk defa bu vesileyle gördüm ve çok etkilendim. Özellikle Darende, kesinlikle görülmesi gereken bir yer. Tohma Kanyonu’nda yaz-kış 22 derece sıcaklıkta bir doÄŸal havuz var. Dakikada 11 ton kaynak suyu akıyor. Kanyonun içindeki Somuncu Baba Türbesi inanç turizmi için çok önemli.n En çok hoÅŸunuza giden yerler hangileriydi bu yolculukta?- Türkiye’de dolaÅŸmadığım yer kalmadı. Burası baÅŸlı başına bir bölge olarak çok hoÅŸuma gidiyor. Ama ÅŸehir derseniz, Mardin benim için hep baÅŸköşededir. Ä°yice gezdikten sonra Tunceli ve Kemaliye’yi de (EÄŸin) ekledim favori listeme.Ä°HTÄ°ÅžAMLI KAPILARNeden Kemaliye?- Kemaliye o kadar özel bir yer ki! Ä°nsanları, davranışları, mimarisi ve doÄŸasıyla çok farklı. Çok önemli kiÅŸiler de çıkmış oradan. Mimarisi çok özgün ve çok akıllıca uygulanmış. Mesela bir zengin konağı var, onunla aynı ölçüde varlıklı olmayan biri baÅŸka bir tarz benimsemek yerine onun küçüğünü yapmış. Aslında sadece Kemaliye de deÄŸil sevdiÄŸim, burada 15 tane falan köy var. Hepsi birbirini tamamlıyor. Sokaklar parke, ciddi bir çevre bilinci var. Yeni ev yaparken belli kriterlere uymak zorundalar. Altı taÅŸ olacak, üstü ahÅŸap, çatısına kiremit döşenecek gibi. Ä°htiyar heyeti bu kararı alıyor, kaymakam onaylıyor ve iÅŸ tamam! AkçaÄŸ Köyü bu konudaki en özellerden biri bence. Bütün evlerin ihtiÅŸamlı kapıları ve kilitleri var. Sadece bunlar da deÄŸil. Git doÄŸa yürüyüşü yap, Karanlık Kanyon’da rafting yap, yamaç paraşütü yap... Oradan sonra Ocakköy’den geçtim, bir Alevi köyü. Küçücük bir köy ama helikopter sahası bile var. MuhteÅŸem bir müzesi, kültür merkezi, misafir ağırlamak için tesisleri var... Alevi köylerinde çok hoÅŸ bir yaÅŸam kültürü var zaten. n Nedir Alevi köylerinin farkı?- Ben, bir Tuncelilileri ayırt ederim uzaktan, bir de Alevileri. Ä°kisi de o kadar hoÅŸlar ki. Alevi köylerine uzaktan baktığınızda ilk önce o köydeki uygarlığı görürsünüz, sonra temizlik çarpar gözünüze. Kadın-erkek birlikte oturuyor, birlikte eÄŸleniyorlar.n Gürcistan sınırına kadar gittiniz deÄŸil mi?- Evet. Damal, Posof ve Çıldır Gölü’nü çok sevdim. Damal’ın coÄŸrafi özelliÄŸi çok önde deÄŸil ama bebekleri meÅŸhurdur. 35 sene evvel Fidan Ana’nın çalı süpürgesi kullanarak yaptığı bebekler bugün dünyada tanınıyor. Çıldır’ı mutlaka kışın da görmek istiyorum. Donuyor ve üstünde kızaklarla dolaşıyorsunuz. Kars’ta Arkeoloji müzesi ve Ani Harabeleri mutlaka görülmeli. Bu coÄŸrafyada Kağızman da çok ilginç. n Neden ilginç?- Her köyünde ayrı bir güzellik var da ondan. Tut MaÄŸaraları çok hoÅŸuma gitti. Çengili köyünde, tek katlı evlerin ortasında 25 metre yüksekliÄŸindeki kiliseye sadece fotoÄŸrafını görerek hayran olmuÅŸtum daha evvel. DoÄŸubeyazıt’ı da çok sevdim. Ama oradaki turizmin geliÅŸmesi için bürokratik engellerin kaldırılıp, AÄŸrı Dağı’na çıkışa izin verilmesi lazım. Burada tarım yok, sadece ve sadece turizmle kalkınabilirler. Devletin burayı desteklemesi lazım.VAN’DA MAVÄ° TURVan nasıldı?- Van Gölü’nde mavi tur yapabileceÄŸinizi biliyor muydunuz? Ben deniz diyorum zaten oraya. MüthiÅŸ güzel koyları var, yüzebilirsiniz. Gevaş’tan baÅŸlayarak koy koy, ada ada tur yapıyorsunuz gölde. Gulet tipi tekneler getirmiÅŸler, bayağı bir mavi tur turizmi var. n Bu seyahatte sizi en çok ÅŸaşırtan yer neresiydi?- Kesinlikle ÇemiÅŸgezek! Hep çirkin, geri kalmış bir yer olarak kullanılır esprilerde. Ama o kadar güzel ki! Keban Gölü üzerinde çalışan feribotlarla gidiliyor. Kırklar Dağı’nın eteklerinde, başı bulutlarda, ayakları Keban Gölü’nde bir masal ÅŸehrine geldiÄŸimi sandım. Ä°lçenin en büyük potansiyeli, Ä°n Delikleri dedikleri maÄŸaralar. Kayaların içine kat kat odalar, sarnıçlar, galeriler oymuÅŸlar. Ama biran evvel restore edilmesi ve yolunun düzenlenmesi gerekli.PAÅžANIN EVÄ°Arapkir’de sokakta dolaşırken bir eve baktım. Camda biri vardı, el sallaÅŸtık, ‘Kapıyı açar mısınız’ dedim. İçeri buyur ettiler. Ev, Arapkir’in en önemli konaklarından biriymiÅŸ. İçeri girince çok ÅŸaşırdım, çünkü zamanında Nusret Mayın Gemisi’nin paÅŸasının eviymiÅŸ. Duvarlarda eski resimler, tablolar vardı. Atatürk’ün yakın arkadaşıymış. Ne ararken, ne buldum.PAVYONA DÜŞTÃœMÄ°spir’e giderken, Yıldızeli’nde bir pavyonda kaldım. Kalacak baÅŸka yer yoktu. Altta pavyon, üstte ben; kapımı kilitledim yattım. Gece geç saatte gelip kaldığım bir iki yerin de aslında pavyon olduÄŸunu sabahında fark ettim. Pavyona düştüm desem, yalan olmaz!TUNCELİ’NÄ°N DOÄžASI DÃœNYANIN HİÇBÄ°R YERÄ°NDE YOK!Tunceli halkı terör istemiyor. Tunceli Türkiye’nin en güzel yelerinden biri. Sadece turizmden yaÅŸayabilecek potansiyeli var. Åžehrin biraz dışında Munzur Deresi ve Vadisi baÅŸlıyor. Akıl hafsala almayacak bir coÄŸrafya, Türkiye’de benzeri yok. Munzur Vadisi Türkiye’de milli park ilan edilen ilk yermiÅŸ zaten. Åžimdi oraya sekiz tane baraj ve hidroelektrik santralı yapmaya çalışıyorlar! Yöre halkının en büyük isteÄŸi turizm yapmak. Bunun öncülüğünü de Ovacık’taki Elbaba tesislerinin sahibi Mahmut Bey yapıyor. O kadar şık bir yer ki. Her türlü doÄŸa sporunu yapabilirsiniz. Bir de orada yetiÅŸen alabalıklar dünyada sadece Munzur’da ve Kanada’da yetiÅŸiyormuÅŸ. Tadı çok güzel, üstelik etini yaralara sürdüğünüzde iyileÅŸtirici özelliÄŸi varmış. Tunceli’yi görüp de aşık olmamak mümkün deÄŸil. Halkın çoÄŸu Alevi olduÄŸu için eÄŸitimli ve medeniler. Åžortla bile dolaÅŸabilirsiniz.En sevdiÄŸi 5 yerMunzur ve Mercan Vadileri (Tunceli) Kemaliye ve köyleri Berçelen Yaylaları (Hakkari) Adilcevaz-Tatvan-Ahlat (Bitlis) Darende-YeÅŸilyurt (Malatya)seyahatte ne okuyorO bölgeye ait kitaplar. Sabahtan akÅŸama gezdiÄŸi için roman okumaya vakti kalmıyor.ne dinliyorYanında müzik taşımıyor. Otomobilde bile müzik dinlemiyor.ne yiyor, ne içiyorTüm yerel spesiyaliteleri deniyor.ne giyiyorCoÄŸrafyaya ve halka ters düşmeyecek ÅŸekilde giyiniyor. Hırpani giyinmekten hiç hoÅŸlanmıyor ve nerede olursa olsun, kıyafetine özeniyor.neyle seyahat ediyorOtomobille.nerede kalıyorÖzgün ve geçmiÅŸi yaÅŸayabildiÄŸi butik otelleri seviyor.kimle seyahat ediyorTek başına yolculuk yapmaktan çok keyif alıyor ama çok sevdiÄŸi seyahat arkadaÅŸları da var. Uzun yıllardır Almanya’da yaÅŸayan arkadaşı Zeynep Dobke ile 1978’den beri birlikte seyahate çıkıyorlar.çantasının olmazsa olmazlarıSürekli yediÄŸi zeytin, peynir ve zeytinyağı; fotoÄŸraf makinesi, defter-kalem, cilt bakım ürünleri.Â