Şimdi kiraz çiçeği zamanı

Kirazın anavatanı Türkiye’de ise bu doğa şölenini sıradan bir olay gibi yaşıyoruz. Oysa Anadolu tatlı kiraz türlerinin ilk kez görüldüğü coğrafya. Türkiye, dünyanın ikinci büyük kiraz ihracatçısı. Kirazlarımızın çiçekleri Japonların süs kirazı Sakura gibi pembe olmasa da, katmerli ve beyaz görünümleriyle gözalıcı. Yabani kirazlar bu yıl mart başında çiçeklendi. İhracata yönelik bahçelerde ise çiçeklenme geçen hafta Ege ve Akdeniz kıyısından başladı, havaların ılık gitmesi sayesinde Tekirdağ ve Bursa’ya yayılıyor. Önümüzdeki günlerde Konya’ya kadar uzanacak. Nisanın ilk haftasında doruğa ulaşacak. Bu günlerde, yolunuzu bir kiraz bahçesine düşürebilir ve baharın gelişini seyredebilirsiniz.

Kiraz ağaçlarının Japon kültürü için önemi çok büyük, çünkü bu ağaçların uçuk pembe çiçeklerinin ortaya çıkması kışın bitişi ve baharın gelişini simgeliyor. Çiçeklerin dal üstünde kaldığı sürenin on gün veya en fazla iki hafta olması bu dönemi daha da değerli hale getiriyor. "Sakura" adı verilen Japon kiraz ağaçları bizim bildiğimiz gibi tatlı bir meyve vermiyor. Süs amacıyla yetiştiriliyor. Dolayısıyla ağacın en değerli olduğu dönem, çiçeklendiği günler.

METEOROLOJİNİN GÖREVİ SAKURA ZENSEN’İ BİLMEK

Sakura çiçeklerini seyretmek Japonya’da yüzyıllardır süren bir gelenek. Eskiden özellikle soylulara hitap eden ve onların evlerinin bahçelerini süsleyen bu ağaçların çiçekleneceği dönem, yani "sakura zensen" günümüzde tüm Japonlar tarafından merakla bekleniyor. Japonya’da meteorolojinin en önemli ve kritik görevlerinden biri "sakura zensen"in gerçekleşeceği günü önceden haber vermek. Genelde mart sonunda gerçekleşen bu olayın tarihini tam bilememek veya ıskalamak Japon Meteoroloji Müdürlüğü için tam bir felaket. Geçen yıl bilgisayarlara giren virüs nedeniyle "sakura zensen" tarihini yanlış açıkladı. Çiçekleri görmek için bahçelere koşan Japonlar, tomurcuklarla karşılaştı. Beş gün beklediler. Meteoroloji müdürü basın toplantısı düzenleyip, tüm halktan özür diledi...

Bu yıl, meteoroloji yanılmadı. Küresel ısınma sayesinde kirazlar erken açacağını tahmin etti. Açıklanan 21 Mart’ta 5-6 ağaç çiçeklenince, sakura zensen başladığı resmen ilan edildi. Çiçeklerin ilk açtığı şehirlerden Tokyo, Shizuoka ve Kumamota’da halk soluğu parklarda aldı. Ağaçların altında piknik yapıp, sake içti.

ÇİÇEK İZLEME PARTİLERİ

Güzellik ve estetiğin simgesi olan sakuralar ve diğer kiraz türleri çiçek açtığında, Japonlar eşi dostu toplayıp parklara, bahçelere, tapınaklara akın ediyor, çiçek izleme partileri, yani "hanami" yapıyor. Birçok kişi dalından teker teker dökülen sakura çiçekleri altında yürümeyi, kar altında yürümeye benzetiyor. Ülkenin her yerinde düzenlenen festivallerle bu doğa olayı kutlanıyor. Tabii kiraz ağaçlarının Japon kültüründe bu kadar önemli olmasının sebebi sadece güzelliği değil. Dalında çok kısa kalmasıyla hayatın geçiciliğini simgelediğine inanılıyor. Üzerine şiirler, şarkılar yazılıyor. II. Dünya Savaşı’ndaki intihar pilotlarının son uçuşa çıkmadan uçaklarına bu çiçeği çizdiği biliniyor. Sakura aynı zamanda kadın ismi. Japonlar hayatlarındaki önemli başlangıçları, evlenecekleri, yeni bir işe başlayacakları ve tatile çıkacakları günleri sakura zensen’e göre ayarlıyor. Yani kiraz çiçeği Japonya’da tam bir fenomen. 11 ildeki 26 parkta gerçekleştirilen şölenler için her yıl dünyanın dört bir yanından binlerce turist Japonya’nın yolunu tutuyor. Bu yıl 22 Mart’ta Tokyo’da başlayan festival zinciri 6 Mayıs’ta Aomori’de sona erecek.

ABD’DEN ALMANYA’YA SAKURA FESTİVALLERİ

Sakura’yı aynı zamanda dostluk simgesi kabul eden Japonlar, ABD’ye gönderdikleri fidelerle, bu geleneğin Pasifik Okyanusu’nun karşı kıyısına yayılmasına neden oldu. 1910’daki 2 bin fidelik ilk parti, hastalık taşıdığı gerekçesiyle yakıldı. İki yıl sonra, Tokyo Belediye Başkanı 3 bin fide daha gönderdi. Bunlar West Potomac Parkı’na dikildi, serpilip gelişti. 1935’te sakura festivalleri başlatıldı. II. Dünya Savaşı’nda sekteye uğrayan bu dostluk gösterisi,

1965’te tekrar gönderilen 4 bin fideyle canlandırıldı. Şu anda dünyanın en büyük sakura ormanlarından biri. Ulusal Kiraz Çiçeği Festivali her yıl kente 700 bin turist çekiyor. Bisiklet turları, fotoğraf sergileri, sakura hakkında seminerler, konserler ve dans gösterileri gerçekleştiriliyor. Bu yıl 29 Mart’ta başlayan etkinlik 13 Nisan’da sona erecek. Los Angeles’teki Balboa Parkı’nın 2 bin sakura ağacı ise geçen hafta çiçek açmaya başladı. Şölenin nisan ortasına kadar sürmesi bekleniyor. Philadelphia’daki Fairmount Parkı’nda 1926’da kurulan 2 bin ağaçlık sakura parkı, geleneksel Subaru Festivali’ni bu yıl 5 Nisan’da başlatacak. Koto’cuların gösteriler yapacağı, çay seramonilerinin düzenleneceği etkinlik iki hafta sürecek. Park, cadde, kampuslara dikilen 300 bin ağacıyla "Dünyanın en büyük Yoshino türü kiraz ormanına sahip şehri" olmakla övünen Georgia’daki Macon’un 26 yıllık festivali, bu yıl 28 Mart’ta başladı. Konser, sergi, maraton gibi etkinlikler 6 Nisan’a kadar sürecek. New York’taki Brooklyn Botanik Bahçesi’nin geleneksel Sakura Matsuri Festivali, 3-4 Mayıs’ta düzenlenecek.

Kiraz çiçeklerinin gelişi Kanada’nın Vancouver şehrinde, Almanya’da Hamburg yakınlarındaki "Altes Land"da, Filipinler’in Palawan kentinde nisandan mayısa uzanan festivallerle kutlanıyor.

İzmir’den Konya’ya kiraz çiçeği turu

Kiraz çiçeklerinin açışını görmek, Türkiye’de aslında hiç de zor değil, çünkü kiraz üretiminde dünyada ilk sıralarda yer alıyoruz. Zaten meyve olarak yediğimiz tatlı kirazın anavatanının Giresun olduğuna inanılıyor. Bugün Türkiye’de kirazın birçok çeşiti yetişiyor. İhracata yönelik üretim yapan bahçeler İzmir, Denizli, Manisa, Çanakkale, Bursa, Konya, Afyon, Isparta ve Tekirdağ’da yoğunlaşıyor. İzmir’in Kemalpaşa ilçesi ise, kiraz bolluğu ve çeşit fazlalığından ötürü, yerli hanami yapmak isteyenlerin ilk durağı olabilir.

KOOPERATİF BAŞKANINDAN TUR VE PİKNİK DAVETİ

Kemalpaşa Kiraz Üreticileri Birliği Başkanı Halim Akar, Türk kirazının çiçeğine bakıldığında sakuradan çok da farklı olmadığını söylüyor. Çiçek dostlarını bahçesine davet ediyor: "Sakuralar daha uçuk pembedir ve katmerlidir, bizimkilerin çiçeği daha çok beyaza çalar. Pamuk gibidir, cinsine göre hafif bir pembeleşme olabilir. Açtığında bahçelerimiz gelin gibi olur. Kirazımızın esas farkı, verdiği meyvenin yenebilir lezzet ve kalitede olması. Biz en çok burlet, van, sapı kısa, nif ve napolyon olarak bilinen ziraat 0900 türlerinde kiraz yetiştiriyoruz. Önce burlet ve napolyon çiçeklenir. Mart sonunda başlayan çiçeklenmeyi diğer türler izler. Ağaçlar yaklaşık sekiz gün çiçekli kalır. Çiçekleri görmek için bahçelerimize gelinmesi bizi mutlu eder. Ziyaretçiler ova köylerimizi de rahatça gezebilir, yollarımız asfalttır. Kiraz bahçelerini gezecekleri bütün köylerde piknik yapabilirler. Mesela Ören’de pikniğe uygun çok güzel bir park ve dere var. Yiğitler, Bağyolu, Yukarı Kızılca, Ulucak ve Vişneli gibi birçok köyün çevresinde de piknik yapmak mümkün. Köylerimiz modern, köylülerimiz misafirperverdir. Armutlu’da güzel lokantalarımız var. Kiraz bahçelerini gezdikten sonra, isteyenler bu noktalarda dinlenebilir. Çiçeklenme iki hafta önce başladı. Hatta yer yer meyve tutumu bile gerçekleşti. Tabii kirazın çeşiti kadar, bahçenin konumuna göre çiçeklenme zamanı değişir. Mesela dağ köylerinde daha geç başlar, ova köylerinde daha erken. Şu an ovalardaki erkenci kirazlar meyveye dönüşüyor. Kemalpaşa’daki 38 köyün 20’sinde kiraz üretimi olduğu için, buraya gelen kişiler mutlaka çiçek dolu bahçeler görecektir. Bağyurdu, Kızılca, Kamberler ve Ovacık gibi bölgeler bu dönemde enfestir. Ören ve Armutlu gibi bölgelerde daha çiçeklenmenin başlamasına zaman var. Manisa’ya yakın olanlar Salihli’ye de gidebilir. Orada da çiçeklenme başladı."

Halim Akar, kiraz bahçelerinin yakınlarına fabrika yapılmasından şikayetçi. Tarım arazisinde, bahçelerin yanıbaşına çimento fabrikası kurulduğunu anlatıyor. "Yani birkaç sene sonra ne olur bilinmez, kiraz çiçeği izlemek isteyenler şimdi gelse iyi olur" diyor

TEKİRDAĞ’DA MERKEZDEN BAŞLAYIN, ŞARKÖY’E UZANIN

İstanbul civarında yaşayanlar için kiraz çiçeği görmenin en yakın adresi Tekirdağ. Tekirdağ Kiraz Üreticileri Derneği Başkanı Sami Durak, Japonların sakura festivallerine imrendiğini söylüyor. "Kirazların çiçek açması baharın tazeliğini, zindeliğini getirir. Derneğimiz yeni kuruldu. Ama biz de kirazın çiçeklenmesi ve hasatının coşkuyla kutlanmasını istiyoruz. İlimizde 1960’lardan bu yana hasat festivali yapılıyor. Son yıllarda popülerliğini kaybeden bu festivali canlandırmak, kirazların çiçeklenmesini de turistik etkinliğe dönüştürmek istiyoruz."

Sami Durak, kiraz çiçeği görmek isteyenlere tura Tekirdağ merkezinden başlamalarını öneriyor. Şarköy’e doğru bahçeler artıyor. Barbaros beldesinde, Kumbağ ve Naip’te çok sayıda kiraz bahçesi bulunuyor. Bu bölgede çiçeklenme yeni başladı. Önümüzdeki 10 gün boyunca sürecek. Bölgede dalbastı, ziraat 0900, altıparmak, karakiraz, alkiraz ve Edirne kirazı gibi farklı türler yetiştiriliyor. Çiçekleri birbirine benzemekle birlikte çiçeklenme tarihleri farklı. Alkiraz açıyor önce, ardından sırasıyla karakiraz ve altıparmak geliyor.

KONYA’DA ÇİÇEKLER NİSAN ORTASINDA AÇAR

Konya’da kiraz bahçeleri Hadim’de yoğunlaşıyor. Ancak bölgede tura çıkmak için yaklaşık 15 gün daha beklemek lazım. Normalde tüm ağaçların çiçeklenmesinin 20 Nisan’ı bulduğunu söyleyen Hadim Sert Çekirdekli Meyve Ürünleri Birliği Başkanı Yaşar Topdemir, havanın ılık geçmesi nedeniyle bu yıl tarihin birkaç gün erkene kaymasını bekliyor. "Çiçeklenme Aladağ bölgesinde başlar. Çünkü orası diğer bölgelere göre daha alçaktır. Tüm bahçeler beyaza büründüğünde manzara çok etkileyici bir hal alır. Yaklaşık 10 gün sürer. Bölgemizde birçok mesire yeri var. Zaten baharla beraber havalar da ısındığı için, ziyaretcilerin subaşlarında güzel zaman geçirmeleri mümkün. Akşehir ve Ereğli gibi bölgelerde de kiraz çiçeği gezileri yapılabilir."

Baharı kiraz çiçeği turuyla karşılamak isteyenler için Çanakkale’de Bayramiç, Lapseki ve Ezine, Afyon’da Evciler, Bursa’nın Keleş ilçesindeki Kozağacı, İnegöl ve Babasultan bölgeleri de gezilebilecek bölgeler arasında. Bursa’da merkeze yakın olan Alara Tarım’ın örnek bahçesi çiçek açmış kiraz ağaçlarını görebileceğiniz önemli bir durak. Alara Tarım’ın CEO’su Yavuz Taner, kirazların bu hafta çiçeklenmesini beklediklerini, kapılarının ziyaretçilere açık olduğunu söylüyor.

İstanbul’un mini sakura bahçesi

1890 yılında, Sultan II. Abdülhamid’in emriyle Japonya’ya gönderilen Ertuğrul Firkateyni’nde yaşanan facia, 115 yıl sonra İstanbul’da bir sakura bahçesi kurulmasına vesile oldu. Japonlar, Oşima Adası açıklarında batan firkateynde

hayatını kaybeden denizcilerin anısına, üç yıl önce Türkiye’ye sakura fidanları gönderdi. Şehit deniz piyadelerini simgeleyen 587 fidan, Japonya Sakura Vakfı’nca seçilen TEMA Vakfı’na teslim edildi. Göztepe’deki Nezahat Gökyiğit Botanik Bahçesi Müdürü Prof. Dr. Adil Güner’in anlattığına bakılırsa, fidanların bir kısmı denizciler gibi şanssızdı. "Topraksız, çıplak köklü, 70-80 santimlik çubuklar halinde gönderilen fidanları 29 Ekim’de diktik. Fidanlar erken sökülmüştü, biz deneyimsizdik, dikimde hatalar yaptık. Sonuçta ertesi yıl bir baktık ki, ağaçların çoğu yaşamıyor. Kiraz fidanı konusundaki büyük firmalardan Alara Meyvacılık’tan yardım istedik. Uzmanlarını gönderdiler. Sağ kalan kirazlardan aşı kalemleri alıp, çoğalttılar. Geçen sene 300 fidan daha diktik, toplam sayı 400’ü buldu. Çalışmalarımız sürüyor. Verilmiş sözümüz var, mutlaka 587’ye ulaşacağız."

Bu talihsizliğe karşın, bahçenin mini sakuraları şu anda çiçek açmış durumda. Boyları bir metre civarındaki ağaçların dalları, zarif, küçük, pembe birer demetle süslendi. Prof. Dr. Adil Güven önümüzdeki üç, dört yılda ağaçların daha dolu dolu çiçekleneceğini ve sakura keyfinin her geçen yıl daha güzel yaşanacağını söylüyor. Bahçe ziyaretçilere açık, giriş ücretsiz. Nezahat Gökyiğit Botanik Bahçesi’ne serpiştirilen banklara oturduğunuzda, sakuraların yanı sıra Türkiye florasının nadide örneklerini de görebilirsiniz. Bahçe TEM otoyolu kıyısındaki bir adacığa kurulduğu için biraz gürültülü, yine de İstanbul’un ortasında bir vaha gibi.

SAKURA FESTİVALLERİ İNTERNET REHBERİ

á Japonya www.japan-guide.com

á Washington www.nationalcherryblossomfestival.org

á New York www.bbg.org

á Macon www.cherryblossom.com

á Philalephia http://jasgp.org

á Los Angeles: www.sandiegotraveltips.com

á Hamburg http://3meilenvorhamburg.de