Şafak Ayini zamanı Gelibolu

Binlerce yıl önce Çanakkale Abydos’da yaşayan Leandros’un Gelibolu Yarımadası Sestos’daki aşkı Hero’ya ulaşmak için Çanakkale Boğazı’nda boğularak ölmesi, Gelibolu’yu sadece savaşın değil aşkın da yarımadası yapıyor.

Çanakkale’nin Trakya’daki bölümünü oluşturan Gelibolu Yarımadası’nın adı "güzel şehir" anlamını taşıyan Gallipolis’ten geliyor. 1973’te Milli Park ilan edilen Gelibolu, 33 bin hektarlık alanı kaplıyor. Savaşın anıları ve izleri ile dolu yarımadaya Tekirdağ üzerinden karayoluyla, ya da Çanakkale’den feribot veya dolmuş motorlarıyla ulaşabilirsiniz. Yarımada boyunca Türk şehitlikleri ve yabancı askerlerin anısına yapılmış anıtlar ile Avustralya, İngiliz ve Yeni Zelanda şehitlikleri var. Çok geniş bir alana dağılmış anıt ve şehitlikleri gezmek için çeşitli yollar bulunuyor.

MARMARA’NIN KİLİDİ KİLİTBAHİR

Eceabat üzerinden karayoluyla ya da Çanakkale üzerinden motorla Kilitbahir’e geçilebilir. Kilitbahir, Çanakkale’nin tam karşısında ve boğazın en dar yerinde bulunuyor. Marmara Denizi’nin kilidi sayıldığı için kaleye Kilitbahir adı verilmiş. 1915’te Çanakkale Savaşları sırasında da önemli bir savunma noktası olmuş kale. Yonca yaprağı şeklindeki yapının çevresindeki şehitlik, anıt ve tabyalar mutlaka gezilmeli. Bunlar arasında Namazgah Tabyası (Kilitbahir Kalesi’nin hemen güneyinde ve boğaz kenarında), Mecidiye Şehitliği ve Anıtı (Namazgah Tabyası’nın 200 metre güneyinde, karayolunun yanında) Onbaşı Seyit Anıtı (Mecidiye Şehitliği’nin karşı tarafında, yol ve deniz arasında), Havuzlar Şehitliği ve Anıtı (Kilitbahir köyünün 3 km güneyinde ve boğaz kenarında) sayılabilir.

Fazla zamanı olmayanlara önerimiz, doğrudan Seddülbahir’e gitmeleri. Çanakkale Şehitleri Anıtı’nın da bulunduğu Seddülbahir Bölgesi, anıt ve şehitlikler açısından Milli Park’ın en önemli bölgesi. Yeşilliklerin arasından Kilitbahir-Behramlı-Alçıtepe yolu izlenerek Seddülbahir’e ulaşılabilir. Milli Park’ın en güney noktası burası. Çanakkale Şehitleri Anıtı, Seddülbahir köyünün 3 km kuzeydoğusunda, Morto Koyu’nun doğu ucunda ve Eski Hisarlık Tepesi’nde bulunuyor.

HARP HATIRALARI MÜZESİ

Milli Park’ın belki de en ilgi çekici yeri, Eceabat’a 10 kilometre mesafedeki Alçıtepe Köyü’ndeki bulunan Bakkal Salim Amca’nın müzesi. Salim Mutlu, çocukluğunda savaştan kalan metalleri toplayıp hurdacıya satarmış diğer çocuklar gibi. Daha sonra bakkal dükkanı açmış, bir yandan da çevrede bulunanları biriktirmeye başlamış. Topladığı savaş anılarını evinin iki odasında ziyarete açmış. Bütün yurdu dolaşıp, 71 ilin toprak ya da seramik örneğini getirmiş. Çevrede "müzeci" olarak tanındığı için bir şeyler bulan, getirip ona veriyormuş. Kurşunla delinmiş bir tütün tabakası, bir matara, kopmuş bir asker düğmesi, dağılmış bir tespihten kalanlar, birbirinin içine geçmiş, Türk ve İngiliz askerlere ait mermiler... Salim Mutlu, üç yıl önce hayatını kaybettiğinde mirası olan müzeye oğlu, kızı ve gelini sahip çıkmış. Babasını gömmek için kazılan mezardan çıkan savaş kalıntılarını da müzede babası için hazırladığı özel bir kaba koyan Özcan Bey, "O, tam bir Çanakkale aşığıydı. Mirasına sahip çıkacağız. Daha sonra biz de çocuklarımıza bırakacağız müzeyi" diyor.

ALÇITEPE KÖYÜ’NÜ MUTLAKA GÖRÜN

Opet’in Gelibolu Yarımadası’nda başlattığı, yaklaşık 5 milyon dolar bütçeli "Tarihe Saygı Projesi", bölgedeki köylere yeniden hayat verdi. Proje kapsamında ilk çalışmaların yapıldığı Alçıtepe Köyü’nü mutlaka görün. Yollar ağaçlı. Özel Salim Mutlu Müzesi de burada. Granit parke taşı kaplı köy meydanında palmiyeler ve çiçeklerle karşılaşıyorsunuz. Yenilenen Atatürk büstünün çevresindeki panolardan, Çanakkale Savaşı’na ilişkin metinleri okuyabilirsiniz. Köy meydanında hediyelik eşya standları var. Ev pansiyonculuğu ve İngilizce, el sanatları, hijyen ve hizmet eğitimleri verilen köyde, tüm evlere boya dağıtıldı. Bu yüzden her yer ışıl ışıl. Pansiyonların içi de yenilendi. Restoranlara porselen takımlar, bardaklar, çatal-bıçak-kaşık ve Amerikan servisler verildi. Köy kahvesine masa, sandalye, çay ve su bardakları temin edildi, verandası yenilendi.

Opet, tek başına başlattığı "Tarihe Saygı Projesi"ne onlarca firma ve kurumdan destek buldu. Alçıtepe Köyü’nde yapılan çalışmalara 1 milyon dolar harcandı. Seddülbahir, Kilitbahir ve Behramlı köylerindeki çalışmalar ise devam ediyor.

ŞAFAK AYİNİ NEDİR

Şafak Ayini, Çanakkale Savaşları sırasında ölen Avustralyalı ve Yeni Zelandalı askerleri anmak üzere düzenlenen bir tören. 91 yıl önce, 25 Nisan sabahı saat 05.30’da başlayan Anzak çıkarması, başarısızlıkla sonuçlanmış, buradan Gelibolu yarımadasına çıkmak isteyen Anzaklar, büyük kayıplar vermişlerdi. Her yıl 25 Nisan sabahı, yarımadaya gelen binlerce Avustralyalı ve Yeni Zelandalı, Anzak koyunda ölen yakınlarını anıyor.

NE ZAMAN GİDİLİR?

Denizden yararlanmak için deniz suyu sıcaklığının uygun olduğu temmuz-ağustos ayları seçilmeli. Gelibolu Yarımadası ve Truva ören yerini gezmek için ilk ve sonbahar ayları uygun olur. Savaşta ölen Anzakların yakınlarının "şafak ayini" nedeniyle bölgede olduğu bugünler de gezi için ideal.

NEREDE KALINIR?

Kolin Hotel, bölgedeki mevcut oteller arasında en iyisi. Çanak Hotel şehrin merkezinde, çatı katında güzel bir manzarası var. Gelibolu Yarımadası’nda kalacaksanız Gallipoli Hotel’i deneyebilirsiniz. Otel, Eceabat’a 13 km. kala deniz kenarında bulunuyor. Alçıtepe, Seddülbahir ve Kilitbahir köylerindeki köy pansiyonları da tercih edilebilir.

NE YENİR?

Yörenin ve boğazın en çok tercih edilen yemeği, denizden çıktığı gibi kömür ateşinde ızgarası yapılan ve yenirken temizlenen "sardalye kebabı". Deniz tarağı ile yapılan "tarak pilavı", torik ve palamut lakerdası, beyaz etli balıklardan kırlangıç, iri kefal, çarpan balık (iskorpit), mezgit, dülger gibi çeşitlerden ya da ayrı ayrı yapılan balık çorbası da yenilebilir. Tuzlu balık ve sardalye balık konserveleri, yanınıza alabileceklerinizden. Gökçeada ve Bozcaada üzümleri ile burada yetişen üzümlerden, geleneksel yöntemlerle imal edilen şaraplar tadılmalı. Asma yaprağında sardalye, peynir helvası ve yoğurtlu kavurma kesinlikle unutulmamalı.

NE ALINIR?

Çanakkale’den eski el sanatları ürünlerinden, seramik çanak, çömleklerden, Bozcaada ve Gökçeada’da imal edilen şaraplardan satın almadan dönmeyin.

GEREKLİ TELEFONLAR

İl Turizm Müdürlüğü: (286) 217 50 12 Çanakkale Şehir Hatları: (286) 217 18 15 Turizm Danışma Müdürlüğü: (286) 217 11 87 Kolin Hotel: (286) 218 08 08 (www.kolinhotel.com)

Çanak Hotel: (286) 214 15 84

Boncuk Otel (286) 576 82 92

Otel Yelken (286) 566 10 22

Selçuk YAŞAR