Erdal Fernergiz
Selin Irmak KAÇMAZ
Namlı noel pazarlarının nefis çörekleri
Noel pazarlarının ışıl ışıl süsleri ne kadar cezbediciyse, birbirinden nefis çörekleri de o kadar baştan çıkarıcı. Sadece bir ay boyunca Noel dönemi için yapılan çöreklerin en iyisini tatmak için insanlar kilometrelerce öteden akın akın bu kentlere geliyor. Bu nefis çörekler kentlerinin adını hem akıllara, hem damaklara kazıyor. Ancak doğru yerde, doğru çöreğin peşine düşmek apayrı bir uzmanlık gerektiriyor. İşte bu minik ‘Noel çörekleri kılavuzu’ damaklarınızı şenlendirirken bir iki bilgi kırıntısını da çörek kırıntılarının arasına katacak...
Nürnberg, Almanya
Elisen Lebkuchen olarak da bilinen Nürnberger Lebkuchen Noel çöreklerinin kraliçesi, üstüne yok, en iyisi Haeberlein-Metzger markası. Çörek kutuları saklanmalı, öylesine güzel, eski antika olanları bit pazarında bulabilirsiniz. Unutmayın ki tezgâhlarda ev yapımı Lebkuchen çörekleri de var. Tatlıdan içiniz bayılırsa çörekler kadar ünlü olan Nürnberg sosislerini unutmayın. Sıcak mangallarda sizi bekliyor.
Dresden, Almanya
Ünlü Stollen kekinin doğduğu yer Dresden her yıl en iyi kek, en büyük kek derken bir de Stollen güzeli seçiyor. Bu yıl 9 Aralık en iyilerin seçildiği kritik gün. Mayalı hamurdan yapılan bu Noel keki ortası geleneksel olarak badem ezmesi dolgulu, bir de üzerine erimiş tereyağı dökülüp kek içine emdiriliyor, üstüne pudra şekeri derken kış soğuklarında tam bir kalori bombası.
Aachen, Almanya
Aachen Printen iki tür yemek için yapıldığında blok tuğla gibi dümdüz ama kalıplarla yapıldığında birer sanat eseri, yemek değil duvara asmak, Noel köşesini süslemek için.
Noel'in en renkli ve neşeli adresi
Basel, İsviçre
Basel kentinin medar-ı iftiharı Leckerli çöreklerinin süsle püsle işi olmaz, aksine benim şanım tadımda der. Ufak dikdörtgenlere kesilen ve üzeri incecik buzlu bir şeker glasür ile kaplanan ballı baharatlı Basler Leckerli gerçekten tadıyla damaklarda kalır.
Strasbourg, Fransa
Fransa’da çörekten çok kekler hakim. Pain d’Epice tam anlamıyla baharatlı ekmek demek ama ekmekten ziyade çok yoğun bir kek gibi. En güzelleri Alsas bölgesinde yapılıyor. Kaz ciğerinin tipik eşlikçisi, ama bence asıl bizim kaymakla güzel oluyor.
Siena, İtalya
Yassı yuvarlak pide kalınlığında Panforte kuvvetli ekmek anlamında, bazen biberli ekmek anlamında Panpepato denirmiş. Badem, fındık, çam fıstıkları, ceviz ve kuru meyveler ile yoğun mu yoğun, üzerinde diş kalacak cinsten.
Budapeşte, Macaristan
Mézeskalács Budapeşte’nin dantel gibi işlenmiş süslü ballı çöreği, öyle ki kimi zaman ortasına ufak bir ayna parçası da yapıştırılan çöreği insanın Noel ağacına ya da pencereye asası geliyor. Ballı çöreklerinizi yemeğe kıyamıyorsanız Noel tezgahlarında sıcacık ateş üzerinde döndüre döndüre yapılan tarçınlı şekerli Kürtőskalács yiyin, çöreğinizi eve süs diye götürün.
Torun, Polonya
Polonya’nın Torun kenti pek Noel pazarları listesinde yer almasa da kentin zencefilli çöreği için özel bir müzesi var. Pierniki toruńskie diye adlandırılan çöreklerin sırrı bal ve baharat, ancak formülü gizli tutuluyor. Müzeye giderseniz kürator Anna Kornelia Jedrzejewska’ya selam söyleyin, yaşayan müze uygulaması kapsamında bir çörek yapma kursuna bile katılabilirsiniz. Müze için kente gidemeseniz bile Polonya’da ziyaret edeceğiniz her kentte Torun’un zencefilli çöreklerini bulabilirsiniz, o denli meşhur. (https://muzeumpiernika.pl/en)
Bergen, Norveç
Tamamen zencefilli çörekten yapılmış bir kent görmeye ne dersiniz? O zaman hedefiniz Bergen’de her yıl kurulan Pepperkakebyen. Tam 2000 tane kurabiye evden kurulu bu minyatür şehirde arabalar, tren, hatta havaalanı ve uçaklar bile kurabiyeden. Tüm İskandinav ülkelerinde olduğu gibi Norveç’te Noel için hazırlanan baharatlı çöreklere biberli kurabiye deniyor. Bu pepperkaker kenti ise çocuklar için tam bir cennet.
Çöreğin ‘3 B’si:
Bal, biber, baharat
Noel çöreklerinin ortak noktası bal ve baharat. Bal şeker hiç olmadığı ya da çok pahalı olduğu için uzun yıllar yegâne tatlandırıcı olmuş. Baharatlar ise bir zamanlar altın değerindeymiş, bu yüzden Noel gibi çok önemli bayramlarda hediyelik çörekler için prestij unsuru olarak kullanılırmış. Ortaçağ döneminde Tanrı’nın dünyayı yarattığı yedi güne atfen en az yedi baharat olması gerekirmiş.
Zamanla zenginlik göstergesi olarak baharat sayısı artmış. Çoğu kez Avrupa’ya ilk gelen baharat karabiber olduğu için çörekler biberli yapılırmış. Bu yüzden pek çok yerde hala Noel çörekleri biberli çörek, Pfefferkuchen, Pfeffernüsse, pepparkakor hatta Biberli olarak anılıyor. Biberin yerini zamanla başta zencefil ve tarçın, sonra yerine göre karanfil, kakule, kişniş, anason, yıldız anason, muskat, muskat çiçeği, yenibahar, portakal ve limon kabuğu karışımları almış.
Fotoğraflar: Alamy