Libya keşfedilmeyi bekleyen ülke

Her sene birkaç uzun yurtdışı geziye gidiyor. Onunla konuşmak istedim, çünkü daha önceki röportajlarımda rastlamadığım bir ülkeydi Libya. Turistsever bir ülke olup, çıkmış: "Libya görünce mutlu olunan, herkesin harika Fransızca konuştuğu bir ülke. 20 senelik ambargodan sonra turist çekmek için çok çalışıyor. Hırsızlık olmasın diye her gruba bir turizm polisi eşlik ediyor."

Ben Libya’yı Türk şirketlerinin inşaat sahası ve Kaddafi’nin bağnaz ve despot ülkesi olarak bilirim. Nereden aklınızca geldi oraya turistik bir seyahat?

- İnsanlarda böyle bir şartlanma var ama o şeriat kuralları yok artık. Yeşil Devrim’in üstünden 36 sene geçti. Kuzey Afrika’da Mısır’ı, Tunus’u, Fas’ı gördük. Bir alt sıraya geçmeden önce Libya’yı da görmemiz gerekiyordu. Afrika’yı katman katman keşfediyoruz.

Nedir Libya’nın turistik değerleri?

- Antik Yunan ve Roma şehirleri, Osmanlı’dan kalanlar, mozaikler, üç farklı çöl... Sırf mozaikler için bile gidilir.

UNESCO’nun Dünya Mirası Listesi’ndeki beş yer Libya’da: Leptis Manga, Sabratha, Cyrene, Gıdamış ve Akakus Mağaraları.

Trablusgarp’tan mı başladınız gezmeye?

- Evet. Kalenin içinde çok önemli bir müze var, Cemahiliye. Libya’da bulunmuş en önemli mozaiklerden heykellere, çok önemli eserler var. Kalenin hemen arkasında Osmanlı döneminde inşa edilmiş çarşılar var, birinin ismi Türk çarşısı. Türk Hapishanesi, Osman Paşa Medresesi, Turgut Sokağı ve hamamları da gördük. İskender Paşa Hamamı çok önemli. Kentte yeni yerleşim de var, uluslararası zincir otellerin inşaatları hızla devam ediyor.

Turistlerle araları nasıl, alışıklar mı?

- Alışkınlar turiste. Diyorlar ya, bizdeki türbanlar Libya stili bağlanıyor diye. Yok öyle bir şey. Kaddafi’nin eşinin bir sürü başı açık fotoğrafını gördük. Öyle kadınların başı kapalı falan değil. Hatta son gün, beş kadın tek başımıza erkekler kahvesinde oturduk. Eminim turizm biraz daha yol alınca, büyük otellerde içki servisi de yapılacak. Türkleri çok seviyorlar, her yer cıvıl cıvıl.

Tarblusgarp’tan sonra nereye gittiniz?

- İlk önce Pentapolis (Beş Şehir) başlığı adında toplanan beş Antik Yunan kentini gördük: Tokra, Tulmeyse, Berka, Cyrene ve Apollonia. Tulmeyse deniz kenarında, girişinde bir müzesi var. Sütunları ayakta olan bir büyük saray var. Yerlerde de mozaikler. Apollonia burada yaşasam diyeceğiniz bir yer.

Akdeniz’in kıyısında muhteşem şehirler inşa etmişler desenize.

- Aynen öyle. Bunlar Yunan’dı, Roma kentleri de gördük. Leptis Magna mesela; bizdeki Efes’in çok daha gelişmişi. İmparator Septemus Severus burada doğduğu için kentine çok önem vermiş. Bu şehirlerin bu kadar iyi korunmuş olmasının en büyük sebebi kum altında olmaları. Sabratha da kum altından çıkarılmış bir şehir. Oradaki Bes Tapınağı bütün görkemiyle aynen duruyor. Bir de o dönemlerde çok önemli olan okyanus banyoları var, hepsinin zemini müthiş mozaiklerle kaplı.

Gördüğünüz tüm şehirler Yunan ve Roma döneminden mi kalma?

- Hayır. Gıdamış’ı gördük mesela. Mardin nasıl bambaşka bir şehirse, Libya’da da Gıdamış öyle. Gıdamışlı erkekler evi kadına teslim eder, gerisine karışmazmış. O yüzden süslemelerde kırmızı renk ve motifler ağırlıklı. Kadınlar sokağa çıkmadığı için şehri damdan dama gezebilirlermiş.

Çöl nasıldı?

- Üç tip çöl var; kaya çölü, kum çölü ve taş çölü. En çok kum çölü etkiledi beni. Öyle ki, o yoldan sadece siz geçiyorsunuz, çünkü arkanızdan rüzgar kapatıyor hemen. Görsel bir oyun gibi. Bir gece çölde kaldık. O gece şoförler eğlence düzenlediler. Koca tefler çıktı, müzikler çalındı. Erkekler çok güzel dans ediyor. O gece gökyüzü örtü oldu bize.

HER YEMEKTE LİBYA ÇORBASI

Çok özel ve farklı yemekleri yok ama her yemekte Libya Çorbası diye bir şey veriyorlar. İçinde arpa şehriye, domates ve maydanoz var. Onun dışında bol bol kuskus pilavı ve ismini bilmediğim çok güzel balıklar yedik. Köfte, kebap bol bol var zaten.

FİZAN GERÇEKTEN UZAKMIŞ

Osmanlı’nın sürgün yeri olan Fizan’ı da gördük. Aramızda şakalaştık hatta, böyle sürgüne can kurban diye. Ama şaka bir yana, o günün koşullarında hakikaten ücra bir yer. Fizan’da çok güzel vahalar var. Serap görüyorum sanıyorsunuz ama gerçek.

MAVİ PEÇELİ ERKEKLER

Tuarekler, mavi peçeli erkekler olarak da biliniyor. Bedevi kültürünün çok önemli bir parçası. Kadınlı erkekli gruplar halinde geziyorlar. Erkekler dans gösterisi yapıyor, kadınlar tef çalarak, zılgıt çekerek eşlik ediyor onlara.

En sevdiği 5 yer

á Antigua (Guatemala) á Hiva (Özbekistan) á Petra (Ürdün) á İsfahan (İran) á Kudüs (İsrail)

seyahatte ne okuyor

Gitmeden önce bol bol gideceği yeri çalışıyor. Gittiği zaman orayla ilgili kitaplar okumaya devam ediyor.

ne dinliyor

Gittiği yerde mutlaka yerel müzikleri dinliyor ve bol bol CD alıyor.

ne giyiyor

Lahana usulü, kat kat giyiniyor. Bol cepli pantolonlar onun için vazgeçilmez.

ne yiyor, ne içiyor

Midesinin kaldırdığı her şeyi deniyor. Örneğin Çin’deki kızarmış akrepler bu listede değil. Yerel içkileri mutlaka içiyor, halkın gittiği ana caddede olmayan barları tercih ediyor.

neyle seyahat ediyor

Ona kalsa her yere trenle gidecek ama o kadar vakti yok. Yurtiçinde kendi otomobilini ve uçağı tercih ediyor.

nerede kalıyor

Merkezi konumlu, yürüme mesafesindeki otelleri tercih ediyor. Yerel özellikleri taşıyan otelleri de seviyor.

kimle seyahat ediyor

Fest Travel ile gittikleri gezilerde oluşmuş bir arkadaş grubu var. O altı kişi her yere birlikte gitmeye çalışıyor.

çantasının olmazsa olmazları

Harita, vitamin, Fatima’nın eli ve ufak bir ayıcıktan oluşan uğurları, fener, not defteri.