Ä°ÅŸte en iyi kültür molaları

Bu hafta kimi dünyaca tanınan, kimi yeni yeni keÅŸfedilen Türkiye'nin 10 kültür hazinesinin listesini yayınlıyoruz. Ancak bu listeyi jüri belirlemedi. 5. yılını kutlayan Voyager Dergisinin hazırladığı En Ä°yi 100 sayısından aldık. Seyahat konsepti, etnik seyahat, otel, kent kategorileri içinde yer alan En Ä°yi Kültür Molası listesi okullarda yarıyıl tetilinin yakınlaÅŸtığı bugünlerde veliler için de iyi bir rehber olacak. Ä°ÅŸte Ayasofya Müzesi'nden Bergama harabelerine, Antakya'nın mozaiklerinden Mardin'in taÅŸ evlerine 'ölmeden görsem' diyeceÄŸiniz yerler. EN Ä°YÄ° 101. Ayasofya2. Mozaik Müzesi (Antakya)3. Metropolis4. Aizanoi5. Mardin6. HattuÅŸaÅŸ (BaÄŸazköy)7. Ä°znik8. Bergama9. Assos10. Apollon TapınağıAYASOFYA10 bin işçi beÅŸ yılda yaptıBizans döneminin en büyük eserlerinden biri olan Ä°stanbul Sultanahmet Meydanı'ndaki Ayasofya, I. Konstantinus döneminde inÅŸa edildi. AhÅŸap çatılı inÅŸa edilen yapı 15 Åžubat 360'da açıldı ancak bir ayaklanmada tamamen yandı. II. Teodosios tarafından onarılan Ayasofya 415 yılında yeniden açıldı. I. Justinianus döneminde yine bir ayaklanma sırasında yanan Ayasofya'nın yeniden inÅŸası için Miletos'lu (Sökeli) Isidorosile ile Tralles'li (Aydınlı) Anthemios adlı iki mimar görevlendirildi. Yapı, 100 ustabaşı yönetimimde çalışan 10 bin işçinin beÅŸ yıllık çalışması sonucunda bitirildi. 27 Aralık 537 günü yeniden açıldı. Bugün yerli yabancı yüz binlerce gezginin ziyaret ettiÄŸi yapı, daha sonraki dönemlerde de çeÅŸitli onarımlar gördü. 916 yıl kilise olarak iÅŸlevini sürdüren Ayasofya, Ä°stanbul'un fethiyle birlikte camiye dönüştürüldü. Osmanlı yönetiminde 481 yıl cami olarak kullanılan Ayasofya yeni eklenen bölümleri, minareleri ve onarılmış haliyle 1935'ten bu yana müze olarak turizmin hizmetinde. Müze her gün 09.30-16.30 arasında gezilebilir. Sultanahmet Meydanı 34400 Ä°stanbul. Tel; (0212) 522 1750, (0212) 522 0989. ANTAKYA MOZAÄ°K MÃœZESÄ°Dünyanın önde gelen mozaik müzelerindenGeçmiÅŸteki günlük yaÅŸam hakkında bilgi sahibi olmak isteyenlerin mutlaka görmeleri gereken yerlerden biri Antakya Mozaik Müzesi. Özellikle Roma döneminden kalan ÅŸaşırtıcı derecede güzel ve iyi korunmuÅŸ mozaikleri o dönemin yaÅŸamından izler taşıyor. Hayvan avlarının nasıl yapıldığını, söylenceleri, mevsimleri, dönemin kahramanlarını anlatıyor. Hitit ve Asur döneminden kalma taÅŸtan, altından ve diÄŸer malzemelerden yapılmış eserler de yer alıyor. Mozaiklerin bir bölümü eksik. Ancak bu eksiklikler bile müzenin dünyanın sayılı mozaik müzelerinden biri olmasını engellemiyor. Müzenin paha biçilmez parçalarından biri de M.S. II. yüsyılda yapılmış olan Mevsimler MozayiÄŸi. Ancak yer darlığı nedeniyle pek çok çini hálá sergilenemiyor. Pazartesi hariç her gün 08.30 - 16.30 arası açık. GiriÅŸ 5 milyon, indirimli 1.5 milyon TL. Tel; (0326) 214 6867METROPOLÄ°SAna tanrıça kentiM.Ö. 725 dolaylarında kurulmuÅŸ bir Ana Tanrıça Kenti Metropolis. Geç Helenistik dönemde altın çağını yaÅŸamış, Roma döneminde Ä°mparator Augustus onuruna sunaklar dikilmiÅŸ, Bizans döneminde psikoposluk merkezi olmuÅŸ. Metropolis'te 1989'dan bu yana sürdürülen kazılarda kentin kuruluÅŸ tarihçesine ait önemli bulgular elde edildi. Bizans Hellenistik yapı katlarının altında, Geometrik ve Arkaik ÇaÄŸ'a ait malzeme ile birlikte tarih öncesine ait parçalar bulundu. Akrapol'de ele geçen Geometrik ve Arkaik ÇaÄŸ'a ait seramik malzemesi, Metropolis'in milattan önce 725'lerde kurulduÄŸunu ortaya koyuyor. Metropolis, Ä°zmir'in güneyinde, Torbalı ilçesine baÄŸlı Yeniköy sınırları içinde. Ä°zmir-Torbalı'dan Yeniköy dolmuÅŸlarıyla, özel otomobiliyle gidenler ise Ä°zmir otobanında Torbalı sapağından girip Yeniköy'e devam ederek Metropolis'e uluÅŸabilirler.AÄ°ZANOÄ° (Çavdarhisar/Kütahya)Roma Ä°mparatorluÄŸu’nun zengin kentiErken Bizans döneminde pisikoposluk merkezi olan kent, Roma Ä°mparatorluÄŸu döneminde de tahıl, ÅŸarap ve yün ürünleriyle yükselen zenginliÄŸin kentiydi. Aizanoi'de ilk bilimsel kazılar 1926 yılında Alman Arkeoloji Enstitüsü tarafından baÅŸlatıldı. Aizanoi'nin en önemli yapısı kuÅŸkusuz Zeus Tapınağı. Mimari açıdan Anadolu'da baÅŸka bir benzeri olmayan bir Roma yapısıdır. Agora ve galeriler bugün evlerin bahçelerinin altında birer hayalet yapı olarak duruyor. Tapınağın bahçesinde her biri ayrı desenlerle süslü kapı biçimindeki mezar taÅŸları ziyaretçilerin dikkatini çekiyor. Tapınağın ismi, Azan adlı mitoloji kahramanı, Su Perisi Erato'yla efsanevi Kral Arkas'ın birleÅŸmesinden doÄŸmuÅŸ ve zamanla 'Azan sözcüğü' Aizanoi'ye dönüşmüş. Kütahya ÅŸehir merkezine 57 kilometre uzaklıkta.Ä°l Kültür Müdürlüğü Tel: (0274) 223 6213, fax; (0274) 223 5513.MARDÄ°NSüryani mimarisinin doruÄŸuTürkiye'de Süryaniler’in en yoÄŸun yaÅŸadıkları yerler olarak Mardin ve Midyat bilinir. Yüzyıllardır Süryaniler’in anavatanı olarak bilinen bu bölge bir oya gibi geometrik ÅŸekiller, bitki desenleri iÅŸlenmiÅŸ kesme taÅŸtan binaları, merdivenli ve uzun, ana caddeye paralel inen gölgelik sokakları ile Süryani mimari dehasının ve taÅŸ iÅŸlemeciliÄŸinin doruk noktasına ulaÅŸtığı kentlerdir. TaÅŸ iÅŸlemeciliÄŸi Mardin'de yok olmaya yüz tutmuÅŸ, beÅŸ-altı usta ile ayakta kalma savaşı veren bir zanaat haline gelmiÅŸ durumda. 1900'lü yılların baÅŸlarında bölgeden Türkiye dışına baÅŸlayan Süryani göçü, bu sanatın kaybolmasında en önemli etkenlerden birini oluÅŸturuyor. Kültür Ä°l Md. tel; (0482) 212 2852, Turizm Ä°l Md. Tel; (0482) 21 27406. Diyarbakır'a uçakla, oradan karayoluyla ulaşılabilir. Diyarbakır Mardin 96 km. Ä°stanbul- Mardin 1448 km, otobüsle 15 saat. HATTUÅžAÅž (BoÄŸazköy)Ä°mparatorluk baÅŸkentiBronz ÇaÄŸ'da burada (BoÄŸazköy) burada yaÅŸayan Hattiler tarafından kurulmuÅŸ ve daha sonra Hititlerin eline geçmiÅŸ bir kent. Büyük Tapınağın kuzeyinde Hatti döneminden kalmış Karum kalıntıları görülebilir. BoÄŸazköy'de bulunan en eski Hitit belgesine göre HattuÅŸa M.Ö XVIII. yüzyılda Kussara kenti kralı Anitta tarafından yıkılmıştı. Ancak Hamurabi dönemine ait bir mektuptan kral Anitta'nın ölümünden kısa bir süre sonra, Hititlerin HattuÅŸa'ya yerleÅŸtiklerini ve adını HattuÅŸaÅŸ olarak kendi dillerine uyarladıkları biliniyor. HattuÅŸa'yı yıkan Kussara kenti kralı Anitta 'Benden sonra kral olacak kiÅŸi eÄŸer HattuÅŸa'ya yerleÅŸirse onu fırtına tanrısı çarpacak' diye kenti lanetlemiÅŸti.Çorum'un 45 km. güneyinde BoÄŸazköy'den 34, Ankara'dan210 km. uzaklıkta. Karayolu ile Ankara'dan 2,5 saat.Ä°ZNÄ°KHellenistik dönemden miras müze kentBütün Helenistik çaÄŸ kentleri gibi Ä°znik de Miletli kent planlamacısı-mimar Hippadomus'un eseri. Ä°znik, Hıristiyanlığın yayılışında önemli rol oynayan kentlerin başında gelir. Anadolu'daki en önemli Roma eserleri arasında sayılan kentte, 7. konsülün toplandığı mekan olan H.Sophia Kilisesi, Bizans döneminden kalan en önemli yapıdır. Kayı Boyu aÅŸiretinin Ä°znik çevresindeki kaleleri ele geçirmesiyle artık Bizans'tan yardım umudu kalmayan Nikara komutanı, kenti 1331'de Orhan Bey'e teslim etmiÅŸ ve kent bir süre beylik merkezi olmuÅŸ. Orhan Bey'in Çandarlı Kara Halil PaÅŸa'yı Ä°znik'e kadı olarak ataması kentin bir ilim merkezi olma sürecini baÅŸlatmış. Daha önce Nicea olarak bilinen kantin ve gölün adı Türkler tarafından Ä°znik'e dönüştürülmüş. Müze Caddesi, Ä°znik/Bursa. Tel; (0224) 757 1027. Her gün 08.00 - 16.30 arası açık, giriÅŸ 1 milyon TL.BERGAMABir zamanların askeri üssüBakırçay Havzasında kurulu Bergama kentinin tarihi milattan önce 3000 yıllarına kadar dayanır. Ä°skender, Perslerin 213 yıl süren egemenliÄŸine son verir ve Bergama'nın kaderi deÄŸiÅŸir. Ä°skender'in ölümünden sonra genarali Lysimakhos, Bergama'yı askeri bir üs haline getirir. Bergama'nın tarihi Galatlara ve Suriye kralına karşı kazanılan zaferlerle doludur. Athena tapınağı bu zaferlerin anısına dikilen anıtlarla doludur. II. Eumenes döneminde yapılan kütüphane dönemin en önemli isimleri Aristoteles ile Theopnerosto'nda kitaplarına kavuÅŸunca dünya çapında tanınan bir kütüphane olur. Bergama'nın bilinen en eski tapınağı M.Ö. IV yüzyılda inÅŸa edilen Athena tapınağıdır. Bugün sadece temelleri görülen tapınakta bir zamanlar Bergama krallarının sanat koleksiyonları, adak eÅŸyaları, düşmanları Galatlar’ın silahlarını gösteren kabartmalar bulunuyordu. Ä°stabul'dan 550 km. Ankara'dan 530 km. uzakta. Ä°stanbul'dan feribotla Bandırma üzerinden gidilebilir. Bandırma-Balıkesir 250 km.ASSOS2000 yıldan sonra kullanımdaAssos'taki antik tiyatro dört buçuk yıl süren bir çalışma sonucunda ortaya çıkartıldı. Nekropol alanında açılan bölümlerde M. Ö. VI. ve IV. yüzyıla kadar uzanan küp ve lahit mezarlar çıkartıldı. Bu mezarlarda bulunan insan kalıntıları ve mezar hediyeleri Çanakkale Müzesi'ne teslim edildi. 2000 yıl sonra yeniden kullanılması amacıyla 1996 da yeniden onarım çalışmaları baÅŸlatılan antik tiyatro, 10 ayda 1500 kiÅŸi ağırlama kapasitesine kavuÅŸturuldu. Yapının mozaiklerle kaplı tavanı ile Athena tapınağının altı sütununun onarımı devam ediyor. 1995 yılında kazılara baÅŸlanan ve kısa sürede gün yüzüne çıkan Assos, 26 Eylül 1998 tarihinde gerçekleÅŸtirilen Devlet Opera ve Balesi özel gösterimi ile kültür ve sanat günlerine kavuÅŸtu.Assos Ä°stanbul'dan 400 km, Bursa'dan 300 km, Ä°zmir'den 270 km, Çanakkale'den ise 100 km uzaklıkta.APOLLON SMÄ°NTHEUS TAPINAÄžIMüze kışın kapalı tapınak hep açıkÇanakkale-Gülpınar da yer alan Apollon Smintheus Tapınağı, gerek mimarisi gerekse heykeltıraÅŸlık eserleriyle önemli bir yere sahip. Tapınağın restorasyon ve çevre düzenlemeleri projesi 1998 yılından bu yana devam ediyor. Proje, Ankara Ãœniversitesi Dil ve Tarih CoÄŸrafya Fakültesi Arkeoloji Bölümü Öğretim Ãœyesi Prof. Dr. CoÅŸkun Özgünel baÅŸkanlığındaki bir ekip tarafından yürütülüyor. Tapınak, 1866 yılında yapılan kazılardan sonra unutulmuÅŸ, üzerine zeytinyağı fabrikaları yapılmış, bahçe olarak kullanılmış ve mermerleri yakılarak kireç yapılmış. Gülpınar Apollon Smintheus Tapınağı yıl boyunca gezintiye açık. Tapınak müzesi ise sadece yaz aylarında arkeolojik kazılar yapılırken 06.30 - 19.30 arasında ziyaret edilebiliyor. Â