İstanbul Yazıları

Yıldız Parkı'na olanlar

Yıldız Parkı içinde mimari değeri yüksek düzenlemeler akıl almaz bir biçimde tahrip ediliyor. Sanki çevre düzenlemeleri kültür varlığından sayılmıyor.

(...) Mimaride esin kaynağı doğa olan Art-Nouveau akımının en ilginç örneklerinden biri, Yıldız Parkı vadisinin içinde bulunan yapay su oyunları sistemidir. Tamamen doğadaki taşları, kayaları, mağaraları, küçük gölleri, şelaleri gene doğanın içinde yapay olarak canlandırmayı sağlayan bu düzenleme parkın en önemli mimari karakteristiklerinden biri. Bu yapay doğa düzenlemeleri aynı zamanda (asker kökenli) birçok ressamın tablolarına esin kaynağı olmuş. 1940'tan sonra yeşil alanların, yapıların üçe bölünerek bir bölümünün belediyeye intikal etmesinden sonra da bu düzenlemeler bir değişim geçirmeden korunmuş ve zamanımıza kadar gelmiş.

Mevcut topografyayı oluşturan parkın ortasındaki vadi içindeki yapay su oyunları sistemi bugün bu alanın halka açık bölümünün en önemli unsuru. Su mimarisiyle ilgili düzenlemeler Yıldız kompleksi içinde en az yapılar kadar önemli.

Bugün parkta göletlerin su seviyesini yükseltmek ve içlerine toprak dökülmesini engellemek amacıyla olduğunu tahmin ettiğimiz bir inşaat işi yapılmaktadır. Oysa belirttiğimiz gibi, bu mimari çevre düzenlemelerinin temel özelliği mevcut topografyayla bütünleşme ve doğadaki güzelliklere öykünerek yapay bir çevre yaratma amacıdır. Bu yüzden, örneğin klasik dönem mimarisinde olduğu gibi, yüksek havuzlar, parabet duvarları, bordürler yer almaz. Tam tersine, su tıpkı doğada olduğu gibi, çukurluklarda yer alır ve toprak ile su duvarlarla ayrılmaz. Toprak, dal, yaprak da suyun içine dökülürse dökülür. Yükseklik farklarının olduğu yol, köprü, geçit kenarlarında bile ağaç taklidi bordürler yer alır.

Bugün yapılan uygulama bu mantığı, korunması gereken bu özelliği tamamen ortadan kaldırmakta ve son derece kötü bir işçilikle Yıldız Parkı'na büyük zarar vermektedir. Bu uygulamanın Yıldız Parkı için bir daha geri dönülemeyecek biçimde bir tahribat yaratacağını gördüğümüzü belirtmek istiyoruz. (...)

(İstanbul Dergisi. Temmuz 1999)