Gladyatörlerin ÅŸehri: Kibyra

M.Ö. 300'lü yıllarda Milaslı göçmenler tarafından şimdiki bulunduğu bölgede kurulduğu düşünülen Kibyra Antik Kenti, dünyanın en önemli antik kentleri arasında gösteriliyor. Köklü bir devlet geleneğini ve kadim bir kültürün izlerini günümüze kadar taşıyan kentin, aynı zamanda birçok medeniyete ev sahipliği yaptığı da belirtiliyor. Hatta Gölhisar gölünün kenarında Uylupınar ismi verilen bölgede yer alan erken Kibyra’nın tarihinin çok daha eskilere dayandığı düşünüldüğünde, antik kentin uygarlık tarihindeki yeri çok daha iyi anlaşılabilmektedir. 

25 KENTÄ°N YARGI MERKEZÄ°
Oldukça stratejik bir bölgede bulunan kent aynı zamanda bölgenin yargı merkezi misyonunu da üstlenmiş. Roma imparatorluğu devrinde bölgedeki 25 kentin yargılama merkezi konumunda bulunan Kibyra’da odeon binası aynı zamanda bölge mahkemesi olarak da işlev görmüş. Roma'nın bölgeye atadığı vali, idari merkez Efes'te bulunurken mahkeme başkanı ise Kibyra kentinde bulunuyormuş. Antik çağda at yetiştiriciliği alanında o kadar nam salmış ki 'hızlı koşan atların şehri' olarak anıla gelmiş. Aynı zamanda Kibyra’da demir işçiliği de bir meslek olmaktan öteye geçerek sanatsal bir boyuta ulaşmış. Ünlü coğrafyacı Strabon’un bilgilerine göre Kibyra önemli bir askeri güce sahipmiş. Öyle ki bölgede üç diğer antik kentle birlikte kurduğu ittifaka 30 bin civarında piyade ile 2 bine kadar atlı asker gönderebiliyormuş.

GLADYATÖRLER DİYARI
Yapılan arkeolojik çalışmalar neticesinde M.Ö 1'inci yüzyıldan itibaren stadyumundaÂgladyatör dövüşlerinin yapıldığı anlaşılmış. Kazı çalışmaları sonrasında ortaya çıkarılan frizlerde çok sayıda gladyatör frizleri bulunmaktadır. Hatta kentin nekropol bölgesinden stadyuma doÄŸru gidilen anıtsal yol istikametinde çok sayıda gladyatör mezarının bulunduÄŸu anlaşılmakta. 

Antik şehre girerken sol tarafta bulunan stadyum, 'U' formundaki yaklaşık 200 metreye varan pist uzunluğu ve yaklaşık 12 bin kişilik kapasiteyle Anadolu’nun en ihtişamlı beş stadyumundan birisi olarak kabul ediliyor.  Roma İmparatorluğu döneminden önce çeşitli sportif faaliyetler amacıyla tercih edilen stadyum, daha sonra gladyatörlerin dövüşlerinin sergilenmesi için de kullanılmış.

DÃœNYANIN EN BÃœYÃœK ODEONU KIBYRA'DA
Antik çağlarda müzik ve konserlerin düzenlendiği salonu ifade eden Odeon'un dünyada bilinen ölçüleriyle en büyüğünün burada olduüunu biliyor muydunuz ? Kibyra'nın odeon binası yaklaşık 3 bin 500 kişilik kapasitesiyle dünya çapında ün sahibi bir amfi tiyatro. Aynı zamanda kent meclislerinin de toplanma yeri olan Odeonlar, Kibyra'da bir ilk olarak aynı zamanda kışlık tiyatro ve uluslararası mahkemelerin yapıldığı bir bina olarak da kullanılmış. Kibyra'nın ilkleri bununla kalmıyor. Odeon binasının orkestra salonunun zeminlerinde 'opus sectile' yöntemiyle renkli mermer döşenerek inşaa edilen medusa figürlü mozaik de dünyada zemine döşenmiş ilk medusa figürü olarak kabul ediliyor.

BAŞ DÖNDÜREN BİR TİYATRO
Kibyra kentinin tiyatrosunun en önemli özelliklerinden birisi oturma kısımlarının oldukça dik bir konumda yerleştirilmiş olması. Özellikle tiyatronun en yüksek bölümünden sahne kısmına bakıldığında keskin bir yükseklik dikkat çekiyor. Tiyatronun hemen bitişiğinde sonradan kiliseye çevrildiği anlaşılan tapınak kalıntıları da görülebiliyor.

ANADOLU'NUN EN BÃœYÃœK HAMAMLARINDAN BÄ°RÄ°SÄ°
Kibyra'nın hamamı da sahip olduğu özellikleriyle oldukça ünlü. En az 1800 yıllık bir geçmişi olduğu düşünülen hamam, Roma döneminde inşaa edilmiş. 2 bin 600 metrekaresi ana yapıyı oluşturan hamamın toplam büyüklüğü yaklaşık 5 bin 400 metrekare.  Hamam, kentteki stadyum ve odeondan sonra en büyük üçüncü yapı olarak gösteriliyor. Hamamın en önemli özelliği ise kapladığı alan bakımından Anadolu’nun en büyük hamamlarından biri olması. Hamamda ısıtma sistemi alttan mermerlerin ısıtılması şeklinde tasarlanmış.

NASIL GÄ°DÄ°LÄ°R
Antalya üzerinden Çavdır - Denizli yol güzergahını takip ederek Gölhisar'a gelerek buradan da Kibyra antik kentine rahatça ulaşabilirsiniz. Ankara tarafından ise Afyonkarahisar - Burdur karayolundan 

Gölhisar-Fethiye istikametini takip ederek Gölhisar’a ulaşmak mümkün. İzmir - Aydın - Denizli güzergahından ise Acıpayam-Gölhisar hattını takip ederek Kibyra Antik Kenti'ne varabilirsiniz.

Yazıma katkılarıyla destek veren Kibyra Antik Kenti Kazı Başkanı Yrd. Doç. Dr. Şükrü ÖZÜDOĞRU ve  Gölhisar Belediye Başkanı Ramazan CANURAL'a çok teşekkür ederim.