George Washington'ın özel bira fabrikası varmış

Doktor arkadaşımın doğum günü. Yemeğe çıkacağız. ‘‘Aman sosyetik bir yer olmasın, bağırmadan konuşacağımız sakin bir lokantaya gidelim’’ diyor.Manhattan'ın güney ucunda uzun yıllar New York süpermarketlerine toptan et satan ‘‘Meat Market’’e iniyoruz. Sanatçı taifesi, finans-borsa kuruluşlarının ve yeni zengin gençlerinin ilgisi üzerine mezbaha gözde bir yerleşim merkezine dönüşmüş. Et kesimi yapılan binaların yerinde şimdi apartman, sanat galerileri, butikler ve etnik lokantalar var.Güneş Hudson Nehri ardında kaybolmasına rağmen sıcaklık rahat 35 derece. Neyse ki rutubet yok. Markt Lokantası'nın kaldırımüstü masalarından birine yerleşiyoruz. Midyesi, haşlama balıklarıyla ünlü bir Belçika lokantası Markt. Nehirden gelen esinti lokantanın yüksek klimalı kapalı salonunu aratmıyor.Garson yemek mönüsüyle birlikte içki listesi getiriyor. Sayfalar baştan aşağı bira isimleriyle dolu. Doktor sevinç çığlığı atıyor: ‘‘İyi seçim yapmışsın buraya gelmekle. En sevdiğim içki bira.’’ Bira merakım yok. Yılda iki bardak içiyorum desem yalan olmaz. Üstelik markalar Çince gibi, hiçbirini duymadım bu güne kadar. Tümü de Belçika birası.İncelemeyi bitiren dostum bir çırpıda bilgi veriyor: ‘‘Ben Duvel içeceğim, sen Rochefort 10 numarayı dene. Amber renkli, ipek gibi yumuşak, meyva maltlı, derin bira bu, beğeneceksin.’’ İzahatından bir şey anlamadım ama keyfini kaçırmaya da niyetim yok. ‘‘Tamam’’ diyorum. Sanki şişe şarap ısmarlıyoruz, 10 numaralının fiyatı 19 dolar. Kürdan vücutlu doktor biranın sağlığa yararlarını sıralamaya başlıyor: ‘‘Kalp hastalıkları için bire bir. Vücutta zehirleri temizler. Kolesterolü düşürür. Kalp damarlarını açar. Bira içenlerde rakı, şarap, viski tüketenlere kıyasla böbrek taşı olasılığı yüzde 40 daha az. Felce sebep olan beyin zedelenmesini büyük ölçüde önler. Yaşlılarda erken bunamanın gecikmesine yardım eder. 70 bin hemşirede yapılan bir denemede haftada üç bardak bira içenlerin yüksek tansiyonlarında önemli düşme tesbit edildi. Bira sudan daha sağlıklı. Mayayla kaynatılırken içindeki mikroplar temizleniyor. Mayalanma sırasında ayrıca çeşitli vitaminler katılıyor.’’ Bıraksam gece boyunca biranın nimetlerini dinleyeceğim. ‘‘Nice yıllara, sağlığına’’ diyerek 19 dolarlık bira bardağını kaldırıyorum.Ertesi gün üreticilerden başlayıp giriştiğim araştırmada biranın ‘Buzlu su yerine serinletici’ tanımı dışında çeşitli özellikleriyle karşılaşıyorum. Texas Tech Üniversitesi'nden Prof. Linda Raley ‘Biranın Tarihi’ adlı kitabında tarih öncesi göçebe insanların ekmek yapmasını öğrenmeden önce tahılla suyu karıştırıp bira ürettiklerini bildiriyor. Hz. Nuh dünyayı basan büyük selden korunmak için imal ettiği gemiye yiyecek yanı sıra küpler içinde bira da yüklemiş. M.Ö. 4300 yılından kalan Babil yazıtlarında 20 kadar bira tarifesi verilmiş. Eski insanlar tahıl kabuklarını yutmamak için birayı kamışla içerlermiş. Bira Babil, Asur, Mısır, İbrani, Çin ve İnka kültürlerinde başlıca içki olarak geçiyor. Asırlar önce bira Afrika'da mısırdan Meksika'da agave'den, Güney Amerika'da tatlı patatesten, Japonya'da pirinç, Çin'de buğdaydan, Asya ülkelerinde süpürge darısı, Rusya'da çavdardan üretilmiş.Biranın sağlığa yararları ilk kez Mısır'da M.Ö. 1600 yılına ait 100 kadar tıp reçetesinde bildiriliyor. Eski Romalılar Tarım Tanrıçası Ceres ile Latince kuvvet anlamına gelen ‘vis’ sözcüğünü birleştirip 'Cerevisa' adlı bira üretmişler. M.Ö. 55 tarihinde Romalı lejyonerler birayı Kuzey Avrupa'ya tanıtmışlar. Orta Çağ'ın ilk yarısında 500-1000 yıllarında zengin aileler manastırlarda bira üretmeye başlamışlar. Bira 1200 yılında Almanya, Avusturya ve İngiltere'de bir ticari ürüne dönüşmüş. 1500 sonlarında tahta geçen Kraliçe I. Elizabeth kahvaltıda sert bira içermiş.Amerika'ya birayı 1587 yılında ilk getiren İngiliz kaptan Sir Walter Raleigh. New York'ta ilk bira fabrikası 1612 yılında faaliyete geçmiş. ABD'nin birinci ve üçüncü başkanları George Washington ile Thomas Jefferson'un kendi özel bira fabrikaları varmış. Bira uzun yıllar dünya ticaretinde para yerine kullanılmış. Bira üreticileri gıda maddeleri, giyecek, tekerlekli araba alışverişinde satıcıya karşılık olarak bira dolu varillerle ödeme yapmışlar.Şimdilerde dünyada binlerce bira çeşidi var. Bira üretimine sonradan girmesine rağmen Amerika üretimde dünya birincisi. Başta Anheuser-Busch, Miller, Coors, Stroh ve Pabst olmak üzere liste başı on şirketin yıllık üretimi beş milyar litre. Amerikan üreticiler birliği ‘Hep Bira Hakkında’ adlı bir dergi yayımlıyor. Genç ve orta yaşlıların başlıca içkisi bira.Araştırmalarımı bitirdikten sonra Markt Lokantası'nda denediğim Rochefort'u anımsadım. Tadı garip, içimi zevk verici değildi. Sağlık meziyetlerine rağmen biraya merak salmam kolay olmayacağa benziyor.