Turizmcinin iki isteği var: Yeni bir plan ve özel bölge

Türkiye’nin ‘bacasız sanayi’ olarak adlandırılan turizmden beklentileri çok yüksek. Peki ama turizmcilerin beklentileri, talepleri neler... Geçtiğimiz günlerde Türkiye Turizm Yatırımcıları Derneği (TTYD) Başkanı Oya Narin, Başkan Yardımcısı Ali Güreli ve Genel Sekreter Hale Altan’dan dinleme fırsatı bulduk. Ana konumuz 26-27 Kasım’da İstanbul’da düzenlenecek Turizm Yatırım Forumu’ydu ama turizmin bugünü ve yarını da gündeme geldi.

Bir kez daha anladım ki turizmcilerin en güncel sorunu personel sıkıntısı. Oya Narin’in sözleri dikkat çekici:

“Sürdürülebilir bir insan kaynağımız yok. İnsanları 6 ay çalıştırıyoruz. Dolayısıyla sektörde kalifiye eleman yetiştiremiyoruz. Özellikle güney sahasında lojmanlar yeterince planlanmamış olduğu için personel konaklaması büyük bir sıkıntı haline geldi. Kültür ve Turizm Bakanlığı uğraşıyor. Turizm alanlarının 12 ay çalışabilmesi için lojman yapılmalı. Yan sanayi de orada olmalı. Bakanlığa sanayi bölgelerinde olduğu gibi turizm bölgelerinde de özel endüstri alanları kurulmasını önerdik.”

FAİZ DÜŞER YATIRIM ARTAR

Uluslararası yatırımcının Türkiye’ye ilgisinin yüksek olduğunu ancak İmar Kanunu’ndan dolayı sıfırdan yatırım süreçlerinin uzadığına dikkat çeken Narin, 2026 yılından sonra hareketlenme bekliyor. Bu beklentisinin en kritik unsuru ise faizlerin yeniden düşüş trendine girme olasılığı. Narin, “Faizlerin düşmesiyle birlikte bir ortam oluşacak. Bu sürece hazırlık yapmak gerekiyor. Suudi Arabistan, Dubai, Yunanistan ve Mısır gibi ülkeler çok hızlı bir şekilde pozisyon alıyor” dedi.

Narin ülkelerine turizm stratejisini anlatırken en çok dikkatimi hemen yanı başımızdaki Yunanistan çekti. Yunanistan’da otel yapana yüzde 50 hibe varmış. Kalan yatırım bedeline de 20 yıl vadeli kredi imkanı. Bunlar özellikle potansiyeli ve geleceği yüksek Türkiye mi yoksa Yunanistan mı ikileminde kalacak turizm yatırımcıları için cezbedici teşvikler.

YENİ BİR PLAN ŞART

Oya Narin ayrıca, Suudi Arabistan’ın 800 milyar dolarlık bir paket çıkardığını, Birleşik Arap Emirlikleri’nin 150 milyar dolar yatırım planladığını söyledi ve ekledi:

“Bizim de yeni bir plan oluşturmamız lazım. Rekabetçiliği devam ettirebilmemiz için yatırımlara ihtiyacımız var. 2.1 milyon yatağımıza 500 bin yatak eklememiz gerekiyor. 1 milyon yatağın yüzde 20’sinin de markalı ve işletme garantili şekilde dönüştürülmesi gerekiyor Bize iyi bir hikâye lazım. Turizm destinasyonlarında farklı yaklaşımlar getirmeliyiz. 365 gün yaşam, rezidanslar, arkeoloji, kültür gibi şekillendirmek gerek. Dubai’de yaz ayları çok sıcak olmasına rağmen temmuz-ağustos aylarında bazı tesislerin doluluk oranı yüzde 80-90. Sunulan lüks yaşam tüketiciyi etkiliyor. Artık 3 ve 4 yıldıza da yatırım yapmaya başlıyorlar. Bir de Casino işine yatırım yapıyorlar.”

Turizm sektörünün cari açığa 41.6 milyar dolarlık net katkı verdiğini, bunu turizm yatırımları olmadan yapmanın mümkün olmadığını vurgulayan Narin, şöyle konuştu: “Şu ana kadar 150 milyar dolar toplam yatırım yapılmış. 2.1 milyonluk yatak kapasitemiz var. Ama Avrupa’nın toplam yatak kapasitesi 29 milyon. İtalya’nın 5.2, Fransa’nın 5.1, İspanya’nın 3.7 milyonluk yatak kapasitesi var.” Narin, 150 milyar dolarlık yatırımın içindeki yabancı yatırımcı payının çok düşük kaldığını, büyük fonların turizm yatırımı yapması için yeni turizm gelişim alanlarının açılması gerektiğini, bu anlamda Çeşme ve Dalaman projesinin önemli olduğunu söyledi.

YATIRIMLAR SEKTÖRÜ UÇURACAK

TTYD Genel Sekreteri Hale Altan, ilk 10 ülkenin turizm gelirleri ve ziyaretçilerine bakıldığında Türkiye’nin turist sayısında 5’inci, turizm gelirlerinde yedinci sırada yer aldığını söyledi. Altan “Turist sayısı bakımından 11. sırada olan Birleşik Arap Emirlikleri (BAE) gelirde altıncı sırada yer alıyor. Yılda ortalama yüzde 10.8 büyümüşler. Türkiye’de bu oran yüzde 4.4. Dubai’nin ADR’ı (Ortalama Günlük Fiyat) 175, Türkiye’nin 117 Euro. 2025-2028 arasında yıllık 8 milyar dolar, 2029-2033 arasında da her yıl için 10 milyar dolar olmak üzere 8 yılda yaklaşık 72 milyar dolar yatırım yapılması gerekiyor.,2025-2028 yılları arasında bu yatırımların yapılması halinde turizm gelirimiz 377.8 milyar dolara çıkabilir” dedi.

Oya Narin de “2.1 milyon yatak kapasitesinin yenilenmesi ve yeni yatak kapasitesi için krediye ihtiyaç var. Sektöre bankalar kredi açmıyor. Turizmci finansman imkânı olmayıp da 6 ay çalıştığı zaman, kalan 6 ay nakit eksisi oluyor, dönemiyor” açıklamasında bulundu.

REZİDANS HAKKI RAHATLATIR

OYA Narin otellerin bir bölümünün turizm rezidansı konaklama modeline çevrilmesini de talep ettiklerini söyledi. Narin bu taleplerine şu sözlerle açıklık getirdi:

“Mesela, Antalya’da 1.000 odanız var. Biz diyoruz ki, bunun yüzde 20’sine kadar rezidans hakkı verilsin. Yatırımcı tesis içinde bir binasını rezidansa dönüştürsün. Kiralasın ya da satabilsin. Ürün olarak bunu nakde çevirebilsin. Bundan da belli bir oranda cirodan yüzdesini alsın. Hem devletin hem yatırımcı kasasına para girsin. Bu yatak kapasitesini azalmaz sadece türünü değiştirir. Buradan 10 ila 25 milyar dolar arasında bir gelir geleceğini görüyoruz.”

FORUM’DA 94 KONUŞMACI VAR

26-27 Kasım’da İstanbul’da düzenlenecek Turizm Yatırım Forumu’nda 94 konuşmacının yer alacağını söyleyen Oya Narin, etkinliğe Dünya Turizm ve Seyahat Konseyi (WTTC) Başkanı Julia Simpson ve OECD Turizm Komitesi Başkanı Sergio Guerreiro’nun da katılacağını belirtti. Oya Narin, “Forumu, Akbank ana sponsorluğunda yapıyoruz. EBRD, Dünya Bankası, Çin Endüstri ve Ticaret Bankası ICBC, Türkiye Yatırım ve Kalkınma Bankası gibi önemli bankalarımız katılıyor.Forumumuzda biraz da Türk markalarını ön plana çıkarmak istiyoruz. Çünkü tekstilde olduğu gibi turizmde de markalaşmada çok geri kaldık. Türk markalarını bu anlamda ön plana çıkarmak istiyoruz” diye konuştu.