Deprem nedir, nasıl korunulur?

Depremin nasıl oluştuğunu, deprem dalgalarının yeryuvarı içinde ne şekilde yayıldıklarını, ölçü aletleri ve yöntemlerini, kayıtların değerlendirilmesini ve deprem ile ilgili diğer konuları inceleyen bilim dalına "SİSMOLOJİ" denir.

 

DEPREM PARAMETLERÄ°

 

Herhangibir deprem oluÅŸtuÄŸunda, bu depremim tariflenmesi ve anlaşılabilmesi için "DEPREM PARAMETRELERÄ°" olarak tanımlanan bazı kavramlardan söz edilmektedir. AÅŸağıda kısaca bu parametrelerin açıklaması yapılacaktır.Â

 

ODAK NOKTASI (HÄ°POSANTR)Â

Odak noktası yerin içinde depremin enerjisinin ortaya çıktığı noktadır.Bu noktaya odak noktası veya iç merkez de denir.Gerçekte , enerjinin ortaya çıktığı bir nokta olmayıp bir alandır , fakat pratik uygulamalarda nokta olarak kabul edilmektedir.

 

DEPREMDEN NASIL KORUNULUR?

 

1-2 KATLI EV İÇİNDE DEPREM SIRASINDA DAVRANIŞ

 

 Piyano, Dolap, Buzdolabı, Raf gibi birçok tehlikeli cisim vardır. Bunlar kişilerin üzerlerine devrilip düşebilirler. En tehlikelisi tavanın çökmesi ya da evin kendisinden yıkılmasıdır.

 

 Uykuda deprem olursa ve yataktan kalkmak güç olursa şiltenin altına girin.

 Masanın altına girin ve başınızı iki elinizle örtün.Üzerinize düşen eşyadan korunursunuz.

 

 Kapı ve pencereler açık tutulmalıdır.Kapı ve pencereler depremde sıkışabilir ve dışarı çıkmak güçleşebilir.

 

 İkinci kattan ya da üst katlardan zemin kata girmeyin. Çünkü en çok hasar zemin katta olur.

Gazla ve elektrikle çalışan ev aletleri (soba, ve ocak gibi) kapatın.Kapatamıyorsanız bunlara yakın olanlara kapatmayaÂçalışmalarını söyleyin.

 

 Fişleri prizden çekin, ocakları söndürün, eğer olanak varsa ana musluğu kapatın ve ana sigortayı gevşetin.

 

 Çıplak ayakla dolaşmayın yerdeki cam kırıkları ayağınızı yaralayabilir.

 

 Bebek ve yaşlıların güvenliklerinin sağlamaya çalışın.

 

 Evinizi terk ederken eşyalardan çok canınızı düşünün.Herşeyi bırakın çıkın.

 

 Tuvalet ya da banyoda iseniz kendinizi aynadan ya da raflardan düşebilecek eşyalardan koruyun.Genellikle tuvalet ve banyo küçük hacimli olduğu için daha dayanıklı olabilir.

 

 Banyoda iken başınızı yumuşak bir şeyle korumaya çalışın.Banyoda genellikle çıplak olunur. Banyo ve tuvalet küçük olduğu için daha güvenlidir ve orada kalınması daha doğru olur.

Â

 Eğer eviniz yıkılmıyorsa hemen dışarı çıkmayın.Çünkü dışarıda kırılan pencere camlarından düşen cam parçaları, çatı ya da duvarlardan düşen kiremit, tuğla, ve sıva parçaları olabilir.

 

 Bulunduğunuz mahalleden uzaklaşmak, şehir dışına çıkmak için arabanızı kullanmayın.Çünkü bu tür çok sayıda araba olduğu için trafik sıkışıklığı olur.Kurtarma ve yangın söndürme araçları gereken yerlere ulaşamazlar.

 

 Telefon acil durumlarda kullanılmalıdır.

 

 Televizyon ve radyo dinleyerek deprem ile ilgili bilgileri izleyin.Söylentilere itibar etmeyin.Onları kesin bilgi olarak görmeyin.Deprem sırasında radyo, telefon ve televizyona göre daha kullanışlıdır.

APARTMAN İÇİNDE DEPREM DAVRANIŞI ( 3-5 KATLI BİNA)

 

Çok katlı apartmanlarda üst katlar alt katlara göre daha çok sallanır.Bu binalar son yıllardaki deprem yönetmeliği (1975 ve sonraki tarihli)'ne ve Fen kurallarına göre yapılmışsa çökme tahlikesi yoktur.Yapılacak davranışlar 1-2 katlı evlerdekinden farklı değildir.Ancak çok katlı yapılara deprem açısından gerekli özel davranışlarda vardır.

 Yangın merdivenlerinin kapısını açık tutun.

 Ortak tehlike çıkışının (koridordaki) kapısını açık tutun.

 

 Binayı boşaltırken asansörü kullanmayın.

 

 Asansörde iseniz bütün düğmelere basın ve durduğu ilk katta asansörden inin.

 

 Birinci katta iseniz, kapıyı açamıyorsanız ve de zemin katta yangın çıkmışsa zemin kata yatak vb.gibi yumuşak birşeyler attıktan sonra üstüne atlayın.Bu davranış çok katlı yapıların üst katları için geçerli değildir.

 

BÜYÜK MARKET VE MAĞAZALARIN İÇİNDE DEPREM DAVRANIŞI

 

 Büyük kolonların yanında durmaya çalışın.Raflardan ve dolaplardan uzak durun.

Yangın çıkışlarına, merdivenlere ve yürüyen merdivenlere koşmayın.

 

 Anonsları dinleyin.Mağaza güvenlik personelinin uyarı ve önerilerini yerine getirin, onlara uyun dediklerini yapın.

 

 Satın aldığınız şeyleri bırakın ve dışarı çıkarken elleriniz boş olsun.

YÃœKSEK YAPILARDA DEPREM DAVRANIÅžI

 Üst katlar alt katlara göre çok daha fazla sallanır.Daha çok dikkatli olmak gerekir.

Başınızı çanta, minder, kitap, klasör gibi şeylerle koruyun.Dolap, kahve makinası ve sebil gibi şeylerden uzak, kolonlara yakın durun.

 

 Masaya yakınsanız altına girin.

 

 Asansörde iseniz bütün düğmelere basın durduğu ilk katta asansörden inin, eğer kapısı sıkışmamış ise.

KENTÄ°N Ä°Åž MERKEZÄ°NDE SOKAKTA DEPREM SIRASINDA DAVRANIÅžI

 

 En tehlikeli şeyler dökülen, kırılmış cam parçaları, ilan levhalarıdır.Bunlar düşebilir. Açıkta duran kahve, hafif içki satan (parayla çalışan) makinalar, ilan levhaları ve direkleri devrilebilir.

 

 Buralardan uzaklaşın.Başınızı koruyun.Geniş açık alanlara gidin ya da güvenliğinden kuşku duymadığınız yapı varsa içeri girin.

 

 Geniş bir yol varsa ve trafik yoğun değilse yolun ortasındaki refuje kaçın ve orada durun.

 

 Satış makinalarından, reklam levhalarından ve bahçe duvarlarından uzak durun.

 

 Elleriniz boşsa başınıza koyun ve koruyun Eğer çanta, paket ve torba varsa başınıza koyun.Hiç bir şey yoksa ellerinizi kullanın.

 

 Yolun kenarında ağaçlar varsa altına girip durun.

TÄ°YATRO VE SÄ°NEMALARDA DEPREM DAVRANIÅžI

 

 Gösteri sırasında salon çok karanlıktır.Panik yapmayın.Güvenlik görevlilerine ve yetkililere dikkat edin onları dinleyin.

 

 Başınızı bir çanta ile koruyun, sıralar arasında çömelmiş durumda koltukların altına girebilecek biçimde durun.

 

 Tavanda büyük bir aydınlatma armatürü veya avize varsa bunların altından uzaklaşın.

 

 Yangın çıkışına doğru hemen koşmayın.

 

 Yönetici ve yetkililerin sözlerine uyun.

YERALTI ÇARŞISI YA DA YAYA GEÇİDİ İÇİNDE DEPREM DAVRANIŞI

 Yeraltı çarşısı ya da yaya geçidinde eğer yangın, gaz sızıntısı ve su basması yoksa yer yüzeyinden daha güvenlidir.Elektrik kesilirse panik yaşanabilir.

 Vitrinlerden uzak durun.

 

 Düşen cisimler dikkat edin, kendinizi koruyun.

 

 Elektrik kesilse bile Yangın çıkışı işaretleri yanık kalabilir paniğe kapılmadan hareket edin.

 

 Hemen çıkış merdivenlerine koşup yukarı çıkmaya çalışmayın.

 

 Eğer yangın olursa ağzınıza bir mendil ya da bir bez tutun.Duvarların kenarlarında çömelmiş ya da yere eğilmiş konumda bulunduğunuz yeri boşaltmaya çalışın.Yeraltı çarşısı ya da geçidinin çıkışları vardır ve duvar diplerinden giderek çıkışa kesinlikle varırsınız.

TREN Ä°STASYONUNDA DEPREM DAVRANIÅžI

 Deprem yolcuların çok olduğu saatlerde olursa panik yaşanabilir. Panik yapmayın istasyon yöneticilerini dinleyip onlara uyun.

 

 Kendi kendinize birşey yapmaya çalışmayın, yetkililerin sözlerine uyun.

 

 İstasyondaki hoparlörde yapılan yayınları dinleyin, deprem haberlerini alın.

 

 Çocuk ve yaşlılara dikkat edip onları kollayın.

YAYA ÜST GEÇİDİNDE YA DA KÖPRÜ ÜSTÜNDE DEPREM DAVRANIŞI

 

 Köprünün yıkılma ya da devrilme olasılığı olsada parmaklıklara tutunmak daha güvenlidir.

 

 Parmaklıklara ve trabzanlara tutunun.

 

 Sarsıntının bitmesini bekleyin.

 

 Parmaklıklara tutunun sonra merdivenlerden inip uzaklaşın.

KENTÄ°N Ä°ÅžMERKEZÄ°NDE SOKAKTA DEPREM SIRASINDA DAVRANIÅž

Â

 Raflara konulmuş eşyalar düşebilir.Başınızı kollayın ve koruyun, ellerinizle direklere ve tutunacak yerlere sıkıca tutunun.

 

 Metro durunca hemen dışarı herhangi bir anons yapılmadan çıkmayın; tren rayları üzerinde ya da yakınında yüksek voltaj hatları vardır ve çok tehlikelidir.Ters yönden gelebilecek metro katarına dikkat edin.Ters yönden tren gelmediğinden emin olun.

 

 Elektrikler kesilmiş ise bir anda çok karanlık olacaktır.Kısa bir süre sonra acil durum ışıkları yanacaktır.Hemen paniklemeyin.

 

 Tren yöneticilerinin sözlerine uyun.

 

 İstasyonda platformda tren beklerken deprem olursa düşen cisimlere dikkat edin ve kolonların yanında bekleyin.

ELEKTRÄ°KLÄ° TREN VE OTOBÃœSDE DEPREM DAVRANIÅžI

 

 Raflara konulmuş eşyalar düşebilir.Başınızı kollayın ve koruyun, Ellerinizle direklere ve tutunacak yerlere sıkıca tutunun.

 Tren ya da otobüs durunca sürücünün sözlerini dinleyin.Hemen dışarı çıkmaya çalışmayın.

 

 Dışarı çıkınca ters yönden gelebilecek otobüs ya da trenlere dikkat edin.

ARABA KULLANIRKEN

 

 Depremden sonra pek çok kişi arabasına atlayıp yola çıkacaktır.Yoğun bir trafik sıkışıklığı olması kaçınılmazdır.Kaza ve çarpmalara dikkat edin ve önlemeye çalışın.İlk anda yavaş yavaş sağa yanaşıp durun.

 

 Yavaşlayın, sağa yanaşıp durun, motoru durdurun. Kontak anahtarı yerinde kalsın, pencereleri kapatın ve kapıları kilitlemeden çıkın.

 

 Eğer otoyolda iseniz yolun kenarındaki aydınlatma direklerine ve eğer varsa ses yalıtım duvarlarına dikkat edin devrilebilir.

 

 Tünel giriş ve çıkış yakınlarında durmayın buralarda yamaç kaymaları ve kaya düşmeleri olabilir.

 

 Radyodan yoldaki hasar ve diğer durumlar hakkında bilgi almaya çalışın.

 

 Büyük kamyon ve tankerlerden uzak durun.

 

 Otoyolda araç sürerken yoldaki anormal durumları ve yangınları cep telefonu ya da yol kenarındaki acil telefon ile ilgililere haber verin.

STADYUMDA DEPREM DAVRANIÅžI

 

 En tehlikeli durum tribünlerde panik olmasıdır.Sakin olun, doğru karar vermek çok önemlidir.

 

 En güvenli yer sahanın ortasıdır.Sahanın ortasına gitmeye çalışın.

 

 Anonsları dinleyin ve onlara uyun.

DERE VE IRMAK KENARINDA DEPREM DAVRANIÅžI

 

 Yerin sesini ve titreşimlerini dinleyin ve izleyin.

 Eğer dağlık bir arazide dik yamaçları olan küçük bir vadide iseniz yamaçlardan toprak kayması ya da kaya düşmesi olabilir. Dikkatli olun.

 

 Nehrin kaynak tarafında baraj varsa yıkılabilir ve bir su baskını olabilir, hemen nehre dik yönde yüksek yerlere çıkmaya başlayın.

 

 Hemen yükseklere çıkın.

DENÄ°Z KENARINDA VE RIHTIMDA DEPREM DAVRANIÅžI

 

 Küçük bir depremde bile Tsunami olabilir. Hemen yüksek yerlere doğru gidilmelidir.

Deniz yanında yalıyar biçiminde yüksek bir yamaç varsa hemen yüksek yerlere doğru gidin.

 

 Tsunami'nin ilk dalgası geldikten sonra tehlikenin geçtiğini sanmayın bazen ikinci dalga ilk dalgadan daha büyük olabilir.

 

 Radyodan Tsunami haberlerini dinleyip gerekenleri yapın.