Bu duvara tırmanmak her babayiğidin harcı değil

Çünkü dağcı Tunç Fındık’ın tabiriyle ‘Çok soğuk ortamdasınız. Üstelik tamamen buzla temas halindesiniz. Önleminizi almazsanız kendinizi tehlikeye atarsınız.’ Fındık hem Türkiye’de Aladağlar ve Kaçkarlar’da hem de Fransız Alpleri’nde buz kulvarlarına tırmanmış bir isim. Başarılı dağcı, Avrupa ve ABD’de yapay buz kuleleriyle yarışmaların da düzenlendiğini anlatıyor. Ancak, Türkiye’de dağcılar buz duvarı bulmak için kendi çabalarıyla uğraşmak zorunda. Kış aylarından bahara geçilirken donmuş şelalelere rastlanıyor. Doğu Anadolu bölgesinde ekspedisyona gidildiğinde her an bir duvarla karşılaşmak mümkün. Veya bu işe yatkın bir sponsor bulup her yıl Courchevel’de, Valle di Daone’deki yarışmalara katılmak.

50 metre yüksekliğinde dimdik buzdan bir duvar düşünün. Ardından 50 metrelik bu dümdüz duvara tırmanmanın nasıl bir heyecan olduğunu tahayyül edin. Çok soğuk bir havada buza kazmanızı vuruyor, çivili ayakkabınızı duvada saplıyorsunuz. O sırada eliniz kayıyor. Öyle ya, özel eldivene karşın buzu kavramak çok zorlu bir iş. Duvarın tepesine ulaşmak artık göstereceğiniz beceriye bağlı. Çünkü buz tırmanma hem ince bir dikkat hem de sıkı bir hazırlık istiyor. Elbette buz tırmanmayı ancak uygun malzemeyi tedarik ettikten sonra gerçekleştirilebilirsiniz.

Türkiye’de buz tırmanmanın öncülerinden biri de Tunç Fındık (32). Dünyanın en yüksek zirvesi Everest’e tırmanmış üç Türk dağcıdan biri olan Tunç Fındık buz tırmanmayı birçok kez tecrübe etmiş. Her türlü dağcılık faaliyetine katılmış usta bir dağcı hüviyetiyle buz tırmanmaya bulaşmadan yapamamış. ‘İlk kez bundan 12-13 yıl önce birkaç arkadaşımla birlikte Ankara yakınlarındaki Işık Dağı’nda donan bir şelaleye tırmanmıştık. Yaklaşık 15 metrelik buz duvarında ilk kez bu tecrübeyi tattık. Daha sonra dağcılıkla uğraşan her sporcu gibi elime her fırsat geçtiğinde buz tırmanışı yaptım.’

Buz tırmanışı dağcılığın en zor dallarından birisi. Hem sıkı bir eğitimden geçmek gerekiyor hem de tırmanış yapılan buz duvarının özelliklerini tanımak şart. Öncelikle kaya tırmanışı eğitimi almak gerekiyor. Bir dağcı ancak bu temel eğitimin üzerine buz tırmanışının püf noktalarıyla eğitimini pekiştirdikten sonra buz tırmanışı yapmaya hazır hale geliyor. Türkiye Dağcılık Federasyonu dönem dönem buz tırmanış eğitimi veriyor. Bu konuda tecrübeli eğitmenler genç dağcı adaylarına kaya tırmanışıyla buz tırmanışı arasındaki farkı öğretiyor. Buradaki püf noktası kışın çok soğuk ortamda yapılan buz tırmanma sırasında daha fazla araç gerece ihtiyaç duyulması. Örneğin kaya tırmanmada kullanılan aletlerin yanı sıra buz duvarına tırmanmayı kolaylaştıracak sivri kazma, buz vidası, kramponlu ayakkabılar vazgeçilmezler arasında yer alıyor.

TÜRKİYE’DE DONMUŞ ŞELALE BULMAK ZOR

Tunç Fındık, Ankara’daki ilk tecrübesinden sonra buz tırmanışı yapmayı bırakmamış. Ancak, Türkiye’de kolay kolay buz duvarı bulamamaktan yakınıyor. Bu nedenle iki sene Van sınırları içindeki Muradiye yakınlarında donan Yezidi Şelalesi’ne rastladıklarında çok sevinmiş: ‘Bir dağ tırmanışı için Doğu Anadolu’ya gitmiştik. Muradiye yolu üzerindeki Yezidi Şelalesi’nin donduğunu görünce hemen malzemeleri çıkarttık. Yanımda arkadaşlarım Kürşat Avcı ve Efecan Aytemiz olduğu halde 50-55 metre yüksekliğindeki buz duvarını tırmanıverdik. Ama Türkiye’de sadece buz tırmanmak niyetiyle ekspedisyona gitmek mümkün değil.’

Fındık haklı çünkü Türkiye coğrafi açıdan çok güneyde kaldığından buzula pek rastlanmıyor. Buz tırmanışı yapacak ortamı bizzat gidip bulmak gerekiyor. Kıştan bahara geçerken donmuş şelaleleri bulmak dağcılara düşüyor. Yüksek dağların etekleri de buz duvarlarına ulaşmak diğer bir yöntem. Bu uğurda uzun yol tepmek gerekiyor. Aladağlar veya Kaçkarlar gibi yüksek 3-4 bin metrelik dağlardaki buz duvarları dağcıları bekliyor. Böylece dağcı gerçek bir buz duvarında yeteneklerini konuşturabilir. Örneğin Avrupa’da Alpler’in yamaçlarında ya da Asya’da Himalayalar’ın eteklerinde yüzlerce metrelik hatta bir kilometreyi aşan buz kulvarları bulunuyor. Bu dimdik kulvarlara tırmanıp sonra da inişi tamamlamak tecrübeli bir dağcının bile neredeyse tüm bir gününü alıyor.

Buz tırmanma zevkini yurtdışında da yaşamış Tunç Fındık. Altı yıl önce yine dağcı arkadaşlarıyla İskoçya’nın yolunu tutmuş: ‘Orada dağlar alçak ama çok soğuk hava yüzünden buz duvarlarına sık rastlanıyor. Nevis Dağı’nda böyle kışın donmuş buz duvarlarına tırmanmanın keyfini çıkardık. Ama gerçek bir buz tırmanışı için ABD’ye ve Avrupa’ya gitmeniz gerek. Fransa’da Chamonix ve Courchevel’de, ABD’de Colorado’da özellikle Kayalık Dağları civarında rehberler eşliğinde heyecanlı tırmanışlar yapabilirsiniz. Avrupa’daki yarışmalarda özel buz kuleleri ve duvarları oluşturuyorlar. Bu yarışmalarda sporcular hem hıza hem de zorluğa göre değerlendiriliyor.’

TUNÇ FINDIK’TAN 5 TAVSİYE

Dağcılık bilginize güvenseniz bile buz tırmanışı eğitimi alın!

İlk buz tırmanışınızı tecrübeli bir dağcı veya bir rehber eşliğinde yapın!

Gerekli buz tımanışı malzemesini eksiksiz edinmeyi asla ihmal etmeyin!

Tırmanış yapacağınız ortamın çok soğuk olduğunu asla unutmayın!

Kaya ve buz tırmanışının birbirinden çok farklı olduğunu aklınızdan çıkarmayın!

ZORLU SPORA DETAYLI MALZEME

12, 13 veya 15 dişli krampon. Ağırlığı yaklaşık bir kiloya ulaşan bu kramponlar ayakkabının altına takılıyor (solda).

Buz duvarına tırmanışı kolaylaştıracak aletlerin arasında keskin uçlu buz kazması ve buz vidaları da var.

Emniyet için özel tırmanma ipi ve kask

Düşen ufak buz parçalarından korunmak için gözlük

Soğuğa ve buza karşı su geçirmez giysiler ve eldiven

TÜRKİYE’DE NEREDE YAPILIR?

Kıştan bahara geçerken Aladağlar’da eriyen karlardan oluşan buz duvarlarına rastlamak mümkün. Karadeniz Bölgesi’nde Kaçkarlar’da eğitim bile verilebilen buz duvarları bulunuyor. Yine Erzincan ve Kemaliye yöresinde kış aylarında donmuş şelalelere rastlanıyor. Ayrıca, Uludağ’ın kuzey yamacında donmanın çok olduğu dönemlerde buz duvarları oluştuğu biliniyor.

NASIL DOĞDU?

Temeli dağcılığa dayanan ilk buz tırmanma yarışı 1912’de Brenva buzulu üzerindeki Courmayeur’de düzenlendi. Ancak, buz tırmanışının temel tekniğini ortaya çıkaran İngiliz dağcı Oscar Eckenstein, 1908’de dağcı botuna eklenmek üzere kramponu tasarladı. 1960’larda Fransız dağcı Yvon Chouinard’ın buz kazmasını tasarlaması da bir dönüm noktasıydı. Sovyetler Birliği’nde 1970’lerde her yıl buz tırmanma yarışları yapılırdı. Avrupa’daki yarışmaların merkezi ise Fransa’daki kayak merkezi Courchevel’di. En usta tırmanıcılar her yıl buradaki 40 metrelik yapay buz kulesinde bir araya gelirdi. 1999’da dört ayak üzerinden düzenlenen bir turnuva başladı. Ertesi yıl bu turnuva Dünya Kupası’na dönüştü. Dünya Şampiyonası’nı 2004’te erkeklerde Harry Berger ve kadınlarda Ines Papert kazandı.

2004’ÜN ŞAMPİYONLARI BERGER VE PAPERT

ERKEKLER ZORLUK DİSİPLİNİ

1. Harry Berger Avusturya 16.0 puan

2. Yevgeni Krivoşeyçev Ukrayna 16.0

3. Samuel Anthamatten İsviçre 9.0

4. Mauro Bole İtalya 8.0 +

5. Aleksandır Matveyev Rusya 6.2 +

ERKEKLER HIZ DİSİPLİNİ

1. Aleksandır Matveyev Rusya 20’10’

2. Nikolay Çved Rusya 21’50’

3. İgor Fayzulin Rusya 22’20’

4. Urs Odermatt İsviçre 22’70’

5. Yevgeni Krivoşeyçev Ukrayna 22’80’

KADINLAR ZORLUK DİSİPLİNİ

1. Ines Papert Almanya 10.1 puan

2. Natalya Kulikova Rusya 7.2

3. Kirsten Buchmann Almanya 7.1 +

4. Ksenia Sdobnikova Rusya 7.1

5. Anna Torretta İtalya 7.1

KADINLAR HIZ DİSİPLİNİ

1. Natalia Kulikova Rusya 38’70’

2. Maryam Filipova Rusya 38’90’

3. Yulya Oleynikova Rusya 42’40’

4. Ines Papert Almanya 44’40’

5. Marina Raşitova Rusya 45’80’