Bitlis Kalesi, 'Kanuni Sultan Süleyman' tarafından yenilenmiş

Kazı Koordinatörü Fırat Üniversitesi İnsani ve Sosyal Bilimler Fakültesi Arkeoloji Bölümü Dr. Öğretim Üyesi Korkmaz Şen, "Kitabede, ’Bu Latif, bu yüksek kalenin yenilenmesinde özellikle Türk'ün, Arabın, Acemin tek hakimi sultanlar sultanı Kanuni Sultan Süleyman tarafından ve aynı zamanda cihan hakimi Kanuni Sultan Süleyman tarafından tecrit edilmiştir’ yazıyor. Yani yenilenmiştir deniyor” dedi.

Kentin merkezinden geçen iki derenin ortasında sarp kayalıklar üzerine Büyük İskender'in komutanlarından Badlis tarafından M.Ö. 312 tarihinde yaptırılan ve sonraki dönemlerde de kullanılarak gümüze kadar gelen Bitlis Kalesi'ndeki kazı çalışmaları, 2004 yılında Pamukkale Üniversitesi tarafından başlatıldı. Sonraki yıllarda Van Yüzüncü Yıl Üniversitesi Arkeoloji bölümü tarafından bir süre devam ettirilen kazı ve araştırma çalışmaları, 4 yıl önce de Ahlat Müze Müdürlüğü'ne devredildi. Yaklaşık 16 yıldır sürdürülen kazı ve araştırma çalışmalarında bugüne kadar çok sayıda esere ulaşılırken, son olarak 2019 yılında bir mermer kitabe bulundu.

Kazı Koordinatörü Fırat Üniversitesi İnsani ve Sosyal Bilimler Fakültesi Arkeoloji Bölümü Dr. Öğretim Üyesi Korkmaz Şen, kale sınırları içindeki zabıta binasının deposunda muhafaza altına alınan mermer kitabenin çözümlenerek kayıt altına alındığını söyledi. Kitabenin Kanuni Sultan Süleyman dönemine ait olduğu ve üzerinde, "Bu Latif, bu yüksek kalenin yenilenmesinde özellikle Türk'ün, Arabın, Acemin tek hakimi sultanlar sultanı Kanuni Sultan Süleyman tarafından ve aynı zamanda cihan hakimi Kanuni Sultan Süleyman tarafından tecrit edilmiştir" diye yazı bulunduğunu kaydeden Dr. Öğretim Üyesi Şen, şöyle konuştu: 

"Tarihi kaynaklar ve seyyahların vermiş olduğu bilgilerden yola çıkarak Bitlis Kalesi'ne ait birçok kitabenin olduğunu biliyoruz. Ancak günümüze ulaşan pek çok kitabenin olduğu söylenemez. Daha önce kamuoyu ile paylaştığımız bir kitabemiz vardı. 1535-36 yıllarına tekabül eden bir kitabeydi. Ancak kamuoyunun bilmediği ikinci bir kitabeyi 2019 yılında yaptığımız araştırmada ortaya çıkardık. Kaleden kopan ve mezar taşı olduğu düşünülen kitabenin Kanuni Sultan Süleyman’a ait kale kitabesi olduğunu tespit ettik ve çözümlemiş bulunmaktayız. Kısaca kitabenin içeriğinden bahsetmek gerekirse, kitabeden şöyle bahsedilmekte: ‘Bu Latif, bu yüksek kalenin yenilenmesinde özellikle Türkün, Arabın, Acemin tek hakimi sultanlar sultanı Kanuni Sultan Süleyman tarafından ve aynı zamanda cihan hakimi Kanuni Sultan Süleyman tarafından tecrit edilmiştir.' Yani yenilenmiştir deniliyor" dedi.

 

KALE ÇETİN SAVAŞLARDA BÜYÜK TAHRİBAT ALMIŞ

Şen, kitabenin bölgedeki savaşlar ve olaylara ışık tuttuğunu da belirterek, "Bu kitabe bizim için ne anlam ifade etmektedir? Özellikle 1514 Çaldıran Savaşı ile birlikte Yavuz Sultan Selim’in bölgeye hakimiyeti söz konusudur. Ondan sonra da yerel beylerden İdrisi Bitlis’in desteği ile Osmanlı’nın Bitlis’e hakim olduğunu bilmekteyiz. Ancak Bitlis beylerinden 4’üncü Şerefhan’ın İran’a meyletmesi yüzünden Bitlis, Osmanlı hakimiyetinden kısa süreliğine çıkmıştır. 1532 yılının ardından Yavuz’un ölümünden sonra Kanuni Sultan Süleyman Ulema Han'ın öncülüğünde Bitlis’in geri alınmasını talep ediyor. Ulema Han ise Fil Yakup komutasında büyük bir orduyla 3 aylık bir kuşatma gerçekleştirdi. Bu kuşatma esnasında ağır toplar ve mancınıklar ile 3 ay boyunca saldırılar düzenlenmiştir. Bu esnada da kalenin ciddi anlamda tahribata uğradığı ve ele geçirildiği tarihi kaynaklardan bilinmektedir. Buradaki kitabe o dönemlerde olayları teyitte son derece önemli olduğunu söyleyebiliriz" diye konuştu.