Biber gazı, yangın çok zarar vermiş

Parkta toplam kaç ağaç var?
- 10 santim ve üzeri çaptaki bitkiler ağaç olarak kabul edilir. Yakın dönemde fakültemizce yapılan envanter çalışmasına göre Gezi Parkı ve çevresinde 563 ağaç ve 60’a yakın ağaç türü var. Parkta orman ve bahçe ağaçları birleştirilmiş. Bu çeşitliliğin içinde sayıca fazla olan belli başlı ağaç türleri çınar, çam, çitlenbik, meşe, ıhlamur, atkestanesi, akçaağaç, Japonsoforası, gülibrişim, dişbudak, yalancıakasya ve defne. En yaşlıları sayısal olarak da çoğunlukta olan çınarlar.

GEZİ PARKI'NIN BOTANİK ANATOMİSİ / FOTO GALERİ

Ağaçların tarihiyle ilgili ne biliyoruz?
- Çoğu Osmanlı İmparatorluğu’nun son döneminde dikilmiş. 1850 sonrası İtalya, Fransa ve Japonya gibi ülkelerden gelen bahçıvanlar çalıştırılmaya başlanıyor. Bu bahçıvanlar sadece üslubu değiştirmiyor, kendi ülkelerine has bitki ve ağaçları da Osmanlı’ya getiriyor. Gezi Parkı’nda sıklıkla gördüğümüz Londraçınarları, Japonsoforaları, atkestaneleri hep bu dönemde getiriliyor. Parktaki genç ağaçlarsa Topçu Kışlası’nın yıkılmasının ardından 1940’larda dikiliyor. Yani genç dediğimiz ağaçlar bile en az 70 yıllık.

Söylendiği gibi ağaçların zarar görmeden taşınması mümkün müydü sizce?
- Fidanlar, genç ağaçlar ve çalılar kolaylıkla taşınabilir ama ağaç yaşlandıkça taşınma şansı giderek azalır ve hatta ülkemiz koşullarında imkânsız. Yaşlı ağaçların taşınabilmesi için öncelikle üç-dört sene hazırlık yapılmalı. Bu ön hazırlık yapılmadığı için ağaçların yaşaması mümkün olmaz.

Şu an sağlıklı mı sizce ağaçlar?
- Özellikle alt dallar ve bu dallardaki yapraklar oldukça zarar görmüş durumda. Biber gazı, yanan araç ve lastiklerden kaynaklanan yüksek ısı ve duman ağaçlara büyük zarar vermiş. Yapraklardaki kıvrılmaların bunlardan kaynaklandığını düşünüyorum.

“İki-üç ağaç için bu mücadele fazla” diyenler var. Parkların şehir hayatı için önemi ne sizce?
- Dünya üzerindeki büyük şehirlerde şehrin kalbinde mutlaka büyük parklar bulunması boşa değil. Londra’da Hyde Park, New York’ta Central Park kentin içinde bir mikro yaşam alanı yaratıyor. Ağaçlar, kedi ve köpekler, sincap gibi memeliler, kuşlar ve göremediğimiz binlerce küçük böcek ve sürüngen yaşıyor bu parklarda. Ağaçları taşırsanız sadece ağacı götürmüş olmuyorsunuz. Taşıdığınız yerde ağaç kök salsa bile doğaya ve o parktaki mikro yaşam döngüsüne zarar vermiş oluyorsunuz. Bu yaşam alanı uzun zamanda oluşuyor. İstanbul belli kuş sürülerinin göç yolunda. Bu parktaki ağaçlarda konaklıyor kuşlar. Seneye gelip o ağacı bulamazsa ne yapacak? Zaten müdahale sırasında canlı yaşama büyük zarar verildi.

Eğer uzlaşılır ve direniş biterse ağaçların sağlığı için neler yapmak gerek?
- Umarım bir an önce uzlaşılır çünkü parkın bu hali zamanla ağaçlara zarar vermeye başlayabilir. Biber gazına maruz kalan ağaçlar halihazırda sağlıksızlaştı. Bunun üzerine eklenen bir de çiğneme etkisi var. Park her gün binlerce insan tarafından ziyaret ediliyor. Toprak basıldıkça betonlaşıyor ve su geçirme kapasitesini yitiriyor. Direnişin bitmesini takiben toprağın havalandırılması ve birkaç gün üst üste sulanması gerekli.

Parkın kısa tarihi

Fransız şehir plancısı Henri Prost, İstanbul Belediyesi tarafından önce 1933’te İstanbul için açılan sınırlı bir yarışma için, ardından 1935’te doğrudan kentin planlamasını yürütmek üzere davet edildi. 1950 yılı sonuna kadar da bu görevde kaldı. Prost, Taksim-Maçka arasında bulunan Ermeni Mezarlığı ve eski askeri arazileri ilk aşamada bir yeni yerleşim alanı olarak planlaladı. Taksim Kışlası’nın yıkılmasıyla ortaya çıkan büyük alanda, Taksim Meydanı’na açılan bir teras ve bunun devamında bir gezi parkı (esplanad) düzenledi. Parkın Taksim Meydanı’ndan girişinde yaptığı basamakları ve geniş terası, anıtsal bir giriş oluşturacak biçimde tasarladı.