Kökleri Osmanlı'ya dayanıyor, oraya giden yemeden dönmüyor

Sık seyahat edenler bilirler, dünyanın bazı noktalarına gittiğinizde mutlaka yemeniz gereken yemekler vardır. Türkiye söz konusu olduğunda bu liste epey kabarıktır tabii... Sonuçta mantıdan dönere, kebaptan baklavaya birçok lezzetten bahsediyoruz. Peki başka ülkelerin mutfaklarında mutlaka yenmesi gereken neler var? Birkaç tanesini sizin için derledik...

Komşumuz Gürcistan'ın haçapuri'sini yumurtalı ve peynirli pide olarak özetlemek mümkün. Taze imeruli ve sulguni peynirleriyle yapılan haçapuri, Gürcistan'ın en sevilen lezzetlerinden. UNESCO Somut Olmayan Kültür Mirası listesinde de bulunan haçapuri, ülkenin ekonomik seviyesinin bir ölçütü olarak Haçapuri Endeksi'ne de kaynaklık ediyor.

Rahatlıklarıyla ünlü Avustralyalıların en tanımış yemeklerinden biri dana kıymasıyla ve milföy benzeri bir hamurla yapılan bir tür etli börek olan meat pie. Domates sosuyla birlikte yenen bu yemeğin yanı sıra Aussie'ler, mangalda pişmiş bir parça ete de hayır diyemiyor.

Bangladeş'e özgü bir balık olan ilisha, marine edildikten sonra muz yaprağı içinde buharda pişiriliyor. Balık piştikten sonra üzerine yeniden biraz marine sosu ekleniyor ve balık pirinçle birlikte servis ediliyor.

Fransa'nın bir başka milli lezzeti de Marsilya kökenli bir deniz ürünleri yahnisi olan bouillabaisse. Bouillabaisse lezzetini çeşit çeşit balıklar ve midyelerin yanı sıra zeytinyağı, domates ve safrandan alıyor.

Et severler için Arjantin de en az Türkiye kadar büyük bir cennet. Özellikle milli yemek statüsündeki asado için aileler ve dostlar mangalların başında toplanıyor. Tıpkı bizim ocakbaşı keyiflerimiz gibi... Asado'nun adeti, yemeye etin en ucuzundan başlayıp pahalıya doğru ilerlemek.

Çin mutfağı dünyanın en yaygın mutfaklarından. Dünyanın her yerinde bir Çin restoranı bulabilirsiniz ama "Bu ülkeye gidince ne yemek lazım?" diye düşünüyorsanız, Pekin ördeği diyoruz. Ördeğin eti kahverengi olana kadar maltoz şurubuna bulanıyor, derisi de şekerli sarımsaklı sosa batırılıyor. Ördek tatlı fasulye sosu, taze soğan ve Çin usulü lavaşla servis ediliyor. Kökeni 1200'lü yıllara ve Yuan Hanedanı'na dayanan Pekin ördeği, geçmişte kraliyet ailesinin yemeğiymiş.

Fransa'ya yapılan bir seyahat krep yemeden tamamlanmış olmaz. Tatlı ya da tuzlu olarak yiyebileceğiniz krepin 19'uncu yüzyılın başında 14 yaşındaki bir garsonun yaptığı bir hatadan doğduğu iddia ediliyor. Genç garson, Galler Prensi Edward için bir tatlı yapmaya çalışıyor. Sonuç o sırada başarısız gibi görülse de yeme içme dünyasına bir lezzet armağan ediliyor.

İngiltere denince akla gelen çok lezzet var ancak rozbif ve Yorkshire pudding ikilisi listenin başında yer alıyor. Rozbifi açıklamaya pek gerek yok ama Yorkshire pudding düşündüğünüzden çok farklı. Bir kere tatlı değil. Yumurta, un, süt ya da su karışımının yağda pişirilmesiyle elde edilen bir hamur işi ve yemeklerin yanında yeniyor.

Bu biraz basit oldu, evet... Ancak özellikle Napoli'ye gidip sadece domates sosu ve peynirle yapılmış o geleneksel pizzalardan yememek olmaz.

Malezya, özellikle de başkenti Kuala Lumpur, birçok kültürün bir araya geldiği çok kozmopolit bir yer. Bu durumda Malezya'yı bu listede temsil edecek çok sayıda aday olsa da biz nasi lemak'ı seçtik. Hindistan cevizi sütünde pişmiş pirinç ve pandan yaprağından yapılan bu yemek muz yapraklarının içinde, acı biber, hamsi, yerfıstığı ve haşlanmış yumurta ile servis ediliyor. Bu yemek geçmişte kahvaltıda tüketiliyormuş.

Sos deyip geçmemek lazım, içinde 100'den fazla malzeme var. Tadına baktığınızda damağınız çikolata ve baharatları seçebiliyor. Taco'dan enchilada'ya birçok yemekte kullanılan bu sosun doğum yeri kabul edilebilmek için iki eyalet, Puebla ve Oaxaca, halen savaş halinde.

Kuru sucuğa benzeyen bu et ürünü, özellikle uzun yolculuklarda atıştırmalık olarak tüketiliyor. Devekuşu dahil çeşit çeşit etlerin tuz ve baharatlarla korunmasıyla ortaya çıkan biltong'un geçmişi, Güney Afrika yerlilerine kadar gidiyor.

Elbette ABD'nin tüm dünyayı etkisi altına alan en büyük ihracatı hamburgeri yemeden bu ülkeden dönülmez. Tadını, tarifini anlatmaya gerek yok ama kökeninin Avrupa olduğunu söylemeliyiz. İddiaya göre, bu lezzet 1800'lerde Hamburg Hattı gemileriyle Amerika'ya giden Avrupalı göçmenlerin icadıymış ve Almanca "Hamburglu" anlamına gelen ismini de buradan almış.

Ramen denince günümüzde akla üzerine sıcak suyu dökünce birkaç dakikada hazır olan öğrenci yemekleri geliyor ama Japonya için bu bambaşka bir kültür. Bir ramen müzesi bile bulunan ülkede ramen'in geleneksel tarifi şöyle: Noodle'lar balık ya da et suyunda pişiriliyor, içine soya sosu ekleniyor, üzerinde dilimlenmiş et, kuru yosun ve taze soğanla servis ediliyor.

Tajin hem yemeğin hem de o yemeğin içinde piştiği toprak kapların adı. Baharat, zeytin, limon sebze ve tavuk ya da kuzuyla yapılan tajin yemeği kuskus eşliğinde servis ediliyor. Yemeğin kökenleri de Kuzey Afrika'nın Müslümanlar tarafından fethedildiği günlere dayanıyor.

Fransızca "midyeler ve patates kızartmaları" anlamına gelen bu yemek Belçika'nın genelinde oldukça popüler bir lezzet. Midyeler çoğunlukla büyük bir metal tencerenin içinde buharda pişirilip yanında kızarmış patatesle servis ediliyor.

Sıcak ya da soğuk servis edilebilen bu doyurucu çorbanın her mevsim alıcısı var. Ağırlıklı olarak pancardan zaman zaman da lahanadan yapılan bu yemek bir top ekşi krema ve taze otlarla birlikte servis ediliyor. Ülkenin farklı yerlerinde değişik tarifler olsa da Moskova'da genellikle yanında et de bulunuyor.

Kanada’nın milli yemeği olarak görülen poutine, aslında ülkenin Fransız Kanadası diye bilinen bölgesine ait. Kızarmış patatesin üzerine süt kesiği parçaları serpiliyor ardından da bol miktarda et suyu sosu gezdiriliyor.

Koyunun iç organlarının (yürek, karaciğer ve akciğerler) kıyma haline getirildikten sonra soğan, yulaf, baharatlar ve et suyuyla karıştırılmasıyla elde edilen haggis, sonra da bağırsağa doldurularak pişiriliyor. Bir tür mumbar dolması demek mümkün yani...

Tandoor kelime olarak toprak fırın demek, tandır yani. Birçok farklı malzeme tandoor'da pişirilebiliyor ancak özellikle tavuğun lezzeti muhteşem oluyor. Özel masala baharatıyla kaplanan tavuklar sebzeler, yoğurt ve pilavla servis ediliyor.

İncecik dana eti dilimleri galeta ununa bulanıp yağda kızartılıyor. Limon dilimi ve maydanozla servis ediliyor. Almanya'ya gittiğinizde de menülerde schnitzel göreceğinizi ve bu yemeğin iki ülke arasında bir tartışma kaynağı olduğunu unutmayın.

Bu enfes yemek için tavuk filetonun içi sarımsaklı ve otlu tereyağıyla dolduruluyor. Ardından ekmek kırıntılarıyla kaplanan tavuklar yağda ya da fırında pişiriliyor.

İtalya'dan bir başka imza lezzet de gelato. Bir tür dondurma olan ve son yıllarda ülkemizde de popülerleşen gelato, farklı aromaları ve renkleriyle hem göze hem damağa hitap ediyor.

Avusturya'nın ünlü tatlısı Apfelstrudel için hamurun içi pişmiş elma, şeker, tarçın, kuru üzüm ve ekmek kırıntılarıyla doldurulup sarılıyor. Piştiğinde tel tel dağılan bu tatlı özellikle dondurma ya da kremayla servis edildiğinde nefis oluyor.

Kelime olarak "Kabil pilavı" diye çevirebileceğimiz bu lezzet, uzun taneli Basmati pirinciyle yapılıyor. Pilava ayrıca et suyu, mercimek, kuru üzüm, havuç, kuzu eti ve badem ya da fıstık ekleniyor.

İrmik ya da kısırlık bulgura benzeyen kuskus, Kuzey Afrika ülkelerinde çok seviliyor. İçine çeşitli sebzeler ve etler eklenebilen kuskus yanında bir kase dolusu ayranla servis ediliyor.

Plov bir tür pirinç pilavı. Safran, tarçın, kokulu otlar, kuzu tavuk ya da dana eti, hatta kuru meyveler eklenerek yapılan plov'un farklı yerlerde farklı varyasyonlarını görmek mümkün.

Kırmızı barbunya fasulyeleri ve pirinçler, Hindistan cevizi sütü içinde pişiriliyor. Mevsimine göre içine havuç da eklenebiliyor.

Bir tür etli börülce yemeği diyebileceğimiz feijoda'nın içine zaman zaman domates, patates, havuç gibi sebzeler de eklenebiliyor.

Kıyma, soğan, zeytin ve kuru üzümle yapılan bir harcın üzerine tatlı mısırın sütte ya da kuyruk yağında pişirilmesiyle elde edilen bir tür hamur kaplanıyor. Daha sonra fırınlanıyor ve ortaya bu yemek çıkıyor.

Yine bir börülce ve pirinç yemeği olan gallo pinto için bu iki malzeme suyunu tamamen çekene kadar pişiriliyor. Zaman zaman börülce yerine başka fasulye çeşitleri de yemeğe eklenebiliyor.

Didiklenmiş dana eti domates sosunda pişiriliyor. Yanında pirinç ve kızarmış tatlı plantain köfteleriyle birlikte servis ediliyor.

Kıyma, soğan, süt ve yumurtadan elde edilen köfteler genellikle haşlanmış patates, mayonezli patates salatası, kremalı lahana, et suyu sosu, pancar turşusu gibi yancılarla birlikte servis ediliyor.

Etin limon suyu ve acı biberle marine edilerek "pişirilmesi" sonucu elde edilen ceviche, levrek, karides, yengeç gibi farklı deniz ürünleriyle hazırlanabiliyor.

İngiltere denince ilk akla gelen lezzetlerden biri olan fish and chips, iki kültürün birleşimiyle ortaya çıkmış. Ada'ya, kızarmış balığın Portekiz ve İspanya üzerinden, kızarmış patatesin ise Fransa ya da Belçika'dan geldiği biliniyor. İngilizler 1800'lerde bu ikisini birlikte servis etmeyi akıl etmiş.

Sarımsak ve sirkeyle marine edilen tavuk parçaları az yağda kızartıldıktan sonra kendi marine sosunda pişiriliyor. Adobo genellikle pilavla birlikte servis ediliyor.

Taze lahana, sauerkraut, mantar, domates ve bazen de etin bir tencerede pişirilmesiyle elde edilen bu yahni benzer yemek Polonya'da oldukça popüler.

Mutfağıyla ünlü İspanya'nın en sevilen yemeklerinden paella için sarımsak, domates, sebzeler ve et ya da deniz ürünleri pirinçle birlikte suyunu çekene kadar pişiriliyor. Bu nefis pilavın tarifi ve malzemeleri yapana göre değişiklik gösterebiliyor.

Succotash için bir tür salata demek mümkün. Haşlanmış mısır ve baklaya yeşil biber, domates ve elde bulunan diğer sebzeler eşlik ediyor. Bu malzemeler tereyağında sotelenerek sofraya geliyor.

Mayalı hamurdan elde edilen ince bir tür krebin üzerine bol baharatlı bir patatesli harç konuyor. Masala dosa çoğunlukla sambar edı verilen bir mercimek yemeğiyle birlikte servis ediliyor.

Plantain meyvesinin dilimlenip bol yağda kızartılmasıyla elde edilen bu yemek Fildişi Sahilleri'nde çok seviliyor. Kızartmadan önce plantain dilimleri soğan, zencefil, acı biber ve anasondan elde edilen bir sosa bulanıyor.

Laos'un bu ünlü yemeğinde kıymalı bir salatanın üzerine balık sosu ve kavrulmuş pirinç ilave ediliyor. Larb lezzetini yeşil limon suyu, acı biber ve naneden alıyor.

İçli köftenin en yakın akrabası olan kibbeh'nin malzemeleri ve yapılışı da aynı. Dışı bulgur kaplı içi kıymalı bu köfteler yağda ya da fırında pişebiliyor.

Mısır unundan elde edilen mamaliga için muhlamanın ekmek kıvamına gelene kadar pişirilmiş hali desek yanlış olmaz. Mamaliga genellikle lahana ya da yaprak sarmasıyla birlikte servis ediliyor.

Et suyunda pişen pirinç makarnaları, kimyon, kişniş, kakule, kavrulmuş soğan tozu, zencefil tozu, rezerve ve karanfille tatlandırılıyor. Çorba gibi sulu bir yemek olan pho, Vietnam dışında da çok sevilen bir tat.

Eski Yugoslavya'nın tarım ve hayvancılık merkezi Bosna'nın mutfağı çok meşhur. Türkiye'de de çok sayıda Boşnak yemeği yapan yer var. Ancak tabii ki orada yemenin keyfi farklı... Kökenleri Osmanlı İmparatorluğu'na dayanan köfte cevapi (cevapcici de deniyor) ise özellikle yenmesi gereken bir lezzet.