Sosyal mobilya IKEA

IKEA’nın merkezi çok uzun süredir ağır İsveç yasalarının boyunduruğundan kurtulmak için Hollanda’da. Fabrikaları ise dünyanın dört bir yanına dağılmış durumda. Üretiminin yüzde 20’si Çin’de yapılıyor. Kurucusu İsviçre’nin Lozan şehrinde yaşıyor.

IKEA hakkında az bilinen bir başka gerçek de daha dünyada globalizmin esamisi okunmazken sahibinin 1950’lerin sonunda İsveçli mobilya parçası üreticilerinin IKEA’nın ucuz fiyatlarına karşı başlattıkları boykotu kırmak için komünist Polonya ile anlaşması. Yabancı sermayenin ucuz işgücüne başvurma yöntemi de bir IKEA yeniliği sayılabilir.

IKEA 2000’li yıllarda sosyal sorumluluk kurallarından taviz vermiyor. Ancak bu tarihin gerisini düşerseniz karşınıza kimi zaman Asya’da çocuk işçi çalıştırdığı için, kimi zaman da işe almada ayrımcılık yaptığı ya da zehirli kimyasallar kullandığı gerekçesiyle başı belaya giren bir IKEA da çıkabilir.

IKEA ’nın en azından dışa yansıyan yüzünde tüm globalizmine rağmen İsveç ‘rengini’ koruyabilmiş olması kuşkusuz yüksek bir iletişim becerisini gösteriyor. Türkiye’deki mağazasında Osmanlı’ya esir düşen kralları tarafından İsveç mutfağına sokulduğu bilinen köftenin satılacak olması da bir başka iletişim ayrıntısı.

* * *

En başa dönersek 17 yaşındaki genç dáhi Ingvar Kamprad, isminin baş harfleri ile Güney İsveç’te çocukluğunun, gençliğinin iki köyün adlarının baş harflerini yan yana getirip IKEA ’yı yaratıyor. Mobilyalar taşınırken kamyonlarda çok yer tutuyor. Bu güçlüğü aşmak için Ingvar’ın bulduğu yöntem her şeyi parçalayıp nakliyeyi küçük kutularla yapmak. Fiyatları düşüren asıl etken bu. Memnun müşterilere de bir miktar el becerisi ile kutunun içinden eksik vida çıkmaması için dua etmek düşüyor.

1950’lerin İsveç’inde herkes daha iyi ve eşitlikçi bir toplum peşinde iken IKEA ideolojik olarak devletle ve dönemle örtüşüyor. IKEA’nın en çok sayıda insana mümkün olan en ucuz fiyatta evlerini döşemelerine imkan yaratma tutkusu giderek döneme uyan önemli bir ‘sosyal mesaj’ haline geliyor.

* * *

İsveç renkleri, İsveç değerleri, İsveç tasarımı ve İsveçli bir sosyal mesajla IKEA, Türk evine de girmeye hazırlanıyor. IKEA toplumda büyük bir değişimin de habercisi olabilir. Nasıl ki McDonald’s fast food sektörünü rekabetiyle olumlu yönde dönüştürdü, IKEA da mobilyada aynısını yapabilir. 200 milyonu bulmayan fiyatlarla ‘şık’ bir oda döşeyebilmek tek başına yaşamları teşvik edecek. IKEA’nın ‘ev açma’yı kolaylaştırarak özellikle büyük kentlerde bireyselleşmenin önünü açan bir etken olacağını öngörmek mümkün.