Doları düşüren 8 neden

Dolar/TL kuru cuma günü 8.45 seviyelerinden işlem görürken, dün ise 8.35 seviyelerine kadar geriledi. Uzun dönem açısından yükseliş hareketi korunsa da kısa dönemli düşüş biraz derinlik kazanmaya başladı. Düşüşe etki eden bazı önemli sebeplere göz atacak olursak;

1. ABD Merkez Bankası (Fed) toplantısı sonrası Başkan Powell’dan gelen piyasa dostu açıklamalar ve erken parasal sıkılaştırma olasılığının zayıfladığı algısının öne çıkması. Bu gelişmeye bağlı olarak piyasaların yakından izlediği ABD 10 yıllık bono faiz oranı yüzde 1.33 seviyesinden 1.22 seviyesine geri çekildi. Ayrıca ABD Dolarının Euro ve Japon Yeni başta olmak üzere altı para birimine karşı değişimini gösteren Dolar Endeksi 93.1 seviyesinden 91.8 seviyelerine kadar geriledi. Dışarıda ABD dolarındaki değer kaybı iç piyasalarda Dolar/TL kuru üzerinde zayıflamaya neden oldu.

SICAK PARA

2. Fed toplantısı sonrası piyasalardaki iyimserlik ve güvenli liman ihtiyacının nispeten azalmasıyla risk iştahının artması ve bu durumun döviz kurlarında kâr satışlarını beraberinde getirmesi.

3. Türkiye’den yabancı portföy yatırımlarında (sıcak para) çıkışların durması ve yüksek faiz etkisiyle tahvil bono (DİBS) ağırlıklı olmak üzere yerini az da olsa girişlere bırakması.

4. Pandemiye bağlı kısıtlamaların kaldırılmasıyla turizm gelirlerinde artış beklentisi. Kültür ve Turizm Bakanlığı verilerine göre, haziranda yabancı turist sayısı geçen yılın aynı ayına göre yüzde 853.4 oranında arttı. Geçen yılın pandemi şartları nedeniyle ekonomilerin kapalı olduğunu dikkate alırsak bu oranda baz etkisini de hesaba katmak gerekecek. 

İHRACAT REKORU

5. Dış ticaret açığındaki azalma. Küresel ekonomideki toparlanmaya TL’nin değer kaybının da eklenmesiyle ihracat artışları ve dış ticaret açığındaki gerileme sürüyor. Temmuz ayında Türkiye ihracatı rekor kırarak Cumhuriyet tarihinde ilk defa yıllıkta 200 milyar doları geçti ve 201.5 milyar dolar olarak gerçekleşti. İhracatın ithalatı karşılama oranı yüzde 5.6 artışla 82.7 seviyesine çıkarken dış ticaret açığı yüzde 5 azalarak 25.5 milyar dolara geriledi. Muhtemelen bu durum cari işlemler dengesine de olumlu yansıyacaktır.

6. Bankalardaki döviz mevduat hesabında yükselişin ivme kaybetmesi. Bankalardaki döviz mevduatı Ocak ayında 236 milyar dolar seviyesi görülmüştü. 23 Temmuz ile biten hafta ise 230 milyar dolar olarak açıklandı. Bankalardaki döviz mevduatında çözülmeden söz etmek zor ama belirgin artışlar da görülmüyor. Daha stabil ve yatay bir seyirden söz etmek mümkün. Ocak ayından bu yana 221-236 milyar dolar bandında hareket ediyor.    

BRÜT REZERVLER

7. TCMB’nin brüt rezervlerindeki artış. Nisan ayında 87.4 milyar dolara kadar çekilmişti. 23 Temmuz itibariyle 104.4 milyar dolar olarak açıklandı.

8. TCMB Başkanı Şahap Kavcıoğlu’nun “Enflasyon Raporu” sunumunda yabancı ülke merkez bankalarıyla yeni bir swap anlaşması görüşmelerinin devam ettiği yönündeki açıklamaları. Bunu doğrudan etki yerine bir olasılık olarak değerlendirmek daha doğru. Swap anlaşması söz konusu olursa tutarı da ayrıca önemli olacak. Ayrıca IMF’den gelmesi olası SDR desteğini de olumlu yönde dikkate almak gerekir.  

Son döneme yoğunlaşan gelişmeler dolar/TL kurunda gerilemeye neden olsa da daha geniş ölçekte Türkiye’nin rezerv (net) durumu ve buna karşılık kısa dönemli borç ödemeleri döviz kurlarında çok belirgin düşüşlerin önünde engel olmaya devam ediyor. Ayrıca iç ve dış ekonomik gündem değişimlerine karşı döviz kurlarının duyarlılığını da dikkatte tutmakta yarar var.